Λαρισαίοι θύματα της κλιματικής αλλαγής πλήρωσαν ακριβά το φετινό καυτό καλοκαίρι – Πόσοι θάνατοι προκλήθηκαν από τη ζέστη σύμφωνα με ανάλυση ερευνητών

Τα καλοκαίρια δεν είναι πια αθώα, η ζέστη και οι καύσωνες επιφέρουν σοβαρά προβλήματα υγείας και αυξάνουν τους θανάτους λόγω ζέστης. Πάντα οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούσαν απώλειες σε ζωές, ειδικά σε άτομα με προβλήματα υγείας και μεγάλης ηλικίας. Η κλιματική αλλαγή όμως έφερε ακόμη πιο καυτά καλοκαίρια και συχνότερους καύσωνες, με αποτέλεσμα τον τριπλασιασμό των νεκρών λόγω ζέστης σε επίπεδο Ευρώπης το φετινό καλοκαίρι. Η Αθήνα μάλιστα πληρώνει υψηλό τίμημα, καθώς ήταν μεταξύ των τριών μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων με την πιο αυξημένη θνησιμότητα από υψηλές θερμοκρασίες λόγω κλιματικής αλλαγής το φετινό καλοκαίρι.

Συγκεκριμένα στην Αθήνα προκλήθηκαν 630 επιπλέον θάνατοι λόγω κλιματικής κρίσης, σε σύνολο 808 στην Ελλάδα, ενώ στη Λάρισα ο αριθμός έφτασε τους 10 νεκρούς. Πρόκειται για συμπεράσματα μεγάλης ανάλυσης σε 854 ευρωπαϊκές πόλεις, που πραγματοποίησαν ερευνητές του Imperial College London και του London School of Hygiene and Tropical Medicine. Σύμφωνα με τα δεδομένα των ερευνητών, οι θάνατοι από ζέστη φέτος από Ιούνιο έως και Αύγουστο ήταν τριπλάσιοι σε σχέση με ένα καλοκαίρι που δεν θα είχε επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή. Εκτιμήθηκε πως από τους 24.400 θανάτους λόγω υψηλών θερμοκρασιών το 2025, οι 16.500 (το 68%) θα είχαν αποφευχθεί σε ένα καλοκαίρι που δεν θα είχε υπερθερμανθεί λόγω κλιματικής αλλαγής.

Υπολογισμός

Πώς όμως υπολογίζεται ο αριθμός των μη αναμενόμενων θανάτων, που αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή; «Σε συνεργασία με επιστήμονες από το London School of Hygiene and Tropical Medicine και την ομάδα World Weather Attribution, εκτιμήσαμε πώς θα ήταν η θερμοκρασία σε ένα υποθετικό σενάριο χωρίς την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Χρησιμοποιήσαμε αυτήν τη “θερμοκρασία αναφοράς”, μαζί με τις πραγματικά παρατηρούμενες θερμοκρασίες και τις καμπύλες που συνδέουν τη θνησιμότητα με τη θερμοκρασία, για να υπολογίσουμε πόσοι θάνατοι μπορούν να αποδοθούν στην κλιματική αλλαγή», λέει στην «Κ» ο Γαρύφαλλος Κωνσταντινούδης, λέκτωρ Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας στο Grantham Institute for Climate Change and the Environment, Imperial College London και εκ των συντακτών της έρευνας.

Η περίοδος Ιουνίου – Αυγούστου 2025 ήταν η τέταρτη θερμότερη θερινή περίοδος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. «Αυτό σημαίνει σοβαρά αυξημένο κίνδυνο θανάτου για ευάλωτα άτομα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων άνω των 65 ετών και με προϋπάρχουσες ιατρικές παθήσεις, καθώς και αυξημένο κίνδυνο υπερθέρμανσης των εσωτερικών των κτιρίων. Με βάση παρατηρήσεις και κλιματικά μοντέλα εκτιμάμε ότι οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες σε όλη την Ευρώπη έχουν ανέβει 1,5 έως 2,9 °C λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής που προκαλείται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων», σημειώνουν οι ερευνητές.

Κατά την εξέταση 30 ευρωπαϊκών πρωτευουσών, οι ερευνητές κατέγραψαν πως η Ρώμη, η Αθήνα και το Βουκουρέστι είχαν την υψηλότερη υπερβάλλουσα θνησιμότητα ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Σε απόλυτους αριθμούς στη Ρώμη υπολογίστηκαν 835 θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη και θα μπορούσαν να αποδοθούν στην κλιματική αλλαγή, στην Αθήνα 630, στο Παρίσι 409, στη Μαδρίτη 387 και στο Βουκουρέστι 360. Το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων που επηρεάστηκαν από την κλιματική αλλαγή παρατηρήθηκε στη Στοκχόλμη, στη Μαδρίτη και στην Μπρατισλάβα.

«Ο κύριος λόγος για το γεγονός πως η Αθήνα είναι δεύτερη στην κατάταξη με τους περισσότερους επιπλέον θανάτους είναι οι υψηλές θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν φέτος. Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες αιτίες αυξημένης ευαλωτότητας, όπως η υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση, η περιορισμένη παρουσία πράσινων χώρων και η ανεπαρκής κοινωνική επίγνωση για τις επιπτώσεις της ζέστης στην υγεία. Η έλλειψη ενημέρωσης και μηχανισμών πρόληψης μπορεί επίσης να καταστήσει τους πληθυσμούς πιο εκτεθειμένους, ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους και τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα», λέει στην «Κ» ο κ. Κωνσταντινούδης. Αν και στη συγκεκριμένη μελέτη δεν εκτίμησαν χωριστά τον ρόλο της πυκνής δόμησης και της «τσιμεντοποίησης», ο ερευνητής του Grantham Institute σημειώνει πως «πόλεις όπως η Αθήνα, με περιορισμένους πράσινους χώρους και εκτεταμένη δόμηση, μπορεί να εμφανίζουν ακόμη μεγαλύτερη επιβάρυνση στην υγεία λόγω του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας».

Στην έρευνα εξετάστηκαν συνολικά 14 ελληνικές πόλεις, μεταξύ αυτών και η Λάρισα. Εκτός της Αθήνας, άλλες πόλεις που ξεχωρίζουν είναι η Πάτρα, η δεύτερη μετά την πρωτεύουσα σε απόλυτο αριθμό υπερβαλλόντων θανάτων αναλογικά με τον πληθυσμό (39) και η Κατερίνη, η πόλη με το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων που αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή, όπως εξηγεί ο κ. Κωνσταντινούδης. Σημαντικές απώλειες καταγράφονται στη Θεσσαλονίκη, με 59 νεκρούς λόγω ζέστης, εκ των οποίων οι 43 οφείλονται στις αυξημένες θερμοκρασίες λόγω κλιματικής αλλαγής, ποσοστό μεγαλύτερο από την Αθήνα. Υψηλή κλιματική επίδραση παρατηρούμε και σε Χανιά και Καλαμάτα.

Συνολικά τώρα στην έρευνα κατεγράφη πως τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω αντιπροσώπευαν το 85% των επιπλέον θανάτων, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι τα θερμότερα πλέον καλοκαίρια θα γίνονται όλο και πιο θανατηφόρα για τον γηράσκοντα πληθυσμό της Ευρώπης.

Οι ερευνητές κατέγραψαν και το κύμα καύσωνα στα Βαλκάνια το τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου, το οποίο συνδυάστηκε και με καταστροφικές πυρκαγιές στην περιοχή και συσχετίστηκε με τους υψηλότερους ημερήσιους κινδύνους από οποιοδήποτε άλλο συμβάν, με μέσο όρο 10 επιπλέον θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού κατά τις επτά ημέρες που κράτησε.

Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος των υπερβαλλόντων θανάτων λόγω υψηλών θερμοκρασιών σε 14 ελληνικές πόλεις το καλοκαίρι που μόλις πέρασε. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι αποφάσεις μας για το περιβάλλον έχουν άμεσο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων», σχολιάζει ο κ. Κωνσταντινούδης.

Νοσηλείες, ασθένειες

Ας σημειωθεί πως ακόμη και με ένα σενάριο υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 2 °C, περίπου 163 εκατομμύρια Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν πρωτοφανείς καλοκαιρινές θερμοκρασίες, αριθμός σχεδόν διπλάσιος από όσους επηρεάζονται σήμερα. Πέρα από την πρόκληση θανάτων, η ζέστη αυξάνει τις νοσηλείες και επιδεινώνει χρόνιες ασθένειες, ιδίως για τους ηλικιωμένους και τα φτωχότερα στρώματα, ενώ πλήττονται ιδιαίτερα οι θέσεις εργασίας (κυρίως οι άτυπες) σε κατασκευές, μεταφορές και τουρισμό.

• Με πληροφορίες από την Καθημερινή