Αυτοάνοσα νοσήματα – Όσα θα θέλατε να γνωρίζετε

Αυτοάνοσο νόσημα είναι αυτό που προκαλείται από το ανοσοποιητικό μας σύστημα που στρέφεται κατά του εαυτού μας. Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελείται από ειδικά κύτταρα, μερικά από τα οποία σκοτώνουν τα μολυσμένα από μικρόβια ή καρκίνο κύτταρα, ενώ άλλα κύτταρα παράγουν αντισώματα. Τα αντισώματα συνδέονται με μικρόβια και τα αδρανοποιούν. Επομένως, το ανοσοποιητικό σύστημα προστατεύει τον οργανισμό μας από μικρόβια αλλά και από την ανάπτυξη καρκίνου και είναι απαραίτητο για την επιβίωση μας.

Πως ξέρουμε ότι ένα νόσημα είναι αυτοάνοσο;

Όπως αναφέρθηκε, το αυτοάνοσο νόσημα προκαλείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα στρέφεται κατά του εαυτού μας. Αυτό το καταλαβαίνομε όταν βρίσκομε στο αίμα αντισώματα κατά του εαυτού μας, τα αυτοαντισώματα. Τα πιο γνωστά αυτοαντισώματα είναι ο ρευματοειδής παράγοντας(RF), τα αντι-CCP, και τα αντιπυρηνικά αντισώματα.

Όταν κάποιος έχει αυτοαντισώματα έχει αυτοάνοσο νόσημα;

Η απάντηση είναι όχι. Για να έχει κάποιος αυτοάνοσο νόσημα πρέπει να έχει εκτός από τα αυτοαντισώματα και συμπτώματα/εκδηλώσεις ή εξετάσεις αίματος που να υποδηλώνουν βλάβη οργάνου. Για να διαπιστωθεί βλάβη οργάνου μπορεί να χρειαστεί απεικονιστική εξέταση π.χ. ακτινογραφία ή μαγνητική τομογραφία. Υπάρχουν αυτοάνοσα που προσβάλουν μόνο ένα όργανο και άλλα που προσβάλουν πολλά όργανα.

Εάν κάποιος έχει αυτοάνοσο νόσημα θα το εμφανίσουν και τα παιδιά του;

Όχι. Τα αυτοάνοσα προκαλούνται από το κάποιο παράγοντα του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε αλλά ένα άτομο για να εμφανίσει αυτοάνοσο νόσημα πρέπει να έχει και τα κατάλληλα γονίδια, δηλαδή να έχει προδιάθεση.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση στηρίζεται στα συμπτώματα/εκδηλώσεις και την παρουσία αυτοαντισώματος. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό, επειδή παρόμοιες εκδηλώσεις και αυτοαντισώματα μπορεί να έχει κάποιος με λοίμωξη από μικρόβιο. Γι’ αυτό ο γιατρός που κάνει τη διάγνωση πρέπει να είναι ειδικευμένος και με μεγάλη κλινική εμπειρία, πχ. για αυτοάνοσο ρευματικό νόσημα να είναι ειδικός ρευματολόγος.

Υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία;

Σήμερα υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για όλα σχεδόν τα αυτοάνοσα νοσήματα και πολύ συχνά εμφανίζονται νέες. Η θεραπεία στοχεύει στην καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος.

Εάν κάποιος έχει αυτοαντισώματα χωρίς εκδηλώσεις πρέπει να πάρει θεραπεία;

Όχι. Τα αυτοαντισώματα μπορεί να τα έχει κάποιος για πολλά χρόνια χωρίς να εμφανίσει συμπτώματα/εκδηλώσεις ή προσβολή οργάνου.

Έχει παρενέργειες η θεραπεία;

Έχει, αλλά όχι συχνές και ο ασθενής πρέπει να παρακολουθείται κατά διαστήματα και με εξετάσεις αίματος. Η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος κυρίως αυξάνει λίγο τον κίνδυνο λοιμώξεων. Γι’ αυτό ο θεράπων ιατρός πριν προτείνει θεραπεία πρέπει να είναι σίγουρος για τη διάγνωση. Επίσης να προτείνει στον ασθενή κατάλληλα εμβόλια για συχνά μικρόβια.

Υπάρχει πρόληψη;

Όταν δεν είναι γνωστό το αίτιο μιας πάθησης δεν υπάρχει αποτελεσματική πρόληψη. Σήμερα γνωρίζομε ότι το άγχος (στρες), το κάπνισμα, μικρόβια του στόματος και του εντέρου, υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου προκαλούν αυτοάνοση πάθηση σε ένα άτομο με προδιάθεση.

Έτσι, σωματική άσκηση, καταπολέμηση του άγχους(στρες), υγιεινή διατροφή με αποφυγή παχυσαρκίας, αποφυγή καπνίσματος, και προστασία από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου, όλα βοηθούν.

Λάζαρος Ι. Σακκάς, MD, ECFMG(USA) DM, PhD(UK), FRCP(UK)

Ειδικός Παθολόγος και Ρευματολόγος

Ομότιμος Καθηγητής Παθολογίας και Ρευματολογίας, Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Επιστημονικά Υπεύθυνος, Τμήμα Ρευματολογίας ΙΑΣΩ Θεσσαλίας