Το έργο LIFE MERCURY FREE της Innovation Hive ολοκληρώνει τρία χρόνια δράσης: Απολογισμός, κύρια αποτελέσματα και επόμενα βήματα για μία Ευρώπη χωρίς υδράργυρο

Ο υδράργυρος, μια σιωπηλή αλλά διαρκής απειλή, συνεχίζει να επιβαρύνει το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Είναι μια τοξική ουσία που, ακόμη και σε μικρές ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον. Παρά τις προόδους των τελευταίων δεκαετιών, η ρύπανση από υδράργυρο συνεχίζει να επηρεάζει αέρα, έδαφος και νερό, ενώ οι συγκεντρώσεις του στη διατροφική αλυσίδα αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Απέναντι σε αυτή την πρόκληση, το ευρωπαϊκό έργο LIFE MERCURY FREE, που ολοκληρώνεται φέτος ύστερα από τρία χρόνια εντατικής δράσης, ήρθε να δώσει πρακτικές και επιστημονικά τεκμηριωμένες λύσεις. Με τη συμμετοχή ερευνητικών ιδρυμάτων, πανεπιστημίων, περιβαλλοντικών οργανισμών και τοπικών αρχών από επτά ευρωπαϊκές πόλεις, το έργο στόχευσε στην ενημέρωση των πολιτών, την εκπαίδευση των επαγγελματιών, την ενίσχυση της πολιτικής συνεργασίας και τη δημιουργία εργαλείων που θα βοηθήσουν στη σταδιακή εξάλειψη του υδραργύρου από το αστικό περιβάλλον.

Από την αρχή της υλοποίησής του, το LIFE MERCURY FREE έθεσε ως στόχο όχι μόνο την επιστημονική κατανόηση του προβλήματος, αλλά και τη δημιουργία μιας νέας κουλτούρας περιβαλλοντικής υπευθυνότητας. Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση αποτέλεσαν βασικό άξονα δράσης, με καμπάνιες ενημέρωσης, παρουσιάσεις σε σχολεία και τοπικές κοινότητες, καθώς και συνεργασίες με δήμους και περιβαλλοντικούς φορείς. Παράλληλα, η έρευνα εστίασε στον εντοπισμό πηγών ρύπανσης και στην αξιολόγηση των επιπτώσεων του υδραργύρου στα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία, προσφέροντας πολύτιμα δεδομένα για τη διαμόρφωση νέων πολιτικών.

Σημαντικό επίτευγμα του έργου αποτέλεσε η ανάπτυξη της ψηφιακής πλατφόρμας LIFE e-HUB, η οποία συγκεντρώνει ερευνητικό υλικό, εκπαιδευτικά εργαλεία, χάρτες σημείων συλλογής αποβλήτων, καθώς και πληροφορίες για τις δράσεις του έργου. Η πλατφόρμα παραμένει ενεργή και μετά τη λήξη του προγράμματος, λειτουργώντας ως μόνιμη πηγή γνώσης για πολίτες, εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες του περιβάλλοντος.

Στο πλαίσιο των Mutual Learning Exercises (MLE), πραγματοποιήθηκαν σημαντικές συναντήσεις ανταλλαγής γνώσεων ανάμεσα στους εταίρους του έργου. Ένα από τα πιο καθοριστικά στάδια ήταν το MLE που έλαβε χώρα στην Πολωνία, όπου εκπρόσωποι δήμων, ερευνητές και ειδικοί στον τομέα της περιβαλλοντικής διαχείρισης αντάλλαξαν εμπειρίες και πρακτικές για την ασφαλή διαχείριση αποβλήτων που περιέχουν υδράργυρο. Μέσα από αυτόν τον διάλογο γεννήθηκαν τα Challenge Papers, αναλυτικές εκθέσεις που αποτυπώνουν τα κύρια προβλήματα, τις προκλήσεις και τις στρατηγικές λύσεις για τη μείωση της ρύπανσης.

Στην Πορτογαλία, η συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Évora αποτέλεσε ένα ακόμη ορόσημο. Εκεί, το Πανεπιστήμιο της Évora, η European Recycling Platform και η Eco-Parish παρουσίασαν καλές πρακτικές για τη διαχείριση αποβλήτων και τον ρόλο των τοπικών κοινοτήτων. Στο ίδιο πλαίσιο, πραγματοποιήθηκε στρογγυλή τράπεζα με τη συμμετοχή σχολείων, ερευνητών και τοπικών φορέων, όπου συζητήθηκαν οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις της ρύπανσης από τον υδράργυρο και οι τρόποι αντιμετώπισής της σε τοπικό επίπεδο.

Η τριετής πορεία του έργου άφησε πίσω της ένα πλούσιο αποτύπωμα. Μέσα από εκπαιδευτικές εκστρατείες, ενημερωτικά βίντεο, τοπικές δράσεις και ψηφιακές καμπάνιες, το LIFE MERCURY FREE κατάφερε να προσεγγίσει χιλιάδες πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη, μετατρέποντας την επιστημονική γνώση σε καθημερινή πράξη. Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του έργου ανέδειξαν πολύτιμα δεδομένα για τις συγκεντρώσεις υδραργύρου σε εδάφη και υδάτινα σώματα, αλλά και για τη βιωσυσσώρευση του στα ψάρια και την τροφική αλυσίδα. Όλες αυτές οι πληροφορίες είναι πλέον διαθέσιμες στο e-HUB, ώστε να αξιοποιηθούν από ερευνητές και θεσμικούς φορείς.

Τα Challenge Papers, επτά συνολικά, συγκεντρώνουν τις βασικές θεματικές και τα συμπεράσματα των δράσεων: από την ασφαλή διαχείριση αποβλήτων και τις πολιτικές για “Mercury-Free Cities”, μέχρι τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την ενσωμάτωση της μείωσης του υδραργύρου σε ευρύτερες περιβαλλοντικές στρατηγικές. Η συμβολή τους είναι καθοριστική, καθώς λειτουργούν ως πρακτικά εργαλεία σχεδιασμού πολιτικών και εκπαίδευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Παρόλο που το έργο φτάνει στο τέλος του, εξακολουθεί να έχει αντίκτυπο. Οι συνεργασίες που δημιουργήθηκαν, η γνώση που συσσωρεύτηκε και τα ψηφιακά εργαλεία που αναπτύχθηκαν, αποτελούν τη βάση για τη συνέχιση των προσπαθειών προς έναν πλανήτη χωρίς υδράργυρο. Η προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος απαιτεί διαρκή ενημέρωση, συνεργασία και δράση και το LIFE MERCURY FREE απέδειξε ότι η αλλαγή είναι εφικτή όταν η γνώση συναντά την πράξη.

Για περισσότερες πληροφορίες, τις τελικές αναφορές και τα Challenge Papers, επισκεφθείτε το LIFE e-HUB και τα social media του έργου.