28η Οκτωβρίου 1940: Μάθημα αντοχής, πίστης και συλλογικότητας

Της Μαρίας Γαλλιού

Οι τελευταίοι επιζώντες του Έπους του ’40 μετριούνται πια στα δάχτυλα. Γέροντες σήμερα, γεννημένοι στη δεκαετία του ’20, φέρουν στο βλέμμα τους όχι μόνο τις θύμισες της Αλβανίας, αλλά και κάτι πολύ βαθύτερο: την απόδειξη ότι κάποτε αυτός ο τόπος γέννησε ανθρώπους που ξεπέρασαν τον εαυτό τους.

Κι ας έφυγαν οι περισσότεροι. Παραμένουν παρόντες στα μνημεία των χωριών, στις μαρμάρινες πλάκες με τα ονόματα των πεσόντων, στις οικογενειακές αφηγήσεις, στα τραγούδια και στις προσευχές. Αυτή η συλλογική μνήμη είναι η κληρονομιά μας. Και μας ανήκει μόνο αν την σεβόμαστε.

Η ιστορία της Ελλάδας είναι γεμάτη στιγμές που μοιάζουν να ξεπερνούν τη λογική. Από τον Μαραθώνα και τη Σαλαμίνα μέχρι τα Δερβενάκια και τους Βαλκανικούς, συναντά κανείς το ίδιο μοτίβο: την υπέρβαση. Η 28η Οκτωβρίου 1940 αποτελεί ένα από τα πιο καθαρά παραδείγματα αυτού του φαινομένου.

Ποιοι ήταν όμως εκείνοι οι Έλληνες που ταπείνωσαν έναν σύμμαχο του Χίτλερ;

Η Ελλάδα τότε: Σκληραγωγημένοι άνθρωποι, δεμένες κοινότητες

Οι περισσότεροι ήταν νέοι άνθρωποι της υπαίθρου. Χωρίς ρεύμα. Χωρίς πολυτέλειες. Η ζωή τους ήταν απλή : χωράφια, ζώα, περπάτημα και δουλειά από την ανατολή μέχρι τη δύση. Το να περπατούν 20 ή 30 χιλιόμετρα δεν ήταν κατόρθωμα, ήταν καθημερινότητα. Ο ύπνος στην ύπαιθρο, οι μετακινήσεις κοπαδιών, η χειρωνακτική εργασία έπλαθαν προσωπικότητες. Οι άνθρωποι του 1940 ζούσαν σε κοινωνίες δεμένες. Με πυρήνα την Εκκλησία και το κοινοτικό βίωμα. Γάμοι, βαφτίσια, κηδείες, γιορτές και δημοτικά τραγούδια λειτουργούσαν ως κοινωνική συγκόλληση. Το κράτος μπορεί να απουσίαζε, μα η κοινότητα ήταν εκεί.

Η βαθιά πίστη, η αίσθηση του δικαίου και το φιλότιμο ήταν η σπίθα που έκανε απλούς γεωργούς και κτηνοτρόφους να σταθούν στην Αλβανία σαν οπλίτες του Λεωνίδα.

Οι Έλληνες σήμερα

Ζώντας σε ένα κόσμο που οι πολεμικές συγκρούσεις και οι εθνικιστικές εξάρσεις δείχνουν να έρχονται δριμύτερες δε μπορούμε να ζούμε σαν να είμαστε κάτοικοι Λουξεμβούργου ή Ελβετίας . Ως οργανωμένη κοινωνία είναι ώρα να πάρουμε συγκεκριμένες αποφάσεις όσον αφορά τη νεολαία μας που είναι το μέλλον της χώρας.

Πρώτο βήμα: Είναι καιρός να αναρωτηθούμε ως χώρα για το ποια είναι τα στηρίγματα που την κράτησαν όρθια μέχρι τώρα. Η διδασκαλία της Οδύσσειας και της Ιλιάδας οφείλει να αποκτήσει τη θέση που της αξίζει. Τα δημοτικά τραγούδια, τα παραμύθια, ο λαϊκός πολιτισμός να προστατευτούν ως κόρη οφθαλμού.

Δεύτερο βήμα: Να ενισχυθεί η επαγγελματική εκπαίδευση και στοιχεία της να περάσουν στο Γυμνάσιο αλλά και στο Δημοτικό . Να μάθουν τα παιδιά ότι είναι δυνατόν να καλλιεργηθούν ντομάτες και λαχανικά στις γλάστρες. Ότι δεν είναι δύσκολο να μαγειρέψουν το φαγητό τους αν οι γονείς δεν είναι στο σπίτι. Όλα αυτά σε περίοδο κρίσης ίσως να αποδειχτούν ζωτικής σημασίας. Υπάρχουν κι άλλα βήματα και πρέπει να τα συναποφασίσουμε, αλλά οφείλουμε να ξεκινήσουμε από κάπου, συγκροτημένα και στοχευμένα, ως εθνικές πυξίδες.

Όλοι έχουμε προγόνους που πολέμησαν το 1940. Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει ή διαβάσει συγκινητικές ιστορίες αυταπάρνησης και θάρρους. Πόσο έτοιμοι είμαστε όμως, να αλλάξουμε την καθημερινότητα μας προσθέτοντας περισσότερο κόπο και ιδρώτα, ανθεκτικότητα και φιλότιμο προκειμένου να είμαστε έτοιμοι για την αντιμετώπιση κρίσεων που είτε είναι μπροστά μας είτε που θα έρθουν στο μέλλον; Με την ευχή να μην έρθουν, οφείλουμε να ετοιμάσουμε ανθεκτικές γενεές που θα λειτουργούν συνεκτικά και με ισχυρό αίσθημα καθήκοντος για τους καιρούς που έρχονται.

Μερικές σκέψεις πριν το ξεφύλλισμα των χρυσών σελίδων του έπους του ’40.

Η Μαρία Γαλλιού είναι δικηγόρος,

Χωρική Αντιπεριφερειάρχης ΠΕ Λάρισας