Αφιέρωμα στην ιστορία της πεζοδρόμησης της Λάρισας: Μέσα σε 40 χρόνια έργα σε περιοχή έκτασης 460 στρ. και 40 οικοδομικά τετράγωνα (φωτό)

Όταν θες να καταγράψεις την ιστορία της πεζοδρόμησης της Λάρισας και να την χρονολογήσεις, θα πρέπει να αποφασίσεις ποιο χρονικό σημείο αφετηρίας θα χρησιμοποιήσεις. Στην περίπτωση της πόλης μας έχουμε δύο εναλλακτικές. Να θεωρήσουμε ότι μιλάμε για μια διαδρομή 50 ή 40 ακριβώς ετών.

Δεν ξέρω ποια είναι η σωστή επιλογή. Είναι θέμα οπτικής. Και ερμηνείας. Το σημείο μηδέν εντοπίζεται στο 1975 ή μια δεκαετία ακριβώς αργότερα το 1985;

Της Εύης Μποτσαροπούλου

Αυτό που είναι δεδομένο είναι ότι μέσα σε αυτές τις δεκαετίες προχώρησε η κατασκευή εκτεταμένου δικτύου αμιγών πεζοδρόμων που καλύπτουν όλο το εμπορικό κέντρο της πόλης. Οι πεζόδρομοι άρχισαν να κατασκευάζονται από το 1985 μέχρι το 2006 που ολοκληρώθηκε ο πεζόδρομος Βενιζέλου εμπρός από το αρχαίο θέατρο. Από το 2017 και μετά ακολουθεί η εφαρμογή του ΣΒΑΚ και ο Δήμος Λαρισαίων αποκτά διαφορετική φιλοσοφία, τους δρόμους ήπιας κυκλοφορίας.

Οι πεζόδρομοι της πόλης καταλαμβάνουν το 16% περίπου της συνολικής έκτασης της πόλης  που αντιστοιχεί σε περιοχή έκτασης 460 στρ. και περιλαμβάνει 40 οικοδομικά τετράγωνα· το δίκτυο των πεζοδρόμων συνδέει και ενοποιεί το Λόφο του Φρουρίου, την Κεντρική πλατεία, την πλατεία Ταχυδρομείου, την Τρίγωνη πλατεία, την πλατεία Νέας Αγοράς και τον Πηνειό ποταμό, ενώ το μήκος του δικτύου υπολογίζεται περί τα 9 χλμ. Η κεντρική περιοχή της πόλης, η οποία συγκεντρώνει και το μεγαλύτερο μέρος των εμπορικών χρήσεων, των υπηρεσιών, των χώρων εστίασης, των πολιτιστικών χώρων έχει διαμορφωθεί με δίκτυο πεζοδρόμων το οποίο θεωρείται ένα από τα εκτενέστερα ευρωπαϊκά δίκτυα πεζοδρόμων και πλατειών με συνοχή και συνέχεια.

Οι δημοτικές αρχές που ασχολήθηκαν αμιγώς με την πεζοδρόμηση του κέντρου είναι αυτές του Αριστείδη Λαμπρούλη (1980-1994), του Χριστόδουλου Καφφέ (1994-1998) και του Κωνσταντίνου Τζανακούλη (1999-2013). Έκτοτε, περνάμε στο ΣΒΑΚ που απασχόλησε τη δημοτική αρχή Απόστολου Καλογιάννη (2014-2023) και την νυν του Αθανάσιου Μαμάκου από το 2023 έως σήμερα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πρώτες αντιδράσεις, κυρίως των καταστηματαρχών, ήταν αρνητικές. Υπήρχαν έντονες επιφυλάξεις και δυσπιστία απέναντι στο νέο αυτό καθεστώς. Θεωρήθηκε ότι η αδυναμία πρόσβασης του αυτοκινήτου θα μείωνε την εμπορική κίνηση.

Το 1975…

Το 1975 επί δημαρχίας Αγαμέμνωνα Μπλάνα (1975-1978) είναι ένα σαφές ορόσημο για την Λάρισα και τους πεζοδρόμους. Τότε συνέβησαν τρία σημαντικά γεγονότα. Μια οιωνεί εφαρμογή της ιδέας της πεζοδρόμησης, μια επιστημονική έρευνα κοινής γνώμης και τέλος ένα άρθρο γνώμης στον Τύπο της εποχής· το πρώτο των πολλών που ακολούθησαν.

Όλα, προφανώς, σχετίζονταν με το πείραμα της οδού Κούμα τον Ιούνιο του 1975 που «ήταν ο πιο ζωντανός δρόμος της Λάρισας. Σε παρέες, πολλές φορές οι νέοι κατέβαιναν από τα πεζοδρόμια, λόγω αδιαχώρητου. Για όλα αυτά, ο δρόμος επιλέχτηκε πειραματικά, να δοκιμασθεί ως πεζόδρομος» σύμφωνα με το αφιέρωμα του Βαγγέλη Ρηγόπουλου στην εφημερίδα «Ελευθερία» λίγους μήνες πριν.

Τρεις μέρες πριν την σχετική απόφαση της Χωροφυλακής και δη στις 5 Ιουνίου δημοσιεύτηκε στην «Ε» ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Στέλιου Πούσιου, το οποίο προανήγγειλε ότι υπήρχαν σκέψεις να γίνουν πεζόδρομοι στον κεντρικό τομέα της Λάρισας. «Η ασφυκτική κυκλοφοριακή κίνησις στο κέντρο της πόλεως της Λαρίσης, καθιστά επιβεβλημένη την καθιέρωσιν πεζοδρόμων. Επικρατεί στη σκέψη των διαφόρων παραγόντων της Λαρίσης η μετατροπή κεντρικών οδικών αρτηριών εις πεζοδρόμους. Δηλαδή εις τους δρόμους αυτούς δεν θα επιτρέπεται η κυκλοφορία τροχοφόρων, πράγμα που θα καταστήση ελευθέρα την κίνησιν των πεζών. Τονίζεται ότι με αυτόν τον τρόπο, η Λάρισα θα προσλάβη όψιν πόλεως Ευρωπαϊκής (…)».

Στις 8 Ιουνίου 1975 δημοσιεύτηκε η απόφαση της Διοίκησης Χωροφυλακής Λαρίσης, σύμφωνα με την οποία: «Καθημερινά και για τις τρεις βραδινές ώρες 7-10 μ.μ. θα απαγορεύεται η κίνηση κάθε οχήματος στο τμήμα της Κούμα, μεταξύ των οδών Παναγούλη και Μ. Αλεξάνδρου, για το χρονικό διάστημα από 1η Μαρτίου μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου. Από 1η Οκτωβρίου μέχρι 28 Φεβρουαρίου, ο δρόμος θα έκλεινε νωρίτερα, από τις 5.30 το απόγευμα. Η κάθετος διάβαση της Κούμα από τις οδούς Ρούσβελτ και Ασκληπιού επιτρεπόταν για τα οχήματα. Η ρύθμιση αυτή δεν εφαρμόστηκε για πολλές ημέρες. Έμποροι της οδού Κούμα, συνοδευόμενοι από τον γενικό γραμματέα του Εμπορικού Συλλόγου Λάρισας Αθαν. Κουτσούκη, επισκέφθηκαν τον διοικητή χωροφυλακής Λάρισας αντισυνταγματάρχη Παϊζάνο και ζήτησαν μετατροπή της απόφασης. Δηλαδή τις ημέρες λειτουργίας της αγοράς των καταστημάτων, να μην εφαρμόζεται ο πεζόδρομος, αλλά να ισχύει τις ημέρες Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή. Σαν επιχείρημα προέβαλαν ότι η κίνηση οχημάτων είναι περιορισμένη, τα απογεύματα τα οποία η αγορά είναι ανοιχτή. Υπογράμμισαν ότι κατ’ αρχάς δεν είναι αντίθετοι στην εφαρμογή του μέτρου και είναι διατεθειμένοι να βοηθήσουν σε κάθε ενέργεια για τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας. Ο διοικητής έδειξε κατανόηση, η πρόταση των εμπόρων έγινε δεκτή και εφαρμόστηκε αμέσως» κατά τον Ρηγόπουλο.

Την ίδια χρονιά το ΤΕΙ Θεσσαλίας οργάνωσε μια έρευνα καταγραφής της γνώμης με ερωτηματολόγια για την πεζοδρόμηση της Λάρισας σύμφωνα με τον Γιώργο Σούλτη στο άρθρο του με τίτλο «Η εφαρμογή του ΣΒΑΚ στη Λάρισα…». Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού από το 1950 και η άναρχη ανάπτυξη, ιδιαίτερα από το 1960 έως 1980, σε συνδυασμό με την έλλειψη χωροταξικής και πολεοδομικής πολιτικής από τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις δημιούργησαν μια νέα πραγματικότητα στην πόλη. Η αγορά αυτοκινήτου στις δεκαετίες του ’70 και ’80 έγινε η βασική επιδίωξη του Έλληνα, ως στοιχείο κοινωνικής καταξίωσης, πιο σπουδαία και από την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης, με αποτέλεσμα το κυκλοφοριακό να αποτελεί το κυρίαρχο πρόβλημα της πόλης.

Το 1985…

Το 1985 καταγράφεται για την πόλη της Λάρισας το πρώτο ολοκληρωμένο εγχείρημα μετατροπής οδικής αρτηρίας σε πεζόδρομο. Πρόκειται για την οδό Πανός. Δεν ήταν μια τυχαία επιλογή. Η Πανός, ήδη από την Τουρκοκρατία, αποτελούσε τη βασική αγορά τροφίμων της Λάρισας γνωστή προπολεμικά ως «παλιά χασάπικα», ενώ μεταπολεμικά υπήρξε στέκι καλοφαγάδων. Αυτός ο δρόμος λοιπόν λόγω της ιστορικής φυσιογνωμίας του και λόγω του μικρού της μεγέθους επιλέχθηκε επί δημαρχίας Αριστείδη Λαμπρούλη να μετατραπεί σε πεζόδρομο με το σκεπτικό ότι οι όποιες παρεμβάσεις δεν θα επηρέαζαν την κυκλοφορία στους λοιπούς άξονες της πόλης.

Από την πεζοδρόμηση της Πανός, ξεκινά και η συζήτησή μας με την κ. Λίλη Γιοβρή. Μόλις είχε προσληφθεί στο Δήμο Λαρισαίων ως μηχανικός στην Τεχνική Υπηρεσία και η επαγγελματική της διαδρομή της συμπίπτει με τα έργα πεζοδρόμησης και την Πολεοδομική Ανασυγκρότηση Αναβάθμισης του κέντρου της Λάρισας. Στην πορεία προήχθη σε προϊσταμένη του Τμήματος Νέων Έργων, με Διευθύντρια Τεχνικών Υπηρεσιών την κ. Μίνα Αϊβαλιώτου, μετά δε την συνταξιοδότηση της οποίας το 2010, η κ. Γιοβρή ανέλαβε χρέη διευθύντριας στην Τεχνική Υπηρεσία· μετά από 4 χρόνια έγινε Γενική Διευθύντρια, καθώς τότε προκηρύχθηκε η θέση στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Η Λίλη Γιοβρή μόλις είχε πάει στον Δήμο όταν πεζοδρομήθηκε η Πανός. Ο υπεύθυνος  μηχανικός τότε στα πρώτα έργα, στην Πανός αλλά και στην Κούμα ήταν ο Άρης Παρρής, ενώ προϊστάμενος γραφείου ήταν ο Γιάννης Τσαντούλας. Αυτοί ήταν τότε το δίδυμο που ηγηθήκανε και έβαλε τη φιλοσοφία τους. Μου μιλάει για αυτούς… «Δική τους ήταν η ιδέα να γίνουν πεζόδρομοι στο κέντρο της Λάρισας. Είχε ξεκινήσει νωρίτερα λοιπόν και από την Τεχνική Υπηρεσία και τη Δημοτική Αρχή Αριστείδη Λαμπρούλη».

Το 1989…

Η Κούμα πεζοδρομήθηκε το 1989. Προβλεπόταν να γίνει σε δύο φάσεις. Η πρώτη αφορούσε τα έργα από την Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι την Παναγούλη και η δεύτερη από την Παναγούλη μέχρι τη Λάμπρου Κατσώνη. Τα έργα ξεκίνησαν ομαλά αλλά στην πορεία προέκυψαν έντονες αντιδράσεις των καταστηματαρχών… «Όταν φτάσαμε τότε στην 28^η Οκτωβρίου κατά τη δεύτερη φάση, συμμετείχα και γω στην επίβλεψη» μου λέει η κ. Γιοβρή. Θυμάται ότι οι καταστηματάρχες από την 28^η Οκτωβρίου μέχρι τη Λάμπρου Κατσώνη μπήκαν μπροστά στα μηχανήματα, «στην τσάπα», και δεν άφηναν να συνεχίσουν τα έργα. Ακολούθησε συνάντηση στο γραφείο του Δημάρχου. Ο Λαμπρούλης αξιολόγησε την έκρυθμη κατάσταση και έδωσε εντολή στην Τεχνική Υπηρεσία να σταματήσει. Η πεζοδρόμηση της Κούμα μέχρι την 28^η Οκτωβρίου είχε τελικά τεράστια επιτυχία. Ανέβηκε η αξία των ακινήτων, ο τζίρος των καταστημάτων, γεγονός που δεν πέρασε απαρατήρητο. «Ακριβώς ένα χρόνο μετά, οι ίδιοι καταστηματάρχες που διαμαρτύρονταν την προηγουμένη χρονιά ζήτησαν να συνεχίσουν τα έργα και στο επόμενο τμήμα της Κούμα μέχρι την Κατσώνη. Αλλά δεν υπήρχε πλέον διαθέσιμη χρηματοδότηση». Τελικά, προτείναν να βάλουν οι ίδιοι οι καταστηματάρχες τα υλικά και ο Δήμος με συνεργεία δικά του και φατούρα να προχωρήσει το έργο. Ο αρχιτέκτονας Αμανίτης έκανε δωρεά το στρόγγυλο σιντριβάνι… για να έχει κάτι το ιδιαίτερο εκείνο το τμήμα.

Ένα μόλις χρόνο πριν, το 1988 ο Δήμος ανέθεσε την πολεοδομική έρευνα για “Αναβάθμιση και εξυγίανση του Ιστορικού Κέντρου της πόλης και της ευρύτερης περιοχής του ποταμού Πηνειού” στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Παράλληλα το 1988, μετά από επίμονες προσπάθειες του Δήμου, ανατέθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ η “Γενική μελέτη κυκλοφορίας και μεταφορών” για την Λάρισα, στην εταιρεία DENCO ΕΠΕ. Τις πληροφορίες αυτές τις παίρνουμε από την εισήγηση της κ. Αϊβαλιώτου­ με τίτλο «Πολεοδομικές και κυκλοφοριακές παρεμβάσεις στην πόλη της Λάρισας» που παρουσιάστηκε το 1998. «Τα πορίσματα των δυο μελετών που ολοκληρώθηκαν το 1989 και 1990 οδήγησαν το Δήμο σε σημαντικές αποφάσεις και συνέβαλαν στην διαμόρφωση πολιτικής για την ανάπλαση της κεντρικής περιοχής και της πόλης γενικότερα. Η αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος ήταν ένα από τα βασικά στοιχεία της πολιτικής αυτής. Σε συνεργασία με τους μελετητές πριν ακόμα την τελική παράδοση της Κυκλοφοριακής μελέτης, η Τεχνική Υπηρεσία εισηγήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο ένα πρόγραμμα για την Α’ φάση εφαρμογής των ρυθμίσεων που τέθηκε σε εφαρμογή τον Αύγουστο του 1989, με τους εξής στόχους:

• Την δημιουργία συνεχούς δικτύου πεζόδρομων γύρω από το κυρίως εμπορικό – ιστορικό κέντρο.
• Δημιουργία χώρων στάθμευσης στις παρυφές της κεντρικής περιοχής.
• Αυστηρή αστυνόμευση των βασικών αρτηριών της πόλης, μετά από συστηματική ενημέρωση του κοινού.

Από το 1993 έως το 1996…

Η κ. Γιοβρή σχολιάζει πως ιδιαίτερα θετικά ήταν τα αποτελέσματα της πεζοδρόμησης γύρω από την πλατεία Ταχυδρομείου, η οποία αναμορφώθηκε πλήρως από το 1993 έως το Μάιο του 1996. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η εταιρεία NESTLE χρηματοδότησε πλήρως την κατασκευή των τεντών πάνω από το χώρο των τραπεζοκαθισμάτων, με κόστος 13 εκ. περίπου. Ο συνδυασμός πλατείας και πεζοδρόμων αποδείχθηκε ιδιαίτερα ελκυστικός για τους πεζούς…

Πρώτα ξεκίνησαν τα έργα γύρω από την πλατεία Ταχυδρομείου… πεζόδρομοι έγιναν η Παπακυριαζή, η Ρούσβελτ και η Ασκληπιείου. Η Παναγούλη παρέμεινε δρόμος γιατί η κυκλοφοριακή μελέτη δεν το επέτρεπε, ήταν κομβική οδική αρτηρία που διέσχιζε το κέντρο. Το ίδιο και τους ίδιους λόγους αποφασίστηκε και για την Μεγάλου Αλεξάνδρου.

«Βέβαια, τότε ήταν αδιανόητο να κλείσει η Ρούσβλετ… Τα έργα τότε γινόταν με φατούρα, ο Δήμος αγόραζε τα υλικά και εν συνεχεία πληρώνανε συνεργεία για την εργασία μόνο. Είχε γίνει τότε ένα μικροατύχημα με μια κοπελίτσα που πέρασε μέσα από το εργοτάξιο για να πάει στο τότε μαγαζί Χάντρες του Βρανά. Μέχρι στα δικαστήρια φτάσαμε. Το έργο γινόταν με εξωτερικούς εργάτες αλλά υπεύθυνος ήταν ο επιβλέπων μηχανικός». Έτσι βρέθηκε στο ειδώλιο του κατηγρουμένου η Λίλη Γιοβρή… η απόφαση βέβαια ήταν αθωωτική. Από το συμβάν εκείνο ο Δήμος Λαρισαίων δεν ξαναέκανε έργα με φατούρα, όλα τα υπόλοιπα έγιναν με εργολαβίες.

Το ίδιο περίεργο για τις συνήθειες των Λαρισαίων ήταν να κλείσει και η Παπακυριαζή. «Με τα αυτοκίνητα πήγαιναν και πάρκαραν ακριβώς μπροστά για να πάνε στο γνωστό καφέ Ζήτα».

Αφού ολοκληρώθηκαν οι πεζοδρομήσεις πέριξ της πλατείας Ταχυδρομείου ακολούθησε η ανάπλαση της ίδιας της πλατείας, αν και τα σχέδια είχαν γίνει ταυτόχρονα. Έτσι εξοικονομήθηκε χώρος στην πλατεία για να γίνουν τα μεγάλα παρτέρια στα οποία φυτεύτηκαν δέντρα τα οποία σήμερα σκιάζουν μεγάλο μέρος της. «Ήταν ζητούμενο για μας γιατί το παλιό πράσινο της Ταχυδρομείου ήταν περιορισμένο»… Το σχέδιο της πλατείας, η λειτουργική του διαρρύθμιση, που περιλάμβανε και το βύθισμα που έγινε προς ανάδειξη του Πανεπιστημίου στο κτίριο της κλινικής Κατσίγρα, έγινε από την Τεχνική Υπηρεσία.

Η Λαρισαία γλύπτρια τοπίου Νέλλα Γκόλαντα είχε σχεδιάσει ήδη το γλυπτό σιντριβάνι, το επονομαζόμενο τριαντάφυλλο, στην συμβολή των οδών Κούμα και Ασκληπιού. Η δημοτική αρχή Λαμπρούλη είχε αρχίσει ήδη να ενδιαφέρεται σοβαρά με τον καλλωπισμό του δημόσιου χώρου και δη με τα έργα τέχνης. Στην πλατεία Ταχυδρομείου επιστρατεύτηκε ξανά και σχεδίασε τα σιντριβάνια και το σχέδιο των πλακοστρώσεων.

Τα εγκαίνια της πλατείας Ταχυδρομείου έγιναν το 1996 επί δημαρχίας Καφφέ. Τα έργα και στις δύο πλατείες, αρχικά στην Ταχυδρομείου και εν συνεχεία στην Κεντρική αναπλάστηκαν επί δικής του δημαρχίας με χρηματοδότηση από το ΥΠΕΧΩΔΕ.

Η ανάπλαση της Κεντρικής πλατείας έγινε με στόχο τη διατήρηση του ιστορικού χαρακτήρα της πλατείας και των βασικών δομών της λειτουργίας και της δυναμικής της, σε συνδυασμό με την θέση της στον άξονα Φρούριο-αρχαίο θέατρο-κέντρο Πόλης. Ο Δήμος κάλεσε και πάλι, για τρίτη φορά, τη Νέλλα Γκόλαντα να συμμετάσχει με τα σχέδια της για τον Γλυπτό Ποταμό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι την τετραετία επί δημαρχίας Καφφέ έγιναν και άλλα έργα. Εκτός από τις δύο πλατείες και την ολοκλήρωση του συμπλέγματος των πεζοδρόμων των οδών Δευκαλίωνος, Πατρόκλου και Φρίξου πέραν της Παπακυριαζή, που είχε ολοκληρωθεί πριν την ανάπλαση της πλατείας Ταχυδρόμειου, άρχισε να διαμορφώνεται και ο πεζόδρομος της Φιλελλήνων με στόχο τη σύνδεση με το Λόφο του Φρουρίου. Παράλληλα είχαν ξεκινήσει οι εργασίες ανάδειξης του Α΄ Αρχαίου Θεάτρου.

Το 2006…

Η συνέχιση των έργων πεζοδρόμησης στην Παπαναστασίου, στη Βενιζέλου και στην Ηφαίστου έγιναν επί δημαρχίας Τζανακούλη. Ολοκληρώθηκαν το 2006. Η πεζοδρόμηση της Βενιζέλου βίωσε τις δικές της περιπέτειες. Ήταν χαρακτηρισμένη στο σχέδιο ως βασική/εθνική οδική αρτηρία της πόλης και ήταν πολύ δύσκολο να αποχαρακτηριστεί. Υπήρχε, επίσης, μια πρόταση να έχει και λεωφορειόδρομο, με τη λογική των σημερινών δρόμων ήπιας κυκλοφορίας του ΣΒΑΚ, αλλά υπήρξε μεγάλη αντίδραση από την Τεχνική Υπηρεσία υπέρ της οποίας τάχτηκε τελικά και ο τότε δήμαρχος Κωνσταντίνος Τζανακούλης. Έτσι, ο πεζόδορμος της Βενιζέλου πήρε τη σημερινή του μορφή. Μάλιστα, στο ύψος του θεάτρου έχει μειωθεί το πλάτος του πεζοδρόμου γιατί παραχωρήθηκαν κάποια μέτρα στο θέατρο και την Εφορεία Αρχαιοτήτων που χρειαζόταν για να αποκαλυφθεί πλήρως το κοίλο της σκηνής.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον και αξίζει να αναφερθεί, είναι ότι στο πλαίσιο του ρεπορτάζ μου επιδείχθηκε ολόκληρο το σχέδιο του ΣΒΑΚ. Αρκετά τμήματα της πεζοδρομημένης Βενιζέλου δεν είναι χαρακτηρισμένα ως πεζόδρομοι! Εκκρεμεί ακόμη ο χαρακτηρισμός τους. Το ίδιο συμβαίνει με άλλους πεζοδρόμους, όπως για παράδειγμα η Απόλλωνος. Αλλά και το αντίστροφο. Υπάρχουν πάρα πολλές εκκρεμότητες σε δρόμους που ενώ βάσει σχεδίου πόλεως και ΣΒΑΚ είναι χαρακτηρισμένοι πεζόδρομοι, αυτό δεν ισχύει· ούτε έχουν γίνει, ούτε πρόκειται στο μέλλον και εκκρεμεί ο πλήρης αποχαρακτηρισμός τους.

Το 2008, ο Δήμος βραβεύτηκε για όλα αυτά τα έργα… τους κεντρικούς πεζοδρόμους, την Κεντρική πλατεία, την πλατεία Ταχυδρομείου, την πλατεία Μπλάνα, το Αρχαίο Θέατρο και την ανάδειξη του περιβάλλοντος χώρου με την πεζοδρόμηση επί της Παπαναστασίου, Βενιζέλου, Ηφαίστου. Για την Πολεοδομική Ανασυγκρότηση Αναβάθμισης του κέντρου της Λάρισας δηλαδή πήρε το 1^ο βραβείο στα Εθνικά Βραβεία Πολεοδομίας 2008. Εκείνη την χρονιά Διευθύντρια Τεχνικών Υπηρεσιών ήταν η κ. Μίνα Αϊβαλιώτου και η κ. Γιοβρή ήταν προϊσταμένη στο Τμήμα Έργων.

Από το 2007 έως το 2014…

Από το 2007 έως το 2014, στις δύο τελευταίες θητείες Τζανακούλη έγιναν τα έργα της μεγάλης ανάπλασης του λόφου του Φρουρίου που περιλάμβαναν τη διαμόρφωση του χώρου μπροστά στον Άγιο Αχίλλειο και ολόκληρης της οδού Αγίου Αχιλλείου μέχρι το Μπεζεστένι, την ανάπλαση της πλατείας Μητέρα, την ανάπλαση της πλατείας Λαμπρούλη και την πεζοδρόμηση του λόφου.

Σε αυτή την φάση των έργων, οι αντιδράσεις προήλθαν από την Μητρόπολη και την εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου. Συγκεκριμένα, υπήρξε διαφωνία με το Δήμο Λαρισαίων σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του αύλειου χώρου πέριξ της εκκλησίας. Στην ακίνητη περιουσία της Μητρόπολης ανήκει μόνο το κτήριο του Ναού και όλος ο υπαίθριος χώρος είναι δημοτικός. Τελικά, η διαφωνία λύθηκε σε συνεννόηση με τον Μητροπολίτη Ιγνάτιο με την υπόσχεση για διαμόρφωση θέσεων στάθμευσης που ήταν το κύριο μέλημα της Εκκλησίας.

Κατά τη διάρκεια των έργων στην πλατεία Λαμπρούλη βρέθηκαν αρχαία και οι εργασίες σταμάτησαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και την Εφορεία Αρχαιοτήτων. Με τα νέα δεδομένα χρειάστηκε να αλλάξει το σχέδιο, να εγκριθεί εκ νέου από το ΚΑΣ ώστε να δημιουργηθούν οι χώροι με τα βυθισμένα αρχαία ευρήματα.

«Η ανάπλαση της περιοχής του φρουρίου και η πλήρης πεζοδρόμηση του ολοκληρώθηκε το 1998. Το εγχείρημα περιλάμβανε πολλές επιμέρους υλοποιημένες και προγραμματισμένες παρεμβάσεις όπως την ενοποίηση των αρχαιολογικών χωρών και την ένταξη τους στον ιστό της πόλης, την αποκάλυψη και αναστύλωση του Αρχαίου θεάτρου, την ανάδειξη των βυζαντινών ευρημάτων, την ανάθεση μελέτης για αποκατάσταση της παλιάς οθωμανικής αγοράς, Μπεζεστένι, στην αρχική του μορφή και την μετατροπή του σε κέντρο πολλαπλών χρήσεων, την διατήρηση των παλιών στρατιωτικών αρτοποιείων και μετατροπή τους σε χώρους εκδηλώσεων» όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη μελέτη «Εγκαταλελειμμένα Κτίρια στο Ιστορικό Κέντρο της Λάρισας: απογραφή και κατευθύνσεις βιώσιμης αποκατάστασης και διαχείρισης»

Το 2017…

Είναι η χρονιά επί δημαρχίας Αποστόλου Καλογιάννη που οι οδοί Βενιζέλου και Φιλελλήνων θα μετατραπούν σε δρόμους όπου θα υπάρχει μία μονή λεωφορειολωρίδα για την εξυπηρέτηση της αστικής συγκοινωνίας. Πρόκειται για τους δρόμους ήπιας κυκλοφορίας που προέβλεπε το ΣΒΑΚ. Το ίδιο συνέβη και στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου και στην προέκταση αυτής την οδό Ηλιοδώρου στο ύψος της Τρίγωνης πλατείας και εν συνεχεία στο τελευταίο τμήμα της Ρούσβελτ μέχρι το σημείο που συναντά την Παναγούλη. Την ίδια περίοδο ξεκίνησε η μετατροπή σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας στην Κολοκοτρώνη, στην Ιουστινιανού, στην Λάμπρου Κατσώνη και στην Κοραή.

Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι η μελέτη του ΣΒΑΚ στη Λάρισα ξεκίνησε το 2014 και η κατασκευή των πρώτων έργων το 2016.

Το παρόν…

Σήμερα, εξακολουθεί να εκκρεμεί η πεζοδρόμηση της Κουμουνδούρου στο τμήμα από την Παναστασίου έως την Ανθίμου Γαζή. Πρόκειται για ένα έργο με σκοπό την ανάδειξη του θεάτρου του ΟΥΗΛ, του Προσκηνίου Πολιτισμού. Το έργο περιλαμβάνει επίσης την οδό Διογένους και την Παύλου Μελλά, που είναι ήδη χαρακτηρισμένοι ως πεζόδρομοι. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία επίσημη πληροφόρηση από τις υπηρεσίες του Δήμου για το πότε αναμένεται να ξεκινήσουν οι εργασίες όπως και για το χρονοδιάγραμμα τους.

Χρονολόγιο Πεζοδρόμησης Λάρισας σύμφωνα με το ChatGPT

1985–1988: Προετοιμασία & πρώτες μελέτες

• Εκπονούνται οι πρώτες μελέτες αστικής ανάπλασης από τον Δήμο Λάρισας.
• Δήμαρχος: Λαμπρούλης Αριστείδης
• Στόχος: να αποσυμφορηθεί το κέντρο από την κυκλοφορία και να αναδειχθεί το ιστορικό του τμήμα (Φρούριο – Αρχαίο Θέατρο).
• Εμπνευσμένο από ευρωπαϊκά πρότυπα (π.χ. Μπολόνια, Φλωρεντία).

1989–1992: Πρώτη φάση έργων

• Ξεκινούν οι πρώτοι πεζόδρομοι στο στενό εμπορικό τρίγωνο:
• Κούμα, Ρούσβελτ, Ασκληπιού, Παπακυριαζή,
• Αφαιρείται η κυκλοφορία οχημάτων από την Κεντρική Πλατεία.
• Το έργο θεωρείται πρωτοποριακό για την Ελλάδα.

1993–1998: Δεύτερη φάση & επέκταση

• Πεζοδρομούνται δρόμοι γύρω από την Πλατεία Ταχυδρομείου.
• Διαμορφώνεται ο πεζόδρομος Φιλελλήνων και η σύνδεση με το Φρούριο.
• Εργασίες ανάδειξης του Αρχαίου Θεάτρου αρχίζουν σταδιακά.
• Ενισχύεται το εμπορικό κέντρο με καφέ, βιβλιοπωλεία, μπαρ και νέες χρήσεις γης.
• Δήμαρχος: Καφφές Χριστόδουλος (1994–1998) συνεχίζει την πολιτική πεζοδρόμησης.

1999–2006: Ενοποίηση & νέα αισθητική

• Ολοκληρώνεται το δίκτυο πεζοδρόμων του κέντρου (Βενιζέλου, Παπαναστασίου, Ηφαίστου)
• Διαμορφώνονται νέοι κοινόχρηστοι χώροι, μικρές πλατείες και κάθετοι άξονες προς τη Βενιζέλου.
• Εγκαθίστανται νέοι φωτισμοί και δάπεδα από κυβόλιθους.
• Προστίθεται το στοιχείο του αστικού πρασίνου (δέντρα, φυτεύσεις).

2007–2014: Πεζοδρόμηση Φρουρίου & ανάδειξη Αρχαίου Θεάτρου

• Μεγάλη ανάπλαση του λόφου Φρουρίου, με συνδέσεις προς το Αρχαίο Θέατρο και τη Βενιζέλου.
• Πεζοδρομούνται δρόμοι γύρω από το Μπεζεστένι Δήμαρχος: Κώστας Τζανακούλης, συνέχιση πολιτικής ανάπλασης του ιστορικού ιστού.

2015–2023: Νέα εποχή, βιώσιμη κινητικότητα

• Νέα έργα επί δημαρχίας Απόστολου Καλογιάννη (όχι πεζόδρομοι, αλλά δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας)
• Αναπλάσεις με βιοκλιματικό σχεδιασμό.
• Πεζοδρομήσεις στη Νέα Σμύρνη, Ανάπλαση Φιλελλήνων, σύνδεση με Βιοκλιματικό Άξονα Βιοπάλης – Πάρκου Αλκαζάρ.