Ασφαλής αστική μετακίνηση και ανάπτυξη

Γράφει ο Ιωάννης Ανυφαντής, Research Project Manager / Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA)

Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, ο σεβασμός των οδηγών προς τους πεζούς και η τήρηση των βασικών κανόνων κυκλοφορίας θεωρείται πλέον ως κάτι δεδομένο. Έτσι οι πεζοί περνούν ανενόχλητοι τις διαβάσεις, αφού θεωρούν αυτονόητο ότι τα αυτοκίνητα θα σταματήσουν. Ζώντας τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό, απολαμβάνω την μετακίνηση στην πόλη ως πεζός, καθώς πέραν της ασφάλειας που προσφέρει η συμπεριφορά αυτή, υπάρχει καθαριότητα, πεζοδρόμια χωρίς εμπόδια και μια γενικότερη αίσθηση ηρεμίας.

Κάθε φορά λοιπόν που επιστρέφω για λίγες ημέρες στην πόλη μας, δεν μπορώ παρά να θλίβομαι για την εικόνα αναρχίας που επικρατεί στους δρόμους της: Σβησμένες διαβάσεις πεζών, οδηγοί οχημάτων που δεν σέβονται τις διαβάσεις και τα όρια ταχύτητας, πεζοί που επιχειρούν να διασχίσουν δρόμους ανάμεσα από αυτοκίνητα, πεζοδρόμια σε κακή κατάσταση με κάθε είδους εμπόδια, δίκυκλα παρκαρισμένα σε πεζόδρομους, προβληματική σήμανση. Η κατάσταση επιδεινώνεται δραματικά όσο απομακρυνόμαστε από το κέντρο της πόλης όσον αφορά τις βασικές υποδομές.

Πολλοί είναι οι λόγοι που η αστική μετακίνηση στην πόλη μας παρουσιάζει αυτή την εικόνα, και εύκολα διαπιστώνει κάποιος πως κυρίαρχα είναι η έλλειψη σεβασμού, η έλλειψη υποδομών και η ανεπαρκής τήρηση και επιβολή των προβλέψεων του κώδικα οδικής κυκλοφορίας.Πριν όμως ασχοληθούμε με την αειφόρο αστική μετακίνηση, θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τα βασικά, κατανοώντας το πλήθος των πτυχών της αστικής οδικής ασφάλειας, κάποιες από τις οποίες θα μπορούσαν να αναφερθούν ως:

1. Διατήρηση της ζωής:
Η οδική ασφάλεια είναι υψίστης σημασίας καθώς σχετίζεται άμεσα με τη διατήρηση της ανθρώπινης ζωής. Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Οδικής Ασφάλειας που δημοσιεύτηκε το 2023, το 56% των τροχαίων που σημειώνονται μέσα στις ελληνικές πόλεις οδηγούν σε θανάσιμο τραυματισμό ενός ή περισσότερων εμπλεκομένων, τη στιγμή που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος τοποθετείται στο 36%. Αυτή η διατήρηση της ζωής είναι μια θεμελιώδης κοινωνική αξία που επιβάλλεται να προασπίσουμε.

2. Οικονομικός αντίκτυπος:
Πέρα από τους ανθρώπινους φόρους, τα τροχαία ατυχήματα έχουν επίσης σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Τα ατυχήματα έχουν ως αποτέλεσμα ιατρικά έξοδα, υλικές ζημιές και απώλεια παραγωγικότητας λόγω τραυματισμών ή θανάτων. Με την προώθηση της οδικής ασφάλειας, οι κοινωνίες μπορούν να μετριάσουν την οικονομική επιβάρυνση που σχετίζεται με τα ατυχήματα, επιτρέποντας την ανακατεύθυνση των πόρων προς πιο εποικοδομητικές προσπάθειες.

3. Πολιτιστικές αξίες και στάσεις:
Οι πολιτιστικές πτυχές διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση στάσεων για την οδική ασφάλεια. Οι πολιτιστικές αξίες, οι παραδόσεις και οι κοινωνικοί κανόνες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αντιλαμβάνονται και τηρούν τους κανονισμούς κυκλοφορίας. Σε πολλούς πολιτισμούς, δίνεται έμφαση στη συλλογική ευημερία της κοινότητας, ενισχύοντας το αίσθημα ευθύνης απέναντι στην ασφάλεια του εαυτού και των άλλων στο δρόμο. Η ενσωμάτωση της εκπαίδευσης για την οδική ασφάλεια στο πλαίσιο των πολιτιστικών αξιών μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητά της.

4. Κοινωνική Ευθύνη:
Πολλοί πολιτισμοί δίνουν έμφαση στην έννοια της κοινωνικής ευθύνης, προτρέποντας τα άτομα να συμβάλλουν θετικά στην ευημερία της κοινότητάς τους. Στο πλαίσιο της οδικής ασφάλειας, αυτό μεταφράζεται στο να προσέχει κανείς τις πράξεις του κατά την οδήγηση, να σέβεται τους πεζούς και να συντηρεί σωστά τα οχήματα. Η καλλιέργεια ενός αισθήματος κοινωνικής ευθύνης μπορεί να καλλιεργήσει μια κουλτούρα αμοιβαίας φροντίδας και εκτίμησης στους δρόμους.

8. Τουριστική ανάπτυξη:
Με δεδομένη τη συμβολή του τουριστικού κλάδου στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας μας και την προσπάθεια του δήμου μας να αναπτύξει το τουριστικό προϊόν της πόλης, επιβάλλεται κάθε μορφής προσπάθεια για τη βελτίωση των συνθηκών που επικρατούν στην αστική κινητικότητα. Πέραν της όποιας σύγκρισης την οποία κάνουν οι επισκέπτες με τον αντίστοιχο τρόπο μετακίνησης στις πόλεις που κατοικούν, επιστημονικές έρευνες επισημαίνουν ότι τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου και τραυματισμού για τουρίστες και επαγγελματίες που ταξιδεύουν παγκοσμίως, ενώ αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμπλοκής σε τροχαίο ατύχημα στις χώρες ταξιδιού τους από ότι οι μόνιμοι κάτοικοι.

Οι προηγούμενες δημοτικές αρχές μέσω των πεζοδρομήσεων, και των οδών ήπιας κυκλοφορίας υλοποίησαν μεν έργα υποδομής, κυρίως στο κέντρο της πόλης, ωστόσο δεν προχώρησαν σε παρεμβάσεις για τη βελτίωση της εικόνας της πόλης μας στους παραπάνω τομείς, την οδική ασφάλεια και την ανάπτυξη αστικής κουλτούρας ασφαλούς μετακίνησης. Ελπίζω πως η νέα δημοτική αρχή με την ορμή και τη διάθεση όλων των νέων προσώπων που διαθέτει θα ασχοληθεί ουσιαστικά, κάνοντας τη Λάρισα τουλάχιστον στον τομέα αυτό μια Ευρωπαϊκή πόλη, όπως αναφέρονταν άλλωστε και στο προεκλογικό της πρόγραμμα. Η αλλαγή νοοτροπίας σίγουρα απαιτεί χρόνο και απαιτεί τη συνδρομή όλων μας, ωστόσο κάποιες δημοτικές παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν εύκολα, γρήγορα και χωρίς ιδιαίτερο κόστος για την ανάπτυξη κουλτούρας ασφάλειας. Μένει να δούμε λοιπόν αν όντως θα μπορούσε να έρθει μια τέτοια θετική μεταμόρφωση που οι περισσότεροι πολίτες άλλωστε επιθυμούν για τα αστικά τοπία.