Η πρώτη αποτίμηση της συνάντησης Τραμπ με Ερντογάν: Οι «βαριές» συμφωνίες, το «παζάρι» για τα F-35 και η Θεολογική Σχολή της Χάλκης

Σε καλό κλίμα υποδέχθηκε ο Ντόναλντ Τραμπ τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Οβάλ γραφείο.

Ο Τούρκος πρόεδρος έθεσε το ενδεχόμενο επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 για να λάβει την απάντηση ότι αυτό θα εξαρτηθεί απο την συνάντησή τους. Στο τραπέζι μπήκε η θεολογική σχολή της Χάλκης αλλά και ενεργειακά ζητήματα. 

Μεγάλο ερώτημα παραμένει αν η χημεία μεταξύ των δύο προέδρων, θα γεφυρώσει τις διάφορες. Δημοσιογράφοι ρώτησαν τον Αμερικανό πρόεδρο για την έκβαση της συνάντησης με τον ίδιο να δίνει θετικό πρόσημο. Σε ερώτηση, αν θα δώσει τα F35, ο Τραμπ δεν έδωσε κάποια απάντηση.

Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησής του ο Αμερικανός πρόεδρος φόρεσε στο πέτο του κοστουμιού του δυο κονκάρδες, η μια με την αμερικανική σημαία και η άλλη με ένα F-35.

Ανταπόκριση: Λένα Αργύρη

Οι συμφωνίες που υπεγράφησαν

Ηνωμένες Πολιτείες και Τουρκία υπέγραψαν «Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον Τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας».

Τη συμφωνία υπέγραψε εκ μέρους της Τουρκίας ο υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, και εκ μέρους των ΗΠΑ ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, στο περιθώριο της συνάντησης των προέδρων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας, Ντόναλντ Τραμπ και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο περιθώριο της συνάντησής τους στον Λευκό Οίκο..

Τα έργα που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας αναμένεται να ενισχύσουν τη στρατηγική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών σε πολλούς τομείς, από τις ενεργειακές τεχνολογίες έως τις επενδύσεις σε υποδομές.

«Συμμετείχαμε στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στον Λευκό Οίκο μεταξύ του προέδρου της Τουρκίας κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών κ. Ντόναλντ Τραμπ. Ξεκινήσαμε μια νέα διαδικασία που θα εμβαθύνει ακόμη περισσότερο τη μακροχρόνια και πολυδιάστατη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Μετά τη συνάντηση, υπογράψαμε το Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας, παρουσία των ηγετών και του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Μάρκο Ρούμπιο. Εύχομαι οι εργασίες που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας να αποφέρουν αμοιβαία οφέλη και για τις δύο χώρες στο προσεχές μέλλον», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ.

Turkish government says deals have been signed between Turkey and the US tonight, but no further information yet.

Turkish Energy Minister is holding the memorandum pic.twitter.com/Dg6l5B9UgO

— Ragıp Soylu (@ragipsoylu) September 25, 2025

Τι ισχύει για τα F-35

Η συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο έληξε χωρίς καμία δεσμευτική απόφαση για την άρση των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Τουρκίας ή την πώληση προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών F-35, αν και ο Τραμπ εξέφρασε αισιοδοξία και για τα δύο θέματα.

Η Τουρκία εδώ και χρόνια δεν μπορεί να αγοράσει αμερικανικά F-35.

Το 2019 αποβλήθηκε από ένα πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου παρήγαγε εξαρτήματα για τα μαχητικά αεροσκάφη, μετά την απόκτηση συστημάτων αεροπορικής άμυνας από τη Ρωσία.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, οι ΗΠΑ απέκλεισαν την Τουρκία από το πρόγραμμα F-35, μετά την αγορά συστημάτων πυραύλων εδάφους-αέρος S-400 από τη Ρωσία.

Ένα αμερικανικό νομοσχέδιο για την άμυνα που ψηφίστηκε το 2020 περιλάμβανε μια τροπολογία που εμπόδιζε την Τουρκία να αποκτήσει F-35, εκτός και μόνο αν η αμερικανική κυβέρνηση μπορούσε να πιστοποιήσει ότι η Τουρκία είχε εγκαταλείψει το ρωσικό S-400.

Ορισμένοι αμερικανοί νομοθέτες έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την πιθανή πώληση, λόγω των τουρκικών στρατιωτικών εισβολών στη Συρία και των προηγούμενων παραβιάσεων του ελληνικού εναερίου χώρου.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η δικομματική Ελληνική Ομάδα του Κογκρέσου των ΗΠΑ προειδοποίησε να μην επιτραπεί στην Τουρκία να αγοράσει F-35, επικαλούμενη τη στρατιωτική συνεργασία της με τη Ρωσία και την «αδιαφορία της για τους διεθνείς κανόνες και τις δημοκρατικές αρχές».

«Εξαιρετική» χαρακτήρισε τη συνάντηση ο Τραμπ

Ο Τραμπ περιγράφει την πρώτη επίσκεψη του Ερντογάν στο Λευκό Οίκο μετά από έξι χρόνια ως «εξαιρετική».

Συναντώντας τον πρόεδρο Τραμπ σε μια περίοδο που η διεθνής κοινότητα προσπαθεί να βρει τρόπο να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, οι δύο ηγέτες είχαν πολλά να συζητήσουν.

Η ατμόσφαιρα ήταν σαφώς λιγότερο τεταμένη σε σύγκριση με την προηγούμενη επίσκεψη του Ερντογάν το 2019, η οποία ακολούθησε σημαντικές πολιτικές διαμάχες μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με την κατάσταση στη Συρία – ένα θέμα στο οποίο οι δύο ηγέτες έχουν πλέον πιο ομοιόμορφη άποψη.

Σήμερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ κυριάρχησε στη συζήτηση με τον Τύπο, λέγοντας στους δημοσιογράφους ότι οι δύο ηγέτες θα συζητήσουν για τους δασμούς, την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία και ότι επιθυμία του Ερντογάν μπορεί να είναι επιτυχής όσον αφορά στην πώληση των αεροσκαφών F-35 και F-16.

Μετά από μια σύντομη συνάντηση με τους δημοσιογράφους, ο Τραμπ και ο Ερντογάν αναχώρησαν για την ιδιωτική τους συνάντηση. «Υπέροχα», είπε για τις δύο ώρες που πέρασαν μαζί.

Πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία: Έχουμε κοινή κατανόηση με Γκίλφοϊλ να βάλουμε τέλος στα προβλήματα με Ελλάδα και Κύπρο

Σε ενημέρωση στους δημοσιογράφους προχώρησε ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, έξω από το οβάλ Γραφείο, αμέσως μετά τη συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

Όπως είπε, επρόκειτο για μια εξαιρετική συνάντηση κατά την οποία συζητήθηκαν «τα ζητήματα των S-400, των F-35, των F-16, η συμφωνία για την Boeing, το Μνημόνιο για τα πυρηνικά και η υπόθεση της Halkbank», ενώ υπήρξε πρόοδος.

«Πιστεύω ότι πολλοί θα εκπλαγούν σχετικά με το πόσο συνεργάσιμες ήταν οι πλευρές μεταξύ τους», τόνισε χαρακτηριστικά.

Σε ερώτηση για το πόσο γρήγορα θα δούμε αποτελέσματα για όλα αυτά τα θέματα, απάντησε: «Εδώ είναι Ουάσινγκτον, και η λέξη γρήγορα δεν υπάρχει. Παρόλο που πιστεύω ότι θα υπάρξει κάποια πρόοδος, οι νόμοι που έχουν θεσπιστεί από το Κογκρέσο – τόσο ο CAATSA όσο και η τροπολογία στον αμυντικό προϋπολογισμό NDAA – απαιτούν τη συνεργασία τόσο του Κογκρέσου, όσο και του Προέδρου. Οι πλευρές βρίσκονται σε τροχιά για να το πετύχουν, και εμείς πιέζουμε για να ολοκληρωθεί αυτό».

Ερωτηθείς για το αν θα δοθούν τα F-35 από τις ΗΠΑ, ανέφερε: «Είναι μια διαδικασία και ο Λευκός Οίκος θα σας πει περισσότερα».

Σε ερώτηση του ΕΡΤnews για το τι αποφασίστηκε σχετικά με τα F16, τα οποία οι Τούρκοι δεν θέλουν πια να αποκτήσουν, υποστήριξε πως «ισχύει το ίδιο, οι Τούρκοι είναι καλοί στο παζάρι, τα πάντα έχουν να κάνουν με τα χρήματα».

Σχετικά με τα προβλήματα που δημιουργεί η Τουρκία στην Ελλάδα και την Κύπρο, σημείωσε: «Έρχεται μια πολύ καλή πρέσβης στην Αθήνα, έως τώρα δεν είχαμε με ποιον να τα συζητήσουμε, έχουμε κοινή κατανόηση να βάλουμε τέλος σε όλα αυτά».

«Δηλαδή ζητάτε από την Τουρκία να τα σταματήσει όλα αυτά;» ξαναρωτήθηκε ο κ. Μπαράκ. «Ζητάμε από όλους να τα σταματήσουν όλα αυτά», κατέληξε.

Η πρώτη αποτίμηση του τε α τετ των δύο προέδρων

Σε μια πρώτη αποτίμηση της συνάντησης μεταξύ των δύο ηγετών προέβη, μιλώντας στο ΕΡΤnews, ο Θανάσης Πλατιάς, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πειραιά, με τον ίδιο να αναφέρεται στα κοινά και αντίθετα συμφέροντα ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Η Τουρκία διατηρεί σημαντικό ρόλο στην κεντρική Ασία καλύπτοντας ένα χώρο που διεκδικεί η Ρωσία και η Κίνα και αποτελεί ένα «αντίβαρο» στο Ιράν, τονίζει ο κ. Πλατιάς. Συνεπώς, τα συμφέροντα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία συμπίπτουν. Στο θέμα της Γάζας, από την άλλη πλευρά, τα συμφέροντα αποκλίνουν.

Σχετικά με τη Συρία, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να φέρουν κοντά το Ισραήλ και την Τουρκία, ώστε δύο σύμμαχοί τους στην περιοχή να μην κλιμακώσουν την αντιπαράθεση.

Συνεπώς, τα ζητήματα είναι αρκετά πολύπλοκα.

Η Τουρκία αγοράζει πάνω από 100 δισ. ενέργεια από τη Ρωσία. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επιβάλει δευτερογενείς κυρώσεις στην Ινδία, αποπροσανατολίζοντας όλη τη στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών απέναντι στην Κίνα λόγω του γεγονότος ότι αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία.

«Ο Τραμπ κυριάρχησε στη συνάντηση – Κατάφερε να αποφύγει τη διαφωνία», λέει το BBC

Το BBC κάνει λόγο για μια από τις πιο μονόπλευρες συνεντέυξεις Τύπου που έχουν λάβει χώρα στο πλαίσιο της επίσκεψης ξένων ηγετών στον Λευκό Οίκο.

Ο Τραμπ κυριάρχησε και απάντησε σχεδόν σε όλες τις ερωτήσεις. Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι γρήγορες, φωναχτές ερωτήσεις των δημοσιογράφων ήταν πιθανώς δύσκολο να κατανοηθούν και να μεταφραστούν γρήγορα από τον διερμηνέα του Ερντογάν.

Από την άλλη πλευρά, η στάση του Ερντογάν στα περισσότερα από τα κύρια θέματα της ημέρας – για παράδειγμα, η Γάζα και οι πωλήσεις των F-35 – είναι σαφής και ήδη γνωστή.

Οι απόψεις του Τραμπ, ωστόσο, συχνά αλλάζουν και, τελικά, η τύχη των πωλήσεων των αεροσκαφών είναι άγνωστη, ακόμη και αν ο Τραμπ ακούγεται αισιόδοξος.

Μέχρι στιγμής, η συνάντηση δεν είναι καθόλου κακό αποτέλεσμα για τον Ερντογάν.

Ο Τραμπ ήταν γεμάτος επαίνους και οι δύο άνδρες κατάφεραν να αποφύγουν κάθε είδους διαφωνία μπροστά στις κάμερες του κόσμου, ακόμα και αν οι δύο έχουν σαφώς διαφορετικές απόψεις σε θέματα όπως η Γάζα.

Όπως είδαμε με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον πρόεδρο της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαπόσα νωρίτερα φέτος, το χειρότερο σενάριο θα ήταν μια δημόσια διαμάχη.

Με πληροφορίες από ertnews.gr