«Ο θησαυρός των αποχωρητηρίων»: Όταν η απληστία συνάντησε τη ντροπή στη Λάρισα του ’54

Αλλεπάλληλες ήταν οι αποκαλύψεις για θησαυρούς ή δήθεν θησαυρούς το 1954. Μετά τον πραγματικό θησαυρό της Κλινικής Αγγελάκη, νέα αναστάτωση στη Λάρισα από τον κρυμμένο «θησαυρό», σε στρατιωτικά… αποχωρητήρια! Η υπόθεση ήταν πράγματι… βρόμικη και κατέληξε σε φιάσκο. Τρεις θησαυροθήρες έψαξαν, κυριολεκτικά, μέσα σε ανθρώπινα απόβλητα, αλλά τσάμπα κόπος κι έξοδα. Έφυγαν άπρακτοι, αποκομίζοντες μόνον οσμές!

Οι θησαυροθήρες έψαχναν για χρυσαφικά κρατούμενων Εβραίων στο περίφημο στρατόπεδο συγκέντρωσης των Εβραίων της Λάρισας και της ευρύτερης Θεσσαλίας, λίγο πριν σταλούν στα ναζιστικά στρατόπεδα της Γερμανίας, χωρίς προοπτικές επιστροφής τους… Ήταν το σημερινό στρατόπεδο Μπουγά, όπου λειτουργούσε Όρχος Αυτοκινήτων. Σύμφωνα με την αναμνηστική επιγραφή, η οποία αποκαλύφθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2025, εκεί κρατήθηκαν, κάτω από άθλιες συνθήκες, τουλάχιστον 2.650 Εβραίοι από τη Λάρισα, την Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, τον Βόλο και τα Ιωάννινα. Είχαν συλληφθεί μαζικά, από τους ναζί κατακτητές, στις 24 Μαρτίου 1944. Στις 2 Απριλίου 1944 ήρθε από την Αθήνα το «Τρένο του θανάτου», με το οποίο εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς. Οι περισσότεροι άφησαν την τελευταία τους πνοή στο γερμανικό στρατόπεδο. Μεταξύ αυτών και 240 μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Λάρισας.

Αδιάφοροι για όλα αυτά, τα οποία προφανώς δεν τους άγγιζαν καν, κατέφθασαν στη Λάρισα, στα τέλη Σεπτεμβρίου 1954, τρία άτομα από τα Ιωάννινα. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ [1], οι θησαυροθήρες εμφανίστηκαν στη Διοίκηση Χωροφυλακής. Εκεί επέδειξαν άδεια του Υπουργείου Οικονομικών για να ενεργήσουν ανασκαφή στον χώρο του Δ’ Στρατοπέδου (Όρχου Αυτοκινήτων), δηλαδή του σημερινού Μπουγά. Η άδεια είχε δοθεί για ανασκαφή στο… αποχωρητήριο του στρατοπέδου, το οποίο λειτουργούσε και τότε στο ίδιο σημείο, όπου βρισκόταν και την περίοδο της κατοχής. Σύμφωνα με την πληροφόρησή τους, στο βάθος του -τρόπος του λέγειν- WC υπήρχε θησαυρός, αποτελούμενος από τιμαλφή, μεγάλης αξίας και χρυσά νομίσματα.

Εξήγησαν στις τοπικές αρχές ότι την ύπαρξη του κρυμμένου θησαυρού τούς την αποκάλυψε ένας διερμηνέας των Γερμανών, ο οποίος υπηρετούσε το 1943 στον Όρχο Αυτοκινήτων. Αυτός τους είχε πει ότι εκείνη την εποχή είχαν συλληφθεί και εγκλεισθεί στο στρατόπεδο εκατοντάδες Εβραίοι. Μια μέρα έγινε έρευνα σε μερικούς εκ των κρατουμένων και βρέθηκαν πάνω τους μερικά τιμαλφή και χρυσά νομίσματα. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι νόμισαν ότι η έρευνα θα επεκτεινόταν σε όλους και συγκέντρωσαν ό,τι πολύτιμο είχαν πάνω τους. Τα τοποθέτησαν μέσα σε ανδρικό παντελόνι και το έριξαν στον βόθρο! Οι θησαυροθήρες θεωρούσαν λογικό ότι θα βρίσκονταν εκεί ακόμη. Το μεσημέρι της 29ης Σεπτεμβρίου 1954, ενώπιον της αρμόδιας επιτροπής, που επιβάλλει η νομοθεσία και των άμεσων ενδιαφερομένων, έγινε η ανασκαφή στο αποχωρητήριο! Ουδέν βρέθηκε. Το ρεπορτάζ της «Ε» καταλήγει ότι «δεν ανευρέθη τελικώς τίποτε άλλο, παρά οι συνήθεις όζοντες «θησαυροί» των αποχωρητηρίων. Οι θησαυροθήραι πρόκειται σήμερον να εγκαταλείψουν την πόλιν μας, συναποκομίζοντες, αντί του θησαυρού, την ανάμνησιν της οσμής του και την απογοήτευσίν των».

Εντύπωση προκαλεί πώς κατάφεραν και πήραν άδεια οι θησαυροθήρες για έρευνα μέσα σε στρατιωτικό χώρο. Εκτός εάν, εκείνο το διάστημα, το στρατόπεδο δε λειτουργούσε. Ανέκαθεν, όμως, ήταν στρατιωτικός χώρος. Ίσως η πολιτεία να προσέβλεπε και στον φόρο 50%, ο οποίος καταβάλλεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Η απληστία των τυχοδιωκτών ήταν τέτοια, ώστε να μην ορρωδούν στα όποια εμπόδια. Δεν ετίθετο, βέβαια, θέμα οιασδήποτε ηθικής, για έναν «θησαυρό», ο οποίος θα προερχόταν από ανθρώπους, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

————————————————————

[1]. Εφημερίδα «Ελευθερία» Λάρισας, 30 Σεπτεμβρίου 1954.

Από τον Βαγγέλη Ρηγόπουλο / rigo18@otenet.gr / Φωτοθήκη Λάρισας