Ιδιωτικά Πανεπιστήμια: το κράτος έχει συνέχεια!

Του Νίκου Ράπτη**

Κάποια στιγμή μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η κοινωνία αντιλήφθηκε πως οι πιστοποιήσεις τού εκπαιδευτικού συστήματος συνδέονταν με την κοινωνική θέση και το εισόδημα των ανθρώπων. Ήταν η εποχή του «δημοκρατικού ελιτισμού»: παιδιά με ταπεινή καταγωγή αλλά μεγάλες διανοητικές ικανότητες και ισχυρή θέληση, ξεπερνούσαν όλα τα εμπόδια και γίνονταν ιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί κ.λπ. Ήταν ελάχιστοι, αλλά μαρτυρούσαν πως η εκπαίδευση μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων.

Η Αριστερά συμπέρανε πως όσο πιο πολλοί αποκτούσαν αυτά τα πιστοποιητικά, τόσο θα εκδημοκρατίζονταν τα αντίστοιχα κοινωνικά προνόμια. Η Δεξιά πάλι, είδε αυτά τα πιστοποιητικά σαν μία πλουτοπαραγωγική πηγή, πολύτιμη για το κεφάλαιο και τη συλλογική ευημερία.

Με αυτά και με εκείνα, δημιουργήθηκε μία πελώρια κοινωνική ζήτηση για όλο και ανώτερα πτυχία, σε όλο και περισσότερο κόσμο. Για να φτάνουν όλο και περισσότεροι στους γλυκείς καρπούς των απολυτηρίων και των πτυχίων όμως, οι αρμόδιοι έκριναν πως θα έπρεπε να χαμηλώνουν οι προδιαγραφές τους. Δεν ζητήθηκε από τους μαθητευόμενους να σκαρφαλώσουν, ώστε να φτάσουν στα επίζηλα «χαρτιά». Προτιμήσαμε να τα κατεβάσουμε, στο επίπεδό τους.

Το σύστημα δούλεψε για δεκαετίες. Το «χαρτί» άνοιγε τον δρόμο για θέσεις γραφείου στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, λειτουργούσε ως προίκα, πρόσφερε κοινωνική και οικονομική ανταπόδοση. Μετά το 2000 βέβαια, η φούσκα έσκασε: τα πτυχία δεν πρόσφεραν ούτε κοινωνική ισότητα, ούτε κοινωνική άνοδο και αύξηση των εισοδημάτων. Η ζήτηση για σπουδές όμως παρέμεινε, όχι πια σαν παράγοντας κοινωνικής άνωσης, αλλά σαν η ελάχιστη εγγύηση πως θα αποφεύγονταν η ελεύθερη πτώση στο κοινωνικό, πολιτικό και εισοδηματικό περιθώριο.

Η ανωτατοποίηση των ΤΕΙ επί ΣΥΡΙΖΑ και τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια επί ΝΔ, συνεχίζουν αυτή την ισχυρή τάση για όλο και περισσότερα πτυχία, όλο και πιο άκοπα, σε όλο και περισσότερους ανθρώπους. Με τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια της ΝΔ θα αποκτήσουν πτυχία «υψηλής ζήτησης» και εκείνοι οι νέοι που δεν διέθεταν έως σήμερα τις απαιτούμενες σχολικές επιδόσεις για να το επιδιώξουν. Τα ιδιωτικά ΑΕΙ είναι ένας ακόμα σταθμός στην «πτώση των βάσεων». Οι μαθητές των 14-15 χιλιάδων μορίων θα γίνονται γιατροί και δικηγόροι των 10-14 χιλιάδων δάσκαλοι και μηχανικοί, και αυτοί κάτω από τη βάση θα σαρώσουν τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Σημειωτέον πως με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση που διαθέτουμε, ο χαρακτηρισμός «μέτριος» είναι στην πραγματικότητα ευφημισμός για τον λειτουργικά αναλφάβητο.

Τα περί αυστηρών προδιαγραφών των ιδιωτικών Πανεπιστημίων είναι για γέλια. Ο κοινωνικός οδοστρωτήρας που ζητάει «πτυχία στον ανεμιστήρα» είναι πανίσχυρος και δεν γυρίζει πίσω. Ποιος ιδιώτης θα αρνηθεί το πτυχίο που «δικαιούται» ο πελάτης του μετά από πέντε χρόνια σπουδών, αφού μάλιστα του έχει πάρει πολλές δεκάδες χιλιάδες ευρώ; Στο συγκεκριμένο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτικό πλαίσιο, ιδιωτικό Πανεπιστήμιο δεν μπορεί παρά να σημαίνει αγορά του πτυχίου.

Τι πρέπει να γίνει; Θα με ρωτήσετε. Δεν μπορεί να γίνει τίποτα, θα σας απαντήσω. Απλά να μην βαυκαλιζόμαστε πως πρόκειται για καμία τομή. Τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια είναι η λογική συνέχεια της πανσπερμίας ΑΕΙ στη χώρα, της ανωτατοποίησης των ΤΕΙ, της αγοράς πτυχίων από την Ανατολική Ευρώπη, της εισαγωγής στα ΑΕΙ μαθητών που έγραψαν δυάρια και τριάρια στις Πανελλαδικές, της άνθησης των ΙΕΚ, των χιλιάδων μετεγγραφών από ΑΕΙ σε ΑΕΙ «από το παράθυρο» κ.λπ.

Εδώ και σαράντα χρόνια, ο καθένας ανωτατοποιεί ό,τι μπορεί. Τώρα η ΝΔ θα το κάνει με τα ΙΕΚ.

**Ο Νίκος Ράπτης είναι εκπαιδευτικός