Οι γυναικολογικοί καρκίνοι «χτυπούν» συνήθως μετά τα 40

Περίπου 1,4 εκατ. γυναίκες προσβάλλονται κάθε χρόνο από κάποια μορφή γυναικολογικού καρκίνου – πλην μαστού, ενώ κάθε χρόνο περίπου 700.000 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους από αυτούς, σε ολόκληρο τον κόσμο.

Συνολικά, κατά μέσο όρο προσβάλλονται 30,3 γυναίκες ανά 100.000 πληθυσμού και οι 13,2 ανά 100.000 πληθυσμού χάνουν τη ζωή τους από καρκίνο τραχήλου, ενδομητρίου, σαλπίγγων και ωοθηκών και αιδοίου.

Η προσβολή από κάποιαν από αυτές τις μορφές καρκίνου εξαρτάται συνήθως από την ηλικία, καθώς οι πιθανότητες αυξάνονται μετά την εμμηνόπαυση, όμως ειδικά για τον καρκίνο του τραχήλου που μπορεί να προληφθεί πλήρως, προκαρκινικές αλλοιώσεις μπορούν να εντοπιστούν και σε μικρότερες ηλικίες.

Οι ασθενείς θα πρέπει να απαιτούν την αντιμετώπισή τους από τη διεπιστημονική ομάδα του ογκολογικού συμβουλίου που έχει θεσμοθετηθεί με νόμο από το 2012 γιατί αυτό διασφαλίζει τη βέλτιστη δυνατή αντιμετώπιση

O διευθυντής της Γυναικολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Αγ. Σάββας», γυναικολόγος – ογκολόγος Δημήτρης Παπαθεοδώρου

Για τους γυναικολογικούς καρκίνους, μίλησε στο in.gr o διευθυντής της Γυναικολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Αγ. Σάββας», γυναικολόγος – ογκολόγος Δημήτρης Παπαθεοδώρου, με αφορμή πρόγραμμα διατήρησης της γονιμότητας νέων γυναικών που προσβάλλονται από αυτούς τους γυναικολογικούς καρκίνους, στα νοσοκομεία «Μεταξά» και «Αγ. Σάββας».

Η συχνότητα

Όπως εξήγησε ο ίδιος, η μέση συχνότητα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας φτάνει διεθνώς τις 14 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού, όμως διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα, με τα περισσότερα περιστατικά να παρατηρούνται στην Αφρική, ενώ το ποσοστό μειώνεται δραστικά σε χώρες όπου εφαρμόζονται συστηματικά προγράμματα προληπτικού ελέγχου.

Η αντίστοιχη επίπτωση των λοιπών γυναικολογικών καρκίνων φτάνει τις 6,6 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού για τον καρκίνο των σαλπίγγων και ωοθηκών, τις 27 ανά 100.000 πληθυσμού για τον καρκίνο του ενδομητρίου και του αιδοίου τις 0,85 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού.

Συνολικά πρόκειται για όχι και τόσο συχνές μορφές καρκίνου αν συγκριθούν με τον καρκίνο του μαστού που πλήττει μία στις 8 γυναίκες μετά την ηλικία των 50 ετών και είναι ο πιο συχνός όλων.

Σε ότι αφορά τη χώρα μας, ο κ. Παπαθεοδώρου τόνισε ότι δεν υπάρχει ακόμη Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών σε πλήρη λειτουργία, οπότε δεν έχουμε εκτιμήσεις για την επίπτωση των νόσων αυτών στην Ελλάδα και προσπαθούμε να εξάγουμε συμπεράσματα με βάση στοιχεία χωρών με παρόμοιους πληθυσμούς.

Οι κρίσιμες ηλικίες

Ο κ. Παπαθεοδώρου, παρατήρησε ότι στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων οι γυναικολογικοί καρκίνοι εμφανίζονται μετά την εμμηνόπαυση, με εξαίρεση τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που γύρω στα 40 παρουσιάζει την πρώτη κορύφωση, στις γυναίκες που δεν ελέγχονται. Τόνισε όμως, ότι δεν υπάρχει ανώτατο όριο, και ότι μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε μεγαλύτερη ηλικία.

Πρόληψη

Αναφερόμενος στην πρόληψη, ξεκαθάρισε ότι όταν αναφερόμαστε σε αυτήν, σημαίνει ότι με την κατάλληλη εξέταση, μπορεί να εντοπιστεί το πρόβλημα έγκαιρα και να θεραπευτεί. Η εξέταση αυτή μάλιστα, πρέπει να είναι φθηνή για να μπορεί να εφαρμοστεί μαζικά και να έχει ευαισθησία πάνω από 97%. Διευκρίνισε επίσης, ότι «ο προληπτικός έλεγχος σταματά το πρόβλημα πριν συμβεί».

«Με αυτή τη λογική», συμπλήρωσε, «προληπτικός έλεγχος στις γυναικολογικές μορφές καρκίνου, υπάρχει δυνατότητα να γίνεται μόνο στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Στην περίπτωση αυτή, μιλώντας για πρωτογενή πρόληψη, υπάρχει το εμβόλιο του HPV, που προλαβαίνει και προφυλάσσει. Δευτερογενώς, πριν υπάρξει η κακοήθεια, με το τεστ Παπ, μπορούν να εντοπιστούν προκαρκινικές αλλοιώσεις, μέχρι και 10 χρόνια πριν την εκδήλωση της νόσου, δηλαδή πριν την εμφάνιση του καρκίνου. Στην περίπτωση αυτή, προλαβαίνει κανείς να αντιδράσει.

Αντίστοιχα και στον καρκίνο του μαστού, υπάρχει δυνατότητα πρόληψης, με τη μαστογραφία, όπου η ανίχνευση μπορεί να γίνει έγκαιρα.

Για όλους τους άλλους γυναικολογικούς καρκίνους, με την αρχική έννοια του όρου, δεν υπάρχει δυνατότητα πρόληψης».

Εδώ, διευκρίνισε ότι για τους λοιπούς γυναικολογικούς καρκίνους, η επόμενη συνήθης εξέταση, το υπερηχογράφημα, δεν τηρεί τα προαναφερόμενα κριτήρια, οπότε δεν αποτελεί πρόληψη. Οπότε οι δυνατότητες περιορίζονται στις γενικές συστάσεις για αποφυγή του καρκίνου, με υγιεινό τρόπο ζωής, κατάλληλη άσκηση και υγιεινή διατροφή, αποφυγή του καπνίσματος, του αλκοόλ κλπ.

Ειδικά για τον καρκίνο των ωοθηκών, που είναι ο πιο επικίνδυνος, αλλά σπάνιος, εξήγησε ότι «καθώς δεν είναι λύση το υπερηχογράφημα, η επόμενη δυνατότητα θα μπορούσε να είναι χειρουργική, με αφαίρεση των ωοθηκών. Όμως στην περίπτωση αυτή, θα έπρεπε να υποστούν χειρουργική επέμβαση 4.000 υγιείς γυναίκες, για να μη νοσήσει η μία από αυτές, και πάλι χωρίς βεβαιότητα…».

Η διάγνωση

Για το λόγο αυτό, δυστυχώς η διάγνωση στον καρκίνο των ωοθηκών έρχεται καθυστερημένα, γιατί τα συμπτώματα δεν είναι ειδικά για να οδηγήσουν έγκαιρα στη διάγνωση. Συνήθως παραπέμπονται από τον γαστεντερολόγο με δυσκοιλιότητα ή εμφανίζουν ασκητικό υγρό. Στο 65-70% των περιπτώσεων έρχονται όταν πλέον είναι σε προχωρημένο στάδιο 3, με την πενταετή επιβίωση να φτάνει το 50%. Όμως με τις σύγχρονες μεθόδους που εφαρμόζονται την τελευταία 10ετία, οι πιθανότητες επιβίωσης ξεπερνούν και τα 8 χρόνια.

Αντίθετα, στο ενδομήτριο, στο 90% των περιπτώσεων η διάγνωση γίνεται στο πρώτο στάδιο, με την πενταετή επιβίωση να φτάνει επίσης το 90%.

Συνήθως η διάγνωση γίνεται με το υπερηχογράφημα ή με αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες.

Αν εντοπιστούν αλλοιώσεις, σειρά έχει η βιοψία.

Ο εξειδικευμένος γυναικολόγος – ογκολόγος θα υποδείξει στη συνέχεια την χειρουργική αφαίρεση (υστερεκτομή), αν θα γίνει λαπαροσκοπικά, ρομποτικά, ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου και άλλα χαρακτηριστικά.

Στον καρκίνο του τραχήλου, η διάγνωση γίνεται με το απλό τεστ – παπ και ο γυναικολόγος θα ορίσει τι είδους παρέμβαση θα γίνει

Στον καρκίνο του αιδοίου, η διάγνωση γίνεται εύκολα, γιατί η βλάβη είναι εμφανής. Η νόσος προκαλεί κνησμό, τσούξιμο και κάποια δερματική βλάβη. Συνήθως όμως γυναίκες άνω των 70 ετών, φτάνουν καθυστερημένα στο γιατρό, κυρίως γιατί ντρέπονται. Η βιοψία είναι αυτή που θα καθορίσει τη θεραπεία, με χειρουργική επέμβαση και την επόμενη πορεία ανάλογα με το στάδιο της νόσου.

Προσοχή στα συμπτώματα

«Σημαντικό όμως είναι», σημείωσε ο κ. Παπαθεοδώρου, «να μην αγνοούν οι γυναίκες άνω των 40 ετών τα συμπτώματα. Ιδίως αν μετά από επαφή, παρατηρούν κολπική αιμόρροια, τότε πρέπει να ελέγχονται από τον γιατρό τους».

Θεραπεία

Αναφερόμενος στη θεραπεία, ο κ. Παπαθεοδώρου τόνισε πως «Η όλη προσπάθεια αντιμετώπισης του καρκίνου είναι να αντιμετωπιστεί σε επίπεδο ανοσοποιητικού.  Το μέλλον και το στοίχημα, είναι οι θεραπείες με τα ανοσοτροποποιητικά. Γιατί οι χημειοθεραπείες είναι τοξικές και τα χειρουργεία μπορεί να είναι πολύ μεγάλα και με μεγάλη νοσηρότητα».

Ανάλογα με το στάδιο, η αντιμετώπιση κάθε περιστατικού είναι κατ΄ αρχήν χειρουργική και επικουρικά ανάλογα με την περίπτωση εφαρμόζονται ακτινοβολίες ή χημειοθεραπείες.

Σε κάθε περίπτωση, πέρα από την αντιμετώπιση από τον γυναικολόγο – ογκολόγο, πρέπει όλα τα περιστατικά να συζητώνται στο ογκολογικό συμβούλιο από διεπιστημονική ομάδα. Αυτό έχει θεσμοθετηθεί με νόμο από το 2012 και θα πρέπει να το απαιτούν οι ασθενείς, γιατί αυτό διασφαλίζει τη βέλτιστη δυνατή αντιμετώπιση.

Όσο για τις ίδιες τις γυναίκες, δεν θα πρέπει να υποτιμούν τα συμπτώματα, και να μην ξεχνούν την πρόληψη και την τακτική γυναικολογική εξέτασή τους.

Γονιμότητα υπό προϋποθέσεις

Ο κ. Παπαθεοδώρου, καταλήγοντας, επισήμανε ότι «το μεγαλύτερο ποσοστό καρκίνων στο γεννητικό σύστημα των γυναικών διαγιγνώσκεται σε ηλικίες αναπαραγωγικές. Κάποιες ασθενείς όμως, μπορεί να μην έχουν ολοκληρώσει την οικογένειά τους.

Γι΄ αυτές και υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις, μπορούν να εφαρμοστούν συντηρητικές θεραπείες, οι οποίες επιτρέπουν την κυοφορία.

Πάνω σε αυτό το δύσκολο θέμα, και επειδή η πολιτεία δεν έχει προβλέψει να υποστηρίξει τη διαδικασία ς και συντήρησης γενετικού υλικού (ωοθυλάκια και ωοθηκικός ιστός), το ίδρυμα Kind Things που εκπροσωπείται από την κ. Εριέττα Κούρκουλου – Λάτση, με ευγενική χορηγία του, προσφέρει σε άτοκες νέες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που έχουν διαγνωστεί με κάποιας μορφής κακοήθεια τη δυνατότητα λήψης, κρυοσυντήρησης και αποθήκευσης γενετικού υλικού. Οι ασθενείς αυτές, αφού προηγουμένως εξεταστούν και διαπιστωθεί ότι πληρούν τα σχετικά κριτήρια, μπορούν να προχωρήσουν στις διαδικασίες διατήρησης της γονιμότητάς τους σε συνεργασία με τα γυναικολογικά τμήματα των νοσοκομείων «Μεταξά» και «Αγ. Σάββας».

Το πρόγραμμα αυτό είναι σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα γιατί εκτός από τα δύο ογκολογικά νοσοκομεία «Μεταξά» και «Αγ. Σάββας», η κλινική Γένεσις παρέχει δωρεάν τη λήψη γενετικού υλικού και το Νοσοκομείο «Έλενα» το αποθηκεύει, ενώ το κόστος καλύπτεται από το Ίδρυμα Kind Things».