Ο σεβασμός ως δείκτης πολιτισμού – Η προστασία του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη ως πράξη θεσμικής αυτογνωσίας

Της Γαρυφαλλιάς Καρυστιανού 

Υπάρχουν τόποι που δεν ανήκουν σε κανέναν και σε όλους μαζί. Είναι εκείνοι οι χώροι όπου η συλλογική μνήμη υπερβαίνει την πολιτική συγκυρία και η σιωπή γίνεται μορφή λόγου. Ένας τέτοιος τόπος είναι το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου. Δεν αποτελεί απλώς αισθητικό ή ιστορικό σημείο αναφοράς στο κέντρο της Αθήνας. Αποτελεί θεσμικό σύμβολο εθνικής μνήμης.

Οι πρόσφατες εντάσεις σχετικά με τη χρήση του χώρου ανέδειξαν για ακόμη μία φορά την αδυναμία της δημόσιας συζήτησης να διαχωρίσει τον σεβασμό από την απαγόρευση. 

Ο σεβασμός προς ένα μνημείο δεν είναι περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης, είναι η φυσική της προέκταση.

Η ελευθερία δεν μετριέται από το δικαίωμα να φωνάζεις παντού, αλλά από την ικανότητα να αναγνωρίζεις πού αξίζει να σωπαίνεις.

Το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου δεν είναι τόπος πολιτικής αντιπαράθεσης, αλλά σημείο εθνικής αυτογνωσίας. 

Εκεί τιμώνται όσοι έπεσαν για αξίες οι οποίες προηγούνται κάθε παράταξης και κάθε κυβέρνησης. 

Η χρήση του χώρου ως σκηνής διαμαρτυρίας, όσο εύλογο κι αν είναι το αίτημα των διαδηλωτών, οδηγεί αναπόφευκτα σε αποϊεροποίηση ενός συμβόλου που δεν θα έπρεπε να μας χωρίζει, αλλά να μας ενώνει.

Η πολιτεία έχει χρέος να διαφυλάσσει τέτοιους χώρους με θεσμική σοβαρότητα και όχι με κατασταλτική λογική. 

Και η κοινωνία, από την πλευρά της, να τους αντιμετωπίζει όχι ως διακοσμητικά στοιχεία της πόλης, αλλά ως ζωντανές υπενθυμίσεις της ευθύνης μας απέναντι στην ιστορία. 

Ο σεβασμός στα μνημεία δεν είναι αναχρονισμός, είναι πράξη πολιτικής ωριμότητας.

Η Ελλάδα δεν έχει έλλειμμα πάθους. Έχει έλλειμμα μέτρου. 

Κάθε φορά που το πολιτικό πάθος υπερβαίνει το μέτρο, οι θεσμοί φθείρονται — και μαζί τους φθείρεται η ίδια η συλλογική μας αυτοεκτίμηση. 

Η υπεράσπιση του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτου δεν αφορά, λοιπόν, μόνο την προστασία ενός μαρμάρινου έργου, αλλά την προστασία της θεσμικής μας συνείδησης.

Ο άγνωστος στρατιώτης δεν έχει όνομα, ούτε παράταξη. 

Έχει μόνο ένα μήνυμα: ότι η ελευθερία κερδίζεται με θυσία και συντηρείται με σεβασμό. Αν το κατανοήσουμε αυτό, τότε ίσως το Σύνταγμα πάψει να είναι απλώς ένας πολυσύχναστος χώρος και ξαναγίνει αυτό που πρέπει να είναι. 

Το κέντρο της εθνικής μας αξιοπρέπειας.

• Η Καρυστιανού Γκολφινοπούλου Γαρυφαλλιά είναι Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Λάρισας