Το χωριό της Λάρισας που …ακουμπάει στο Μαύρο Ρέμα – Η μοίρα του που άλλαξε και ο προστάτης και φως του… (φωτο)

Στα νότια του όρους Γυναίκες, σε υψόμετρο μόλις 110 μέτρων, το χωριό ανασαίνει σαν σπίθα ζωής ακουμπισμένη στο Μαύρο Ρέμα το παλιό Καρά Ντερέ, όπως το γνώρισαν οι αιώνες της οθωμανικής κατοχής. Ένα ρέμα που κάποτε χώριζε τον οικισμό στα δύο, μα ταυτόχρονα ένωνε τους ανθρώπους του σε μια κοινή μοίρα.

Ο πρώτος παλμός της Λυγαριάς χάνεται στο Παλιοχώρι, εκεί όπου ακόμη σώζονται ερείπια της Αγίας Παρασκευής. Πέτρες βουβές, μα όχι σιωπηλές κάθε σκισμένο αγκωνάρι φαίνεται να κουβαλά ψίθυρους ανθρώπων που έζησαν, αγωνίστηκαν κι έφυγαν. Η Λυγαριά πέρασε από τα μάτια πολλών ταξιδιωτών, μα λίγοι την αποτύπωσαν τόσο ζωντανά όσο ο Εβλιγιά Τσελεμπή, που το 1668, κατηφορίζοντας από την Τσαριτσάνη, την σημείωσε στις ιστορίες του σημάδι πως το χωριό δεν ήταν ποτέ μια απλή κουκίδα στον δρόμο, αλλά στάση αξιομνημόνευτη.

Στον 19ο αιώνα, ο οικισμός ζούσε με το βήμα των μουσουλμάνων κατοίκων του, που είχαν το τζαμί τους και συνυπήρχαν με τους χριστιανούς της περιοχής. Ο λιθόστρωτος δρόμος που συνέδεε τον Τύρναβο με την Τσαριτσάνη περνούσε μέσα από τη Λυγαριά δρόμος που άλλοτε μετέφερε καραβάνια και ταξιδιώτες, άλλοτε φόβους, άλλοτε ελπίδες.

Με την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 η μοίρα του χωριού άλλαξε. Η νέα μεθοριακή γραμμή πέρασε 1 χιλιόμετρο πιο πάνω, κι ένα τελωνείο στήθηκε στις πλαγιές. Οι εύζωνοι ήρθαν για φύλαξη, και μαζί τους χτίστηκε το οίκημα που θα τους στεγάζει. Ο ναός της Αγίας Παρασκευής υψώθηκε απέναντι από το τζαμί, σαν μικρή φλόγα πίστης μέσα στην αναταραχή. Η παρουσία των στρατιωτών τρόμαξε τους μουσουλμάνους κατοίκους σιγά σιγά έφυγαν, άλλοι προς την Ελασσόνα, άλλοι προς τα Αραντοσίβια. Η αναχώρηση τους άφησε πίσω κενό, μα και έδαφος για μια νέα αρχή.

Το 1897 η γη της Λυγαριάς έζησε τον σκοτεινό παλμό του πολέμου. Οι Έλληνες άντεξαν, αντιστάθηκαν, ξαναπήραν τα φυλάκια μα όταν οι δυνάμεις λύγισαν στη Μελούνα και η υποχώρηση έγινε αναπόφευκτη, ο οικισμός πλήρωσε το τίμημα. Οι Τούρκοι πέρασαν και η Λυγαριά καταστράφηκε σπίτια, μνήμες, κόποι μιας ζωής.

Κι όμως, από τα ερείπια ξεπήδησε ξανά ζωή. Ο Αγαμέμνονας Οικονόμου αγόρασε τη γη, 23.000 στρέμματα γης που απλώνονταν σαν απέραντο χαλί. Έχτισε νέες κατοικίες, στάβλους, κι έναν μικρό ναό του Αγίου Γεωργίου, χαμηλότερα από τον παλιό οικισμό. Ένας νέος τόπος γεννήθηκε ή μάλλον, ένας παλιός τόπος ξαναθυμήθηκε πώς είναι να ανασαίνει. Στο ίδιο αυτό χώμα έφτασαν ακτήμονες από το Αργυροπούλι, κτηνοτρόφοι από το Βλάσι της Καρδίτσας, άνθρωποι που αναζητούσαν γη και μοίρα. Η Λυγαριά ξανάγινε πατρίδα.

Ο Άγιος Γεώργιος έγινε προστάτης και φως του χωριού. Κάθε χρόνο, ακόμη και σήμερα, απόδημοι γυρίζουν πίσω για τη γιορτή του σαν να τους τραβά οχτώ αιώνες ιστορίας, σαν να τους καλεί η ίδια η γη. Ο παλιός ναός άντεξε όσο άντεξε, κι όταν πια δεν μπορούσε άλλο, ξαναγεννήθηκε. Το 1965, στη θέση ενός μικρού εικονοστασίου με μια εικόνα του 1903, υψώθηκε ο νέος ναός. Κι αυτό δεν θα είχε γίνει χωρίς τον Θωμά Θεολόγη παιδί του χωριού ο οποίος όσο κι αν πήγε μακριά, δεν ξέχασε ποτέ ότι η Λυγαριά δεν είχε εκκλησία αντάξια των ανθρώπων της.

Σήμερα, η Λυγαριά έχει λίγους κατοίκους μα η γη της είναι βαριά από ιστορία. Στα ρέματα, στους δρόμους, στα χαλάσματα του Παλιοχωριού, στις πέτρες που πατούν οι περαστικοί χωρίς να ξέρουν τι κρύβουν κάτω τους, ανασαίνει ολόκληρο παρελθόν. Είναι από εκείνα τα χωριά που δεν φωνάζουν μα ψιθυρίζουν. Κι αν σταθείς λίγο, αν αφήσεις τον άνεμο να φέρει τις ιστορίες του, τότε καταλαβαίνεις πως η Λυγαριά δεν είναι απλώς ένας μικρός οικισμός στο χάρτη.

Είναι ένας τόπος που κάηκε και ξαναγεννήθηκε, χώμα που γνώρισε πολέμους, σύνορα, φυγές, επιστροφές, πίστη και κόπους ανθρώπων που αγάπησαν τη γη όσο και τη ζωή τους. Ένας μικρός θύλακας μνήμης μέσα στη Θεσσαλική γη ταπεινός, αλλά βαθιά, αθόρυβα επικός.