Τι κοινό έχει ένα ανάκτορο στην Ισπανία με ένα γήπεδο στη Λάρισα; Αλκαζάρ, μία πολυταξιδεμένη λέξη

Τί κοινό έχει ένα ανάκτορο στην Ισπανία, ένα γήπεδο στη Λάρισα, ένα τζαμί στη Θεσσαλονίκη και ένα παλιό σινεμά στην Αθήνα; Τίποτα κοινό, εκτός απ’ το ότι όλα ονομάζονται Αλκαζάρ, που, στα αραβικά σημαίνει απλώς “κάστρο”. Η Σεβίλη της Ισπανίας κοσμείται από ένα έξοχο ανάκτορο, το Αλκάθαρ, όπως είναι η σωστή ισπανική προφορά του Αλκαζάρ.

Το Αλκαζάρ είναι μία πολυταξιδεμένη λέξη. Με σημείο εκκίνησης της γλωσσικής αλυσσίδας από το λατινικό castrum, πέρασε σε μας ως κάστρον και το δανείσαμε με τη σειρά μας στους άραβες που το είπαν κασρ –.

Το αραβικό λοιπόν κασρ ξαναγύρισε στα ιταλικά ως cassaro και στα ελληνικά κάσαρο (με την απλουστευμένη του μορφή, αντί για κάσσαρο), που είναι το πρόστεγο , το πρυμναίο τμήμα του καταστρώματος, το οποίο, καθώς είναι ανυψωμένο, θυμίζει όντως κάστρο.

Με το άρθρο μαζί, αλ-κασρ, η ίδια λέξη περνάει στα ισπανικά, ως alcazar που είναι μέρος οχυρό, φρούριο.

Απορία προκαλεί και σε μας τους Λαρισαίους γιατί άραγε το γήπεδο της ΑΕΛ (της τοπικής ποδοσφαιρικής ομάδας) έχει βαφτιστεί Αλκαζάρ; ‘Αραγε είναι κάστρο άπαρτο στα εντός έδρας παιχνίδια ή υπάρχει άλλος λόγος;

Υπάρχουν δύο εκδοχές:

1) Λόγω της έντονης παρουσίας της ονομασίας Αλκαζάρ στην Ισπανία και της μετοικεσίας στη Λάρισα από τον 15ο αιώνα πολυπληθούς ομάδας Σεφαραδιτών, δηλαδή Εβραίων που προέρχονταν από την Ιβηρική χερσόνησο (Ισπανία, Πορτογαλία), ίσως υπάρχει κάποια συσχέτιση των δύο γεγονότων με την παρουσία της ονομασίας «Αλκαζάρ» στη Λάρισα (η λιγότερο πιθανή)

2) Στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, στις 26/3/1952, διαβάζουμε την άλλη εκδοχή: «…κατά το έτος 1883, ανέλαβεν την αρχηγίαν του Στρατού Θεσσαλίας ο αυστηρότατος Στρατηγός Θοδωράκης Γρίβας. Ο Γρίβας διελθών και από την Ισπανία, είδεν και εθαύμασεν και αυτός το μέγα άλσος ΑΛΚΑΖΑΡ. Μόλις αφίκετο στην Λάρισαν, είδεν ωραιότατον τοπίον του Πηνειού και ενεπνεύσθη την ιδέαν να το ονομάση ΑΛΚΑΖΑΡ. Και όχι μόνον το ονόμασεν ΑΛΚΑΖΑΡ, αλλά ως απολυταρχικός και πείσμων που ήτο, μη δεχόμενος αντίρρησιν εις οιανδήποτε γνώμην του, ανέλαβεν με ενθουσιασμόν την μεταβολή του χέρσου εκείνου χώρου εις Κήπον. Προς τούτο, διέταξεν Λόχον Στρατού, και δι’ αυτού κατορθώθη να γίνη κήπος και φύτευσις πολλών δένδρων, μερικά των οποίων (πεύκα) διατηρούντο, πανύψηλα μέχρις της Κατοχής…»

Στην εικόνα, ο περίφημος πίνακας του Αγήνορος Αστεριάδη “Πολιτεία” , μία ζωγραφική εκδοχή της Λάρισας, που εκτίθεται στη Δημοτική Πινακοθήκη Γεωργίου Κατσίγρα στη Λάρισα.

(για την ετυμολογία της λέξης: Ν, Σαραντάκος)

FB: Έφη Αργυρακούλη