Νερό: Ο αόρατος πόλεμος στον Νότο έχει ξεκινήσει

Στη Μεσόγειο, το νερό γίνεται ο νέος χρυσός. Από την Τουρκία ως την Ισπανία, τα αποθέματα μειώνονται, οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, και οι κοινωνίες βρίσκονται μπροστά σε ένα σιωπηλό αλλά αδυσώπητο μέτωπο: τη λειψυδρία.

Στην Τουρκία, η πεδιάδα του Ικονίου υποχωρεί κυριολεκτικά κάτω από τα πόδια των αγροτών. Η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων έχει δημιουργήσει χιλιάδες καθιζήσεις, δείχνοντας πως ο υδροφορέας έγινε αντικείμενο υπερδανεισμού για χρόνια. Ένα δάνειο που δεν αποπληρώθηκε ποτέ. Η τουρκική κυβέρνηση, με τη στήριξη της Παγκόσμιας Τράπεζας, επιχειρεί να εισαγάγει ένα εθνικό σχέδιο ορθής διαχείρισης και επαναχρησιμοποίησης.

Στην Ελλάδα, η τριετής ξηρασία έχει αφήσει βαθύ αποτύπωμα, τόσο στην ηπειρωτική χώρα όσο και στα νησιά όπου ο τουρισμός συμπιέζει τους ήδη ισχνούς υδροφόρους ορίζοντες. Η χρήση θαλασσινού νερού σε πισίνες ξενοδοχείων και ιδιωτών και η επιτάχυνση της δημιουργίας μικρών μονάδων αφαλάτωσης είναι πλέον μονόδρομοι. Η Εθνική Στρατηγική Ύδατος που παρουσιάστηκε το 2025 στοχεύει σε αφαλάτωση, επαναχρησιμοποίηση και ψηφιακή παρακολούθηση δικτύων, με στόχο τη μείωση των διαρροών.

Στην Ιταλία, στη λεκάνη του ποταμού Πάδου, όπου κτυπά η καρδιά της αγροτικής παραγωγής, το νερό εμφάνισε ιστορικά χαμηλές στάθμες το 2022 και δεν έχει ακόμη ανακάμψει. Στη Σικελία, όπου η διαρροή δικτύων άγγιζε το 60%, επιχειρείται να εξαλειφθεί με νέα συστήματα, ενώ κινητές μονάδες αφαλάτωσης προετοιμάζονται για τα χρόνια ξηρασίας που έρχονται.

Στην Ισπανία, η Καταλονία με πληρότητα ταμιευτήρων κάτω από 16% στις αρχές του 2024, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Παρά τις ανοιξιάτικες βροχές του 2025, η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά κρίσιμη.. Η χώρα πρωτοπορεί στην επαναχρησιμοποίηση, παράγοντας πάνω από το μισό από τα ανακυκλούμενα νερά της ΕΕ, ενώ παράλληλα επενδύει σε αφαλάτωση και έξυπνη διαχείριση αστικών λυμάτων. Σε πολλές πόλεις, νερά που επαναχρησιμοποιούνται ποτίζουν το αστικό πράσινο αλλά και αγροτικές εκτάσεις.

Η Ευρώπη αντιδρά

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2020/741, που ισχύει από τον Ιούνιο του 2023, θέτει κοινά ποιοτικά και υγειονομικά πρότυπα για την επαναχρησιμοποίηση. Οι προτάσεις της ΕΕ για το 2025 μιλούν για εξοικονόμηση, ψηφιοποίηση και κυκλική χρήση του νερού ορίζοντας το πλαίσιο ως «πυρήνα ανθεκτικότητας». Οι νέες τεχνολογίες γίνονται οι στρατηγοί σε αυτόν τον πόλεμο.

Όμως καμία τεχνολογία δεν θα σώσει το νερό αν δεν αλλάξει η νοοτροπία μας. Το νερό δεν είναι απλώς ένα αγαθό που το καταναλώνουμε και το εξοφλούμε. Είναι η ίδια η βάση της ζωής μας.

Και εμείς εδώ….

Στην Περιφέρεια Θεσσαλίας από το 2024 δίνουμε έναν διπλό αγώνα με τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας, Δημήτρη Κουρέτα: από τη μία την καλλιέργεια της κουλτούρας πολιτικής προστασίας, της αντιπλημμυρικής θωράκισης από την άλλη της συστηματικής διεκδίκησης της έναρξης των μεγάλων έργων που θα μπορούν να αποθηκεύουν νερό ισοδύναμο με αυτό της λίμνης Πλαστήρα. Δίνουμε μάχη με το χρόνο για να κλείσουμε το έλλειμμα των 3 δις κμ του υπόγειου υδροφορέα. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας έθεσε στο δημόσιο διάλογο και παρουσίασε ένα συγκροτημένο και κοστολογημένο πρόγραμμα για την ανάσχεση του υδατικού ισοζυγίου της Θεσσαλίας, μιας και το υδατικό έλλειμμα της Θεσσαλίας υπολογίζεται στα 465 εκατ.κ.μ., προτείνοντας τρεις δέσμες μέτρων για την ανάσχεση του.

Ειδικότερα, στην πρώτη δέσμη για την μείωση του ελλείμματος κατά 110 εκατ. κυβικά μέτρα τα προτεινόμενα έργα είναι συνοπτικά τα εξής: η κατάργηση της επιφανειακής άρδευσης με κανάλια, η χρήση κλειστών αγωγών, η πλήρη επέκταση της στάγδην άρδευσης κ.α. Στη δεύτερη δέσμη μέτρων για την κάλυψη 67 εκατ. κυβικών μέτρων εντάσσονται τα δρομολογημένα έργα και η υπό εκτέλεση αντιπλημμυρικών έργων της Περιφέρειας, τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής νερού ταμιευτήρα Κάρλας καθώς και η κατασκευή των φραγμάτων του Ληθαίου, Ναρθακίου, Κακλιτζόρεμα, Δελερίων, Αμπελακίων, Αγιοκάμπου, Μπελμά, Ξεριά Αλμυρού και στην τρίτη δέσμη για την κάλυψη 290 εκατ. κυβικών μέτρων εντάσσεται η κατασκευή των μεγάλων έργων των Φραγμάτων Πύλης- Μουζακίου- Εννιπέα Φαρσάλων-Νεοχωρίτη του Υπουργείου Υποδομών, οι Ταμιευτήρες Κάρλας & Κραννώνα, ο τεχνητός

εμπλουτισμός Χάλκης, η διώρυγα που θα συνδέει τη Γυρτώνη με την Κάρλα και τα έργα ορεινής υδρονομίας του ΥΠΕΝ, με σπουδαίο υδραυλικό αποτύπωμα. Και επειδή είναι ζήτημα επιβίωσης αναμένονται τα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης της κεντρικής διοίκησης, τα οποία και καθυστερούν!

Το τίμημα της αδράνειας

Αν συνεχίσουμε λοιπόν, να καταναλώνουμε σαν να ζούμε σε έναν πλανήτη με αστείρευτες πηγές, τότε οι εικόνες από ραγισμένα χωράφια, άδεια φράγματα και κατεστραμμένες καλλιέργειες δεν θα είναι πια ειδήσεις από μια μακρινή άγνωστη χώρα της Αφρικής. Θα είναι η νέα μας κανονικότητα. Αν δεν δείξουμε γρήγορα αντανακλαστικά, η έλλειψη νερού θα γίνει η κύρια αιτία για την μείωση της εθνικής γεωργικής παραγωγής. Αυτή θα φέρει με τη σειρά της οικονομική ασφυξία, κοινωνικές συγκρούσεις και κλιματική μετανάστευση.

Κάθε σταγόνα μετρά. Κάθε απόφαση μετρά. Κάθε πολίτης μετρά. Το αύριο διψά, και η δίψα αυτή θα γίνει δική μας, εκτός αν δράσουμε όλοι μαζί, σήμερα.

*Η Μαρία Γαλλιού είναι χωρική Αντιπεριφερειάρχης ΠΕ Λάρισας