Μαρτυρίες και αποκαλύψεις για Μαγνησιώτες που είχαν σταλεί στα κάτεργα του Τρίτου Ράιχ

Μια σημαντική έκθεση, αφιερωμένη σε μια σχεδόν … ξεχασμένη πτυχή της τοπικής ιστορίας, παρουσιάζεται φέτος στο Μουσείο Πόλης του Βόλου. Με τίτλο «Στα Σύρματα: Μαγνησιώτες στα κάτεργα του Τρίτου Ράιχ», η έκθεση, που θα διαρκέσει από τις 5 Νοεμβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου 2025, φέρνει στο φως τις ιστορίες των Μαγνησιωτών, που εκτοπίστηκαν στη ναζιστική Γερμανία για καταναγκαστική εργασία.

Με αφορμή την έναρξή της και στο πλαίσιο της επετείου της 28ης Οκτωβρίου, η ομότιμη καθηγήτρια του ΙΑΚΑ και ιδρυτικό μέλος της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Βόλου (Ο.Π.Ι.ΒΟ.), Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, μίλησε στο Ράδιο ΈΝΑ 102,5 και τον Ηλία Κουτσερή, για την έρευνα, τη μνήμη και τη σιωπή που σκέπασε για δεκαετίες αυτή την ιστορία.

Η λησμονημένη ιστορία…

«Το θέμα της καταναγκαστικής εργασίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έχει σχεδόν ξεχαστεί. Δεν έχει γίνει αρκετή έρευνα και σίγουρα όχι σε τοπικό επίπεδο», σημειώνει η Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν.

Η Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Βόλου, όπως εξηγεί, ερεύνησε κάθε διαθέσιμη πηγή, για να αποκαταστήσει τη μνήμη 235 Μαγνησιωτών που στάλθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα του Τρίτου Ράιχ για καταναγκαστική εργασία.

Πρόκειται για μέρος ενός τεράστιου ιστορικού φαινομένου: «Περισσότεροι από είκοσι εκατομμύρια άνθρωποι από όλη την Ευρώπη εκτοπίστηκαν για να εργαστούν στη Γερμανία. Οι περισσότεροι ήταν άμαχοι πολίτες. Μέχρι το 1944, όλη η Γερμανία είχε μεταβληθεί σε ένα τεράστιο στρατόπεδο εργασίας.»

Από την αιχμαλωσία… στην αποδοκιμασία

Η έκθεση παρουσιάζει, μέσα από μαρτυρίες, φωτογραφίες και αρχειακό υλικό, το ταξίδι αυτών των ανθρώπων από τη στιγμή της σύλληψής τους μέχρι την επιστροφή τους, όσων έζησαν, στην πατρίδα. Η επιστροφή όμως δεν ήταν θριαμβευτική. Αντίθετα, πολλοί ήρθαν αντιμέτωποι με την αδιαφορία και την προκατάληψη. «Όταν γύρισαν, βρήκαν μια πατρίδα κατεστραμμένη από τον πόλεμο και βυθισμένη στον Εμφύλιο. Δεν έγιναν δεκτοί με φιλόξενο πνεύμα· αντίθετα, στιγματίστηκαν. Κουβάλησαν τα τραύματά τους σιωπηλά, σωματικά και ψυχικά, για μια ολόκληρη ζωή», αναφέρει η καθηγήτρια. Η σιωπή τους δεν ήταν τυχαία. «Φοβήθηκαν να μιλήσουν, να εκθέσουν τις οικογένειές τους. Έτσι η ιστορία τους έμεινε στη σκιά, και πολλές φορές ακόμη και τα παιδιά τους δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συνέβη στους γονείς τους.»

Μαρτυρίες και μνήμη…

Στην έκθεση, ο επισκέπτης μπορεί να ακούσει τις φωνές των εκτοπισμένων μέσα από πέντε tablets που φιλοξενούν τις προφορικές μαρτυρίες τους, συνοδευόμενες από πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό.

«Όταν μπαίνει κανείς στον χώρο, τον υποδέχεται μια ιδιαίτερη, επιβλητική ατμόσφαιρα· ένα ηχοτοπίο με ήχους και φωνές, δημιουργημένο από τον συνθέτη Κωστή Δρυγιανάκη, μέλος της Ο.Π.Ι.ΒΟ. Θέλαμε να προετοιμάσουμε τον επισκέπτη για ό,τι θα αντικρίσει στη συνέχεια», εξηγεί η Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν.

Η Γερμανία του 1944-45, όπως σημειώνει, «είχε μετατραπεί σε ένα απέραντο στρατόπεδο· κι αυτή η αίσθηση κυριαρχεί και στην έκθεση μέσα από το σκηνικό, τα τεκμήρια και τους ήχους».

Η Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν και η ομάδα της Ο.Π.Ι.ΒΟ. δίνουν φωνή σε όσους σιώπησαν, φωτίζοντας μια σελίδα της ιστορίας που για χρόνια έμενε στο σκοτάδι.

Η έκθεση «Στα Σύρματα» δεν είναι μόνο μια πράξη ιστορικής τεκμηρίωσης, αλλά μια πράξη δικαίωσης και μνήμης.

Γιατί όπως δείχνει και η ίδια η έρευνα, η σιωπή μπορεί να κρατήσει χρόνια, αλλά κάποτε οι ιστορίες βρίσκουν τον τρόπο να ακουστούν.

Πηγή: magnesianews.gr