Πώς η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάνει την εγκυμοσύνη πιο επικίνδυνη

Νέες έρευνες δείχνουν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας έχει βαθιές και υποτιμημένες επιπτώσεις στην υγεία της μητέρας και του βρέφους.

Σε όλο τον κόσμο, μελέτες υποδεικνύουν ότι η έκθεση στη ζέστη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνδέεται με πρόωρο τοκετό, θνησιγένεια, χαμηλό βάρος γέννησης, συγγενείς ανωμαλίες και υπερτασικές διαταραχές στις μητέρες.

Σύμφωνα με το Financial Times, τα στοιχεία προέρχονται από περισσότερες από 200 μελέτες, με την παλαιότερη να χρονολογείται από το 1939 και με απότομη αύξηση των ερευνών την τελευταία δεκαετία.

Μια σημαντική ανάλυση 198 μελετών που καλύπτουν 66 χώρες με υψηλό εισόδημα, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature το 2024, διαπίστωσε ότι για κάθε αύξηση της έκθεσης στη ζέστη κατά 1 °C, οι πιθανότητες πρόωρου τοκετού αυξάνονται κατά 4%.

Κατά τη διάρκεια καυσώνων, ο κίνδυνος αυξάνεται κατά 26%. Αυτά τα στοιχεία υπογραμμίζουν την αυξανόμενη ανησυχία ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο ένα περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά μια επείγουσα κρίση δημόσιας υγείας.

Η έκθεση στη ζέστη είναι ένας παγκόσμιος κίνδυνος

Η έκθεση στη ζέστη θεωρείται παραδοσιακά ως πρόβλημα για χώρες με σταθερά υψηλές θερμοκρασίες.

Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο κίνδυνος είναι σχετικός και όχι απόλυτος: οι έγκυες γυναίκες είναι ευάλωτες όταν εκτίθενται σε θερμοκρασίες υψηλότερες από αυτές στις οποίες είναι συνηθισμένες.

Μελέτες από εύκρατες περιοχές, όπως το Βέλγιο και τμήματα των Ηνωμένων Πολιτειών, δείχνουν ότι ακόμη και μέτριες αυξήσεις της θερμοκρασίας μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην εγκυμοσύνη.

Αυτό το εύρημα ανέτρεψε την προηγούμενη υπόθεση ότι οι κίνδυνοι της εγκυμοσύνης που σχετίζονται με τη ζέστη περιορίζονταν στον παγκόσμιο νότο.

«Δεν είσαι ασφαλής πουθενά», λέει η Ana Bonell, επιδημιολόγος που μελέτησε την υγεία των μητέρων στη Γκάμπια.

Η διεθνής μελέτη της το 2023 διαπίστωσε αυξημένους κινδύνους θνησιγένειας σε θερμοκρασίες από 12 °C έως 46 °C, υπογραμμίζοντας την ευρεία ευπάθεια των εγκύων γυναικών σε όλο τον κόσμο.

Εποχιακές και βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις

Οι έρευνες δείχνουν ότι τόσο η βραχυπρόθεσμη όσο και η μακροπρόθεσμη έκθεση στη ζέστη επηρεάζει την υγεία της μητέρας και του εμβρύου, αν και μέσω διαφορετικών βιολογικών μηχανισμών.

Οι σύντομες περιόδους ακραίας ζέστης φαίνονται ιδιαίτερα επιβλαβείς. Σε πολλές χώρες, οι κίνδυνοι συμπίπτουν με τις απότομες αλλαγές θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια των μεταβατικών εποχών. Η άνοιξη, για παράδειγμα, έχει αναγνωριστεί ως περίοδος αυξημένης ευπάθειας λόγω των απότομων αυξήσεων της θερμοκρασίας.

Παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις, η ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας παραμένει χαμηλή.

Πολλοί μαιευτήρες αναφέρουν ότι δεν έχουν λάβει επίσημη εκπαίδευση σχετικά με τους κινδύνους που σχετίζονται με τη ζέστη, ακόμη και σε χώρες όπου η ακραία ζέστη είναι συχνή. Ως αποτέλεσμα, οι έγκυες γυναίκες συχνά παραμένουν ανυποψίαστες για τους κινδύνους που ενέχει η αύξηση της θερμοκρασίας.

Climate change is making heatwaves longer, more frequent and more severe. ​

Extreme heat is not only uncomfortable but can pose serious health risks to infants, children, pregnant women and the elderly.​

Inaction is not an option. ​#ForEveryChild, climate action. pic.twitter.com/TlfGUN6nOb

— UNICEF South Africa (@UNICEF_SA) October 20, 2025

Διερεύνηση βιολογικών μηχανισμών

Ένα σημαντικό κενό στην τρέχουσα κατανόηση είναι ο βιολογικός μηχανισμός μέσω του οποίου η ζέστη προκαλεί ανεπιθύμητα αποτελέσματα στην εγκυμοσύνη.

Ερευνητικές ομάδες εξετάζουν πώς η έκθεση της μητέρας στη ζέστη επηρεάζει τη δραστηριότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, τη ροή του αίματος και την ανάπτυξη του εμβρύου.

Τα πρώτα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να μεταβάλλουν βασικούς πληθυσμούς ανοσοκυττάρων, σε συσχετισμό με αρνητικές επιπτώσεις στην εγκυμοσύνη.

Ιστορικά, οι μελέτες για το θερμικό στρες βασίζονταν σε δεδομένα από νέους, υγιείς άνδρες, αφήνοντας ένα κρίσιμο κενό στις γνώσεις σχετικά με τις έγκυες γυναίκες.

Πρόσφατα πειράματα σε εργαστήρια με ελεγχόμενο κλίμα στοχεύουν στην ποσοτικοποίηση των ασφαλών ορίων θερμοκρασίας και υγρασίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και στον προσδιορισμό των σταδίων αυξημένης ευπάθειας.

Η έκθεση κατά το πρώτο τρίμηνο, για παράδειγμα, έχει συνδεθεί με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης υπερτασικών διαταραχών σε μεταγενέστερο στάδιο της εγκυμοσύνης/

Extreme Heat Is Putting Pregnancy at Risk 🤰

Human-driven climate change has doubled the number of dangerously hot days for pregnant people in 222 countries. Globally, nearly one-third of countries (78 of 247) experienced an extra month or more of heat-risk days per year. The… pic.twitter.com/iBU2J6yYog

— Arctic Basecamp (@ArcticBasecamp) June 2, 2025

Κοινωνικοοικονομικές ανισότητες

Ο αντίκτυπος της ζέστης στην εγκυμοσύνη δεν είναι ομοιόμορφος.

Οι γυναίκες σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα αντιμετωπίζουν δυσανάλογα υψηλότερους κινδύνους.

Σε αυτές τις περιοχές, η ακραία ζέστη συχνά συμπίπτει με βαριά εργασία, περιορισμένη πρόσβαση σε κλιματισμό εσωτερικών χώρων και περιορισμένη υγειονομική περίθαλψη.

Οι πιθανότητες πρόωρου τοκετού που συνδέονται με τη ζέστη είναι περίπου 50 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερες στις φτωχότερες χώρες σε σύγκριση με τις πλουσιότερες χώρες.

Οι προσπάθειες για τη μείωση της έκθεσης συχνά απαιτούν την αμφισβήτηση παγιωμένων κοινωνικών κανόνων.

Στις αγροτικές περιοχές της Ζιμπάμπουε, οι έγκυες γυναίκες συχνά εργάζονται στα χωράφια και φροντίζουν τα νοικοκυριά τους σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών.

Το μέλλον της υγείας

Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η κλιματική αλλαγή πρέπει να θεωρηθεί «έκτακτη κατάσταση δημόσιας υγείας διεθνούς ενδιαφέροντος» λόγω των ευρέων επιπτώσεών της στην υγεία των μητέρων και των βρεφών.

Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις όχι μόνο στην άμεση υγεία, αλλά και στη μελλοντική ευημερία των παιδιών, τα οποία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης και αναπτυξιακές προκλήσεις εάν εκτεθούν σε ζέστη ενδομήτρια.

Καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται, οι συνέπειες εκτείνονται πολύ πέρα από τις μεμονωμένες εγκυμοσύνες. Αντιπροσωπεύουν μια πιθανή μακροπρόθεσμη πίεση στα συστήματα υγείας, το εργατικό δυναμικό και τις οικονομίες.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι για να επιτευχθεί ουσιαστική αλλαγή, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι παράγοντες που αφορούν την υγεία των μητέρες στις στρατηγικές προσαρμογής στο κλίμα και να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση σε προστατευτικά μέτρα σε όλο τον κόσμο.