Καρκίνος μαστού και σωματικό βάρος: Πως να το ελέγξουμε πριν και μετά τη θεραπεία

Γράφει ο Παναγιώτης Ι. Βλαχοστέργιος M.D., Ph.D.

Η πρόοδος στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού τα τελευταία χρόνια μεταφράζεται σε σημαντική αύξηση των ασθενών που απολαμβάνουν πλήρη ίαση από τη νόσο και μακρόχρονη επιβίωση.

Μια συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια των θεραπειών για τον καρκίνο του μαστού είναι η αύξηση του σωματικού βάρους. Αυτή είναι ιδιαίτερα συχνή σε ασθενείς με ορμονοευαίσθητο καρκίνο του μαστού, οι οποίες αποτελούν περίπου το 70% του συνόλου των γυναικών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού.

Γιατί συμβαίνει αυτό?

• Πρώτον, πριν τη χορήγηση χημειοθεραπείας, χορηγούνται στην ασθενή κοστικοστεροειδή και άφθονα υγρά.
• Δεύτερον, λόγω εμφάνισης ναυτίας πολλοί ασθενείς αλλάζουν τις διατροφικές τους συνήθειες, γεγονός που επίσης μπορεί να οδηγήσει σε πρόσληψη βάρους.
• Η χημειοθεραπεία μπορεί να«βάλει» τη γυναίκα σε προσωρινή εμμηνόπαυση, η οποία στερεί το σώμα από τα οιστρογόνα και μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του βάρους.
• Η ενδοκρινική θεραπεία, που είναι πολύ συχνή στην αντιμετώπιση του ορμονοευαίσθητου καρκίνου του μαστού, μπορεί επίσης να αλλάξει το μεταβολισμό οδηγώντας τις γυναίκες σε εμμηνόπαυση.

Συνολικά, οι ασθενείς που θεραπεύονται από καρκίνο μαστού έχουν πάνω από διπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη ή άλλες μεταβολικές διαταραχές, όπως η παχυσαρκία, σε σύγκριση με γυναίκες που δεν έχουν υποβληθεί σε τέτοιες θεραπείες.

Παρόλες αυτές τις παρενέργειες, οι συστηματικές θεραπείας είναι κεφαλαιώδους σημασίας καθώς μπορούν να θεραπεύσουν πλήρως τον καρκίνο του μαστού. Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι η έκβαση των ασθενών που παρουσιάζουν αύξηση >5% του συνολικού βάρους σώματος είναι χειρότερη και οι γυναίκες αυτές έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου.

Επομένως είναι σημαντικό οι ασθενείς σε αυτή τη φάση να διατηρούν μια καλή γενική κατάσταση στην υγεία τους παρακολουθώντας τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και τη λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος.

 Αυτό γίνεται πιο εύκολο όταν ορίζονται πρακτικές υγιεινής διατροφής και άσκησης νωρίς κατά την έναρξη της θεραπείας.

Πώς μπορούμε να ελέγξουμε το βάρος κατά τη διάρκεια της αντικαρκινικής θεραπείας?

Δεν υπάρχει μια ενιαία προσέγγιση για όλες τις ασθενείς, ωστόσο υπάρχουν διάφορες πρακτικές που μπορούν να βοηθήσουν.

• Μια δίαιτα βασισμένη στη φυτική διατροφή, χωρίς να σημαίνει ότι πρέπει οι ασθενείς να μετατραπούν σε χορτοφάγοι (vegetarians). Ωστόσο θα πρέπει να προτιμούν φρούτα και λαχανικά, καθώς και τις φυτικές ίνες, και να καταναλώνουν λιγότερο κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας. Ως πηγή πρωτεΐνης θα πρέπει να επικεντρώνονται σε θαλασσινά και τροφές φυτικής προέλευσης.
• Είναι εξίσου σημαντικό να υπάρχει καλή ενυδάτωση με επαρκή κατανάλωση νερού.
• Γνωρίζοντας πόσες περίπου θερμίδες καταναλώνει μια ασθενής αλλά και την ποιότητα των θερμίδων μπορεί να τη βοηθήσει στην απώλεια βάρους.
• Ο περιορισμός στην κατανάλωση ζάχαρης, σόδας και ανθρακούχων αναψυκτικών και η αντικατάσταση τους από πιο υγιεινές επιλογές όπως μέλι ή σιρόπι σφενδάμου είναι επίσης καίριας σημασίας.
• Η φυσική δραστηριότητα με τη μορφή της αερόβιας άσκησης μπορεί να βοηθήσει τόσο στην απώλεια βάρους όσο και στη βελτίωση της κλινικής έκβασης των ασθενών με καρκίνο του μαστού.Τουλάχιστον 150 λεπτά κάθε βδομάδα μέτριας άσκησης με καρδιακό ρυθμό περίπου παρόμοιο με αυτόν που αναλογεί σε 1 γρήγορο περπάτημα ή τουλάχιστον 75 λεπτά έντονης άσκησης που ανεβάζει τους καρδιακούς παλμούς, όπως συμβαίνει κατά τη διάρκεια τρεξίματος ή κολύμβησης.

Γενικά , παρόλο που κάποια συγκεκριμένη πρακτική μπορεί να βοηθήσει μια ασθενή ενώ μπορεί να μη «δουλέψει» το ίδιο αποτελεσματικά σε κάποια άλλη,  γνωρίζουμε πια ότι η σωστή διατροφή και η άσκηση συμβάλλουν στον έλεγχο του σωματικού βάρους κατά τη διάρκεια της θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού. Υπάρχουν πολλές ευεργετικές παρεμβάσεις και με την κατάλληλη υποστήριξη, οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού μπορούν να έχουν κεντρικό ρόλο στην ίδια τους την θεραπεία και ίαση οδηγώντας το εαυτό τους σε μια πιο υγιεινή ζωή.

• ο Παναγιώτης Ι. Βλαχοστέργιος M.D., Ph.D. είναι Ογκολόγος – Παθολόγος, ΙΑΣΩ Θεσσαλίας: Clinical Assistant Professor, Weill Cornell Medical College, New York, USA (American Board of Internal Medicine & Medical Oncology) | Cancer Genomics & Precision Oncology, Harvard Medical School, USA | Genomic Cancer Risk Assessment, City of Hope Comprehensive Cancer Center, USA | Genetics and Genomics, Stanford University, USA