Χαράζοντας ξανά τη Λάρισα: Τι πήγε στραβά με το ΣΒΑΚ και τι διορθώνεται

Αν κάτι «δεν βγήκε» τα τελευταία χρόνια στη Λάρισα, αυτό ήταν η μετάβαση από την ιδέα ενός πρωτοπόρου ΣΒΑΚ στην καθημερινότητα των πολιτών. Το σχέδιο, φιλόδοξο και με σαφή ευρωπαϊκό προσανατολισμό, υποσχόταν έναν κεντρικό πυρήνα απαλλαγμένο από το αυτοκίνητο, έμφαση στο περπάτημα και το ποδήλατο, καθώς και ορθολογική διαχείριση της στάθμευσης. Στην πράξη, όμως, η εφαρμογή του προχώρησε αποσπασματικά και χωρίς επαρκές μεταβατικό σχέδιο για τη στάθμευση ή τη διανομή προϊόντων.

Το αποτέλεσμα ήταν κυκλοφοριακή συμφόρηση, τριβές με τους επαγγελματίες και μια διάχυτη αίσθηση ότι «στενέψαμε τους δρόμους χωρίς να προσφέρουμε εναλλακτικές». Δεν είναι τυχαίο ότι τεχνικές αξιολογήσεις σημείωναν σοβαρό έλλειμμα χώρων στάθμευσης και ότι η υλοποίηση του ΣΒΑΚ παρέμενε γύρω στο 30% της αρχικής μελέτης. Τουτέστιν, αρκετή για να προκαλέσει αναστάτωση, πολύ λίγη για να αποδώσει. Το πολιτικό κόστος ήταν βαρύ, με τον Απόστολο Καλογιάννη να υφίσταται ιστορική ήττα το 2023, γεγονός που πολλοί συνέδεσαν άμεσα με τις αστικές παρεμβάσεις της θητείας του.

Κι όμως, η διοίκηση έχει συνέχεια και τα έργα δεν ξεγίνονται. Το ζήτημα δεν είναι αν πρέπει να επιστρέψουμε στις παλιές συνήθειες, αλλά πώς θα κάνουμε το ΣΒΑΚ να λειτουργήσει υπέρ των Λαρισαίων. Πρώτο και κρίσιμο βήμα είναι η σοβαρή οργάνωση της στάθμευσης. Το νέο σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης είναι στη σωστή κατεύθυνση, όμως χρειάζεται ταχεία κλιμάκωση και αυστηρή επιβολή κανόνων για να λειτουργήσει. Παράλληλα, κάθε νέα πεζοδρόμηση ή ποδηλατόδρομος πρέπει να συνοδεύεται από μέτρα για τη διανομή αγαθών, την προτεραιότητα στα λεωφορεία και την αναβάθμιση των πεζοδρομίων, αλλιώς οι παρεμβάσεις μένουν μετέωρες. Εξίσου απαραίτητο είναι να εφαρμοστούν πιλοτικά σχέδια με σαφείς δείκτες, ώστε οι αλλαγές να κρίνονται στην πράξη και όχι στην αίσθηση.

Η δημόσια συγκοινωνία πρέπει να κερδίζει χρόνο από το αυτοκίνητο, αλλιώς η συζήτηση για βιώσιμη κινητικότητα μένει θεωρητική. Μικρές, στοχευμένες παρεμβάσεις στις λεωφορειακές γραμμές και καλύτερος συγχρονισμός δρομολογίων μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Ταυτόχρονα, το λιανεμπόριο πρέπει να ενταχθεί στο σχέδιο και όχι να αντιμετωπίζεται ως αντίπαλος. Αυτό σημαίνει ζώνες ολιγόλεπτης στάθμευσης, υποδομές «click-and-collect «και δράσεις που φέρνουν κόσμο με τα πόδια στο κέντρο. Για το ποδήλατο, η προτεραιότητα πρέπει να είναι η ασφάλεια: Συνεχείς, προστατευμένοι άξονες, σωστή σήμανση και συντήρηση, ώστε το δίκτυο να είναι λειτουργικό από άκρη σε άκρη.

Τίποτα από τα παραπάνω δεν θα αποδώσει χωρίς καθαρούς κανόνες και συνεπή αστυνόμευση. Το διπλοπαρκάρισμα, οι παράνομες φορτοεκφορτώσεις και οι καταλήψεις πεζοδρομίων μηδενίζουν το όφελος κάθε μελέτης. Και, βέβαια, χρειάζεται με κάθε τρόπο η εξουσία να φροντίζει διαρκώς ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν πού πήγαν τα εκατομμύρια και ποιο όφελος έχουν για την πόλη.

Το πολιτικό δίδαγμα είναι σαφές: Η Λάρισα δεν απέτυχε επειδή τόλμησε τη μετάβαση, αλλά επειδή ζήτησε από τους πολίτες να αλλάξουν συνήθειες προτού τους δώσει λειτουργικές εναλλακτικές. Το εκλογικό μήνυμα του 2023 ήταν «κάντε το, αλλά κάντε το σωστά». Η νέα Δημοτική Αρχή έχει στα χέρια της ώριμες μελέτες, πόρους και εργαλεία. Το ζητούμενο είναι να τα δέσει σε ένα συνεκτικό, μετρήσιμο και συμμετοχικό σχέδιο, ώστε το ΣΒΑΚ να πάψει να είναι ένα τραυματικό παράδειγμα και να γίνει μια πραγματική ιστορία επιτυχίας για τη Λάρισα.

Απόστολος Ράιδος