Από τον Παναγιώτη Γούλα, (Κτηνίατρο, DVM ,M.Sc.,M.Sc.,Ph.D),- Ομότιμο καθηγητή και επίτιμο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Υπάρχουσα Κατάσταση

Επιδημιολογία

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων είναι διαδεδομένη σε περιοχές όπως: η Κεντρική και Βόρεια Αφρική, η Μέση Ανατολή, η Ασία. Στην Αιθιοπία, για παράδειγμα, η επικράτηση φτάνει το 40% στα πρόβατα και το 8-35% στις αίγες, με ετήσιες οικονομικές απώλειες 12-14% για τα πρόβατα και 11-13% για τις αίγες. Στην Ευρώπη, πρόσφατες εστίες καταγράφηκαν στην Ισπανία (2022), την Ελλάδα (2023) και τη Βουλγαρία (2023)

. Η νόσος μεταδίδεται κυρίως μέσω:

• Άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα.
• Έμμεσης επαφής μέσω μολυσμένων αντικειμένων
• Αερολυμάτων από εκκρίσεις μύτης, ματιών, σάλιου ή δερματικών βλαβών.
• Μηχανικής μετάδοσης από έντομα.

Ο ιός μπορεί να επιβιώσει στο περιβάλλον για έως και 6 μήνες, καθιστώντας τον έλεγχο δύσκολο . Η νοσηρότητα σε ενδημικές περιοχές φτάνει το 75-100%, ενώ η θνησιμότητα κυμαίνεται από 10-85%, φτάνοντας έως 100% σε ευαίσθητα ζώα.

ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΙΑ

Σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση της Κτηνιατρικής υπηρεσίας της Περιφέρειας Θεσσαλίας,(9-7-2025), θανατώθηκαν από την ευλογιά οι παρακάτω αριθμοί αιγοπροβάτων ανά Π.Ε της Περιφέρειας Θεσσαλίας.

Π.Ε ΛΑΡΙΣΑΣ                                                      20.637 Κεφαλές

Π.Ε ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ                                                 12.943         >>  >>

Π.Ε  ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ                                                      264 ΚΕΦΑΛΕΣ

Π.Ε ΤΡΙΚΑΛΩΝ                                                             0,0 0ΜΗΔΕΝ

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡ. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ              33.844 ΚΕΦΑΛΕΣ

Ο αριθμός των θανατοθέντων είναι πάρα πολύ υψηλός και με δεδομένο ότι η ευλογιά δεν απομονώθηκε αλλά συνεχίζει και δεν γνωρίζουμε που θα καταλήξει.O  συνολικός αριθμός αιγοπροβάτων τα οποία θανατώθηκαν, από ευλογιά και πανώλη ξεπέρασαν τις 140.000 κεφαλές περίπου, από τον Έβρο έως τη Μεσσηνία.

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων παραμένει μια σημαντική πρόκληση για την κτηνοτροφία παγκοσμίως, με ιδιαίτερη σημασία στην Ελλάδα λόγω των πρόσφατων εστιών από το 2023. Η έγκαιρη διάγνωση, οι εμβολιασμοί, τα μέτρα βιοασφάλειας και η αυστηρή νομοθεσία της Ε.Ε, αποτελούν κρίσιμα εργαλεία για τον έλεγχο της νόσου.

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΙΑ

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες ιογενείς ασθένειες που προσβάλλουν τα μικρά μηρυκαστικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Ως κτηνίατρος με πολυετή εμπειρία, θεωρώ επιτακτική την ανάγκη κατανόησης της πολυπλοκότητας αυτής της νόσου, ιδίως στο σημερινό πλαίσιο όπου, η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου ζώων και η κλιματική αλλαγή, δημιουργούν νέες προκλήσεις για τη διάδοσή της.

Η ευλογιά των προβάτων και η ευλογιά των αιγών, παρότι αντιμετωπίζονται συχνά ως ενιαία νοσολογική οντότητα, προκαλούνται από στελέχη του γένους Capripoxvirus και χαρακτηρίζονται από σοβαρές οικονομικές απώλειες και σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία των ζώων. Η νόσος ενδημεί σε πολλές χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται επαναλαμβανόμενες επιζωοτίες σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ισπανία.

Τα πρωτοκόλλα στις χώρες τις Ε.Ε για τις αρρώστιες των προβάτων: ευλογιά και πανώλη

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει, αυστηρά πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών των ζώων όπως: η ευλογιά και η πανώλη των προβάτων, με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσής τους και την προστασία της κτηνοτροφίας. Τα πρωτόκολλα αυτά βασίζονται σε κανονισμούς της Ε.Ε και υλοποιούνται από τις αρμόδιες κτηνιατρικές αρχές των Κρατών μελών.

Τα πρωτόκολλα της Ε.Ε για την ευλογιά βασίζονται:

α) στον Κανονισμό (Ε.Ε) 2020/687 της Επιτροπής.(Ο κανονισμός (Ε.Ε) 2020/687 της Επιτροπής είναι ένας κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός που συμπληρώνει,

β) τον κανονισμό (Ε.Ε) 2016/429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, εστιάζοντας στους κανόνες για την πρόληψη και τον έλεγχο ορισμένων καταγεγραμμένων νόσων των ζώων.

Πιο αναλυτικά:

• Συμπλήρωση του Κανονισμού 2016/429:

Ο κανονισμός 2020/687, έρχεται να εξειδικεύσει και να συμπληρώσει τις γενικές διατάξεις του κανονισμού 2016/429, σχετικά με την υγεία των ζώων.

• Πρόληψη και Έλεγχος συγκεκριμένων ζωικών Νόσων που έχουν καταγραφεί και αναγνωριστεί ως σημαντικές για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Καθορισμός Κανόνων και μέτρων ελέγχου, συμπεριλαμβανομένων των ζωνών προστασίας.
• Συμμόρφωση με τα Υφιστάμενα Μέτρα ελέγχου νόσων που έχουν ήδη ληφθεί από τα κράτη μέλη. 
• Ζώνες Προστασίας και Επιτήρησης, γύρω από εστίες νόσων και τα μέτρα που ισχύουν σε αυτές τις ζώνες
• Ενημέρωση της Επιτροπής:

Προβλέπει την υποχρέωση των Κρατών μελών να ενημερώνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις εστίες νόσων και τα μέτρα που λαμβάνονται.

Ο κανονισμός 2020/687 είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την προστασία της υγείας των ζώων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και για την αποτροπή της εξάπλωσης επιβλαβών νόσων.

Συνοπτικά, τα πρωτόκολλα της Ε.Ε, για την ευλογιά και την πανώλη των προβάτων & αιγών, είναι ολοκληρωμένα και εστιάζουν στην ταχεία αντίδραση, τον περιορισμό της εξάπλωσης, την εξάλειψη της νόσου μέσω της θανάτωσης των ζώων, την αυστηρή βιοασφάλεια και την επιδημιολογική επιτήρηση, με παράλληλη οικονομική  υποστήριξη των πληγέντων κτηνοτρόφων, ( με αποζημιώσεις του ζωικού κεφαλαίου  και την απώλεια του εισοδήματος για 2 ‘έτη). Η ακριβής εφαρμογή αυτών των πρωτοκόλλων είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της υγείας των ζώων και της οικονομίας των κρατών μελών.

Συνοπτικά, τα πρωτόκολλα της Ε.Ε, για την ευλογιά και την πανώλη των προβάτων, είναι ολοκληρωμένα και εστιάζουν στην ταχεία αντίδραση, τον περιορισμό της εξάπλωσης, την εξάλειψη της νόσου μέσω της θανάτωσης των ζώων, (ΕΚΡΊΖΩΣΗ), την αυστηρή βιοασφάλεια και την επιδημιολογική επιτήρηση, με παράλληλη υποστήριξη των πληγέντων κτηνοτρόφων.

Η ακριβής εφαρμογή αυτών των πρωτοκόλλων είναι ζωτικής σημασίας, για την προστασία της υγείας των ζώων και της οικονομίας των κρατών μελών. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι, η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζει τα πρωτόκολλά της,( για την ευλογιά και την πανώλη των προβάτων ), σε επιστημονικά δεδομένα και συνεχείς αξιολογήσεις κινδύνου. Eεξετάζονται οι λόγοι  πίσω από τα συγκεκριμένα πρωτόκολλα και την αποτελεσματικότητά τους, καθώς και τις προκλήσεις και τις συνεχείς προσπάθειες βελτίωσης, όπως:

1. Βάση των Πρωτοκόλλων: Επιστημονική Θεμελίωση και Αξιολόγηση Κινδύνου

Τα πρωτόκολλα της Ε.Ε δεν είναι αυθαίρετα. Βασίζονται σε:

• Γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA): Η EFSA παρέχει επιστημονικές γνωμοδοτήσεις σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία των ζώων, συμπεριλαμβανομένων των μεταδοτικών ασθενειών. Αυτές οι γνωμοδοτήσεις αποτελούν τη βάση για τις πολιτικές της Ε.Ε. Για την ευλογιά και την πανώλη, η EFSA αξιολογεί την επιδημιολογία, τους τρόπους μετάδοσης, την αποτελεσματικότητα των διαγνωστικών μεθόδων και των μέτρων ελέγχου (εμβολιασμός, θανάτωση).

• Συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων (WOAH, πρώην OIE): Η Ε.Ε ευθυγραμμίζεται σε μεγάλο βαθμό με τα διεθνή πρότυπα και τις συστάσεις του WOAH για τον έλεγχο των διασυνοριακών ασθενειών των ζώων, όπως η ευλογιά και η πανώλη.
• Επιδημιολογικά δεδομένα από κρούσματα: Κάθε φορά που ξεσπά μια επιδημία σε ένα κράτος μέλος, συλλέγονται δεδομένα για την εξάπλωση, την αποτελεσματικότητα των εφαρμοσμένων μέτρων και τους παράγοντες κινδύνου. Αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιούνται για την προσαρμογή και βελτίωση των πρωτοκόλλων.

2. Εμβάθυνση στα Βασικά Μέτρα και την Επιστημονική τους Λογική:

α) Άμεση Θανάτωση, (σύμφωνα με τους  αυστηρούς όρους της ευζωίας): 

• Λογική: Αυτό είναι το πιο δραστικό και αποτελεσματικό μέτρο για την ταχεία εξάλειψη της πηγής μόλυνσης. Τόσο ο ιός της ευλογιάς (SPP/GTP) όσο και ο ιός της πανώλης (PPRV) είναι εξαιρετικά μεταδοτικοί και προκαλούν υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα. Η διατήρηση μολυσμένων ζώων, ακόμη και αν φαίνονται κλινικά υγιή στην αρχή, αποτελεί συνεχή κίνδυνο διασποράς του ιού. Η ταχεία θανάτωση μειώνει δραστικά το ιϊκό φορτίο στο περιβάλλον.
• Ερευνητικά Αποτελέσματα (από την εφαρμογή): Ιστορικά, η πολιτική “stamping out” έχει αποδειχθεί επιτυχημένη σε πολλές περιπτώσεις εξάλειψης επιδημιών υψηλής μεταδοτικότητας (π.χ., αφθώδης πυρετός). Σε περιπτώσεις επιδημιών ευλογιάς ή πανώλης στην Ε.Ε ή σε γειτονικές χώρες, η ταχύτητα εφαρμογής της θανάτωσης είναι κρίσιμη για τον περιορισμό της γεωγραφικής εξάπλωσης. Οι επιδημιολογικές αναλύσεις δείχνουν ότι κάθε καθυστέρηση στην εφαρμογή του stamping out οδηγεί σε εκθετική αύξηση των μολυσμένων εκτροφών.

3) Δημιουργία Ζωνών Προστασίας και Επιτήρησης:

• Λογική: Σκοπός είναι ο περιορισμός της γεωγραφικής εξάπλωσης. Η ακτίνα των ζωνών (π.χ., 3 χλμ. προστασίας, 10 χλμ. επιτήρησης), καθορίζεται με βάση την εκτιμώμενη απόσταση διασποράς του ιού, (μέσω άμεσης επαφής, έμμεσης επαφής, ανέμου – αν και ο άνεμος δεν είναι ο κύριος τρόπος μετάδοσης για αυτές τις ασθένειες όσο για άλλες, π.χ., αφθώδη πυρετό). Επίσης, λαμβάνεται υπόψη η πυκνότητα των εκτροφών.
• Ερευνητικά Αποτελέσματα (από την εφαρμογή): Μελέτες μοντελοποίησης και αναλύσεις επιδημιών, δείχνουν ότι οι καλά οριοθετημένες και αυστηρά ελεγχόμενες ζώνες, είναι απαραίτητες για τον περιορισμό της διασποράς. Η μη τήρηση των περιορισμών στις μετακινήσεις εντός αυτών των ζωνών, είναι ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για περαιτέρω εξάπλωση.

3) Περιορισμός Μετακινήσεων:

• Λογική: Και οι δύο ιοί, μεταδίδονται κυρίως μέσω άμεσης επαφής μεταξύ ζώων και μέσω μολυσμένων αντικειμένων (φορέων). Ο περιορισμός των μετακινήσεων ζώων είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο για να σταματήσει η εξάπλωση του ιού από μολυσμένες σε υγιείς περιοχές.
• Ερευνητικά Αποτελέσματα (από την εφαρμογή): Επιδημιολογικές αναλύσεις κρουσμάτων έχουν επανειλημμένα δείξει ότι οι μετακινήσεις ζώων (νόμιμες ή παράνομες), οι μετακινήσεις κτηνοτρόφων και οχημάτων μεταξύ εκτροφών, και η κοινή χρήση βοσκότοπων αποτελούν τους κύριους επιδημιολογικούς δεσμούς που οδηγούν στην εξάπλωση της νόσου.

4) Βιοασφάλεια:

• Λογική: Η αυστηρή βιοασφάλεια αποσκοπεί στη μείωση του κινδύνου εισόδου του ιού σε μια εκτροφή, (βιο-αποκλεισμός) και στην πρόληψη της εξόδου του (βιο-περιορισμός) εάν η εκτροφή έχει ήδη μολυνθεί.
• Ερευνητικά Αποτελέσματα (Μελέτες Περίπτωσης): Εκτροφές που εφαρμόζουν υψηλά επίπεδα βιοασφάλειας, έχουν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο μόλυνσης κατά τη διάρκεια επιδημιών σε σύγκριση με εκείνες που έχουν χαμηλά επίπεδα βιοασφάλειας. Μελέτες έχουν αναδείξει τη σημασία της αλλαγής ρουχισμού /υποδημάτων, της απολύμανσης οχημάτων, και του ελέγχου των επισκεπτών.

5) Εμβολιασμός:

• Λογική: Ο εμβολιασμός δημιουργεί ανοσία στα ζώα, μειώνοντας τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα και σε πολλές περιπτώσεις, την εκπομπή του ιού. Ωστόσο, στην  Ε.Ε είναι συνήθως  «καθαρή»  από αυτές τις λοιμογόνους  ασθένειες και ακολουθεί μια πολιτική μη εμβολιασμού σε φυσιολογικές συνθήκες. Ο εμβολιασμός επιτρέπεται μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις ή σε ζώνες όπου ο κίνδυνος επαναεισαγωγής είναι πολύ υψηλός (π.χ., σε παραμεθόριες περιοχές) και πάντα με την έγκριση της Ε.Ε.
• Ερευνητικά Αποτελέσματα (από εφαρμογή και μοντελοποίηση):

Τα εμβόλια για την ευλογιά των προβάτων, είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη της νόσου. Η απόφαση για εμβολιασμό, λαμβάνεται μετά από ανάλυση κινδύνου και συνήθως απαιτεί άδεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Συνοπτικά, τα πρωτόκολλα της Ε.Ε για την ευλογιά και την πανώλη των αιγοπροβάτων είναι ολοκληρωμένα και εστιάζουν στην ταχεία αντίδραση, τον περιορισμό της εξάπλωσης, την εξάλειψη της νόσου μέσω της θανάτωσης των ζώων, την αυστηρή βιοασφάλεια και την επιδημιολογική επιτήρηση, με παράλληλη υποστήριξη των πληγέντων κτηνοτρόφων. Η ακριβής εφαρμογή αυτών των πρωτοκόλλων είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της υγείας των ζώων και της οικονομίας των Κρατών μελών.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ ΓΙΑ  ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ?

Στην περίπτωση της Ευλογιάς των Αιγοπροβάτων ,(SPP/GTP), η απόκτηση ανοσίας μετά τη φυσική νόσηση είναι ένα σύνθετο θέμα, καθώς εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της σοβαρότητας της νόσου και της γενετικής προδιάθεσης του ζώου.

Γενικά, τα ζώα που αναρρώνουν από την ευλογιά αποκτούν μακροχρόνια ανοσία, η οποία μπορεί να διαρκέσει για αρκετά χρόνια, πιθανώς και για όλη τους τη ζωή. Αυτή η ανοσία είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης τόσο χημικής (αντισώματα), όσο και κυτταρικής ανοσίας έναντι του ιού.

Ενδιαφέρουσες Παρατηρήσεις για την ανοσία:

• Χρόνος ανάπτυξης ανοσίας: Η ανοσία δεν αναπτύσσεται αμέσως. Μετά την έκθεση στον ιό και την εμφάνιση των συμπτωμάτων, (η περίοδος επώασης είναι συνήθως 4-7 ημέρες), το ανοσοποιητικό σύστημα του ζώου, αρχίζει να παράγει αντισώματα. Η πλήρης προστατευτική ανοσία απαιτεί χρόνο, συνήθως μερικές εβδομάδες μετά την έναρξη των κλινικών συμπτωμάτων και την αποδρομή της νόσου, ώστε να αναπτυχθούν επαρκή επίπεδα αντισωμάτων και κυτταρικής ανοσίας.
• Ποικιλομορφία στην απόκριση: Η ισχύς και η διάρκεια της ανοσίας μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των ζώων. Κάποια ζώα μπορεί να αναπτύξουν ισχυρότερη και πιο διαρκή ανοσία από άλλα.
• Εμβολιασμός έναντι φυσικής νόσησης: Ενώ η φυσική νόσηση οδηγεί σε ανοσία, στην πράξη και για λόγους ελέγχου της νόσου, προτιμάται ο εμβολιασμός. Τα εμβόλια για την ευλογιά των αιγοπροβάτων ,(ζώντα ή αδρανοποιημένα), μπορούν να προσφέρουν προστατευτική ανοσία μέσα σε περίπου 2-3 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό και η διάρκεια της ανοσίας είναι συνήθως πολλά χρόνια (π.χ., 3-5 χρόνια ή και περισσότερο), ανάλογα με το συγκεκριμένο εμβόλιο και το στέλεχος του ιού.

Πολιτικές της Ε.Ε,(Ευρωπαϊκής Ένωσης):

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω της πολιτικής εξάλειψης της νόσου, τα ζώα που νοσούν από ευλογιά, θανατώνονται άμεσα, και δεν τους δίνεται η ευκαιρία να αναπτύξουν ανοσία και να αναρρώσουν, προκειμένου να περιοριστεί η εξάπλωση του ιού. Η λογική πίσω από αυτή την πολιτική είναι ότι η νόσος είναι εξαιρετικά μεταδοτική και η ύπαρξη μολυσμένων ζώων, ακόμη και αν αναρρώσουν, θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω διασπορά.

Συνοψίζοντας, τα ζώα που επιβιώνουν από την ευλογιά αποκτούν μακροχρόνια ανοσία, η οποία αναπτύσσεται σταδιακά μέσα σε λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της νόσου. Ωστόσο, στην Ε.Ε, η θανάτωση των μολυσμένων ζώων είναι το κύριο μέτρο αντιμετώπισης.

ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ Η Ε.Ε, ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΥΓΙΗ ΝΑ ΜΗΝ ΘΑΝΑΤΩΝΟΝΤΑΙ?

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ακολουθεί μια πολύ αυστηρή πολιτική, θανάτωση και εκρίζωση, για τις λεγόμενες “Ασθένειες Κατηγορίας Α”, στο πλαίσιο του Νέων Κανονισμών της Ε.Ε ( Κανονισμός (Ε.Ε) 2016/429), Κανονισμός(ΕΕ) 2020/687). Η ευλογιά των προβάτων (Sheep Pox και Goat Pox – SPP/GTP), εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία.

Οι λόγοι για τους οποίους η Ε.Ε, δεν επιτρέπει την ανίχνευση αντισωμάτων και τη διατήρηση των υγιών, (ή αυτών που έχουν εκτεθεί και αναπτύξει αντισώματα χωρίς να νοσήσουν σοβαρά), είναι πολλοί και βασίζονται: σε επιστημονικά, οικονομικά και εμπορικά κριτήρια, για τους παρακάτω λόγους:

1^ον)Εξαιρετική Μεταδοτικότητα και Ταχεία Εξάπλωση:

• Οι ιοί της ευλογιάς των προβάτων είναι εξαιρετικά μεταδοτικοί. Ακόμη και ζώα που έχουν εκτεθεί και αρχίζουν να αναπτύσσουν αντισώματα, μπορεί να βρίσκονται ακόμη στην περίοδο επώασης, (δηλαδή να μην εμφανίζουν ακόμη κλινικά συμπτώματα), ή να εκκρίνουν τον ιό.
• Η αναμονή για την ανάπτυξη αντισωμάτων και η ταυτοποίηση των ζώων που έχουν εκτεθεί, αλλά δεν νοσούν σοβαρά, θα σήμαινε σημαντική καθυστέρηση στην εφαρμογή των μέτρων ελέγχου. Κάθε ώρα καθυστέρησης σε ασθένειες τέτοιου είδους μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτη εξάπλωση σε ολόκληρες περιοχές ή και χώρες.

2^ον) Πιθανότητα Φορείς και Συνεχούς Πηγής Μόλυνσης:

• Αν και για την ευλογιά, θεωρείται ότι δεν υπάρχουν χρόνιοι φορείς με την κλασική έννοια, η παραμονή ζώων που έχουν εκτεθεί και έχουν αντισώματα μπορεί να αποτελέσει δυνητική πηγή κινδύνου. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα υποτροπών ή η διατήρηση του ιού σε κάποιο επίπεδο, ακόμη και αν τα ζώα φαίνονται κλινικά υγιή.
• Η πολιτική “εκρίζωσης” στοχεύει στην πλήρη εξάλειψη του παθογόνου από την πληγείσα εκτροφή και την άμεση διακοπή της αλυσίδας μετάδοσης.

3^ον) Δυσκολία στη Διάκριση Εμβολιασμένων, από Μολυσμένα ζώα

• Στο παρελθόν, ένα από τα προβλήματα με ορισμένα εμβόλια ήταν ότι, δεν επέτρεπαν τη διάκριση μεταξύ ενός ζώου που είχε ανοσία, λόγω εμβολιασμού και ενός ζώου που είχε ανοσία λόγω φυσικής μόλυνσης (non-DIVA). Αν και αναπτύσσονται εμβόλια DIVA, η ευρεία χρήση τους και η εφαρμογή τους σε ένα ενδεχόμενο ξέσπασμα , μπορεί να είναι πολύπλοκη.

 

• Η πολιτική μη εμβολιασμού της Ε.Ε (σε κανονικές συνθήκες), επιτρέπει την άμεση αναγνώριση κάθε κρούσματος ως νέας εισόδου της νόσου, χωρίς την πολυπλοκότητα που εισάγει ο εμβολιασμός στην επιτήρηση.

Διευκρινήσεις για τα εμβόλια DIVA

Τα εμβόλια DIVA, είναι μια στρατηγική για τον διαχωρισμό των ζώων που έχουν εμβολιαστεί, από αυτά που έχουν μολυνθεί με φυσική μόλυνση, από έναν συγκεκριμένο παθογόνο παράγοντα.

Τα εμβόλια DIVA, χρησιμοποιούνται, για τον Διαχωρισμό Μολυσμένων,  από Εμβολιασμένα Ζώα.

Πώς λειτουργούν:

• Τα εμβόλια DIVA, περιέχουν ένα αντιγόνο που είναι διαφορετικό από αυτό που υπάρχει στον φυσικό ιό ή βακτήριο που προκαλεί την ασθένεια.
• Αυτό επιτρέπει την ανάπτυξη αντισωμάτων, τα οποία μπορούν να διακριθούν μεταξύ εκείνων που παράγονται από τον εμβολιασμό και εκείνων που παράγονται από φυσική μόλυνση.
• Έτσι, οι εργαστηριακές δοκιμές, μπορούν να εντοπίσουν αν ένα ζώο έχει μολυνθεί, ή έχει απλά εμβολιαστεί.

Στόχος:

• Η στρατηγική των εμβολίων DIVA, επιτρέπει τον εντοπισμό και την εξάλειψη των μολυσμένων ζώων, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει τον εμβολιασμό του υπόλοιπου πληθυσμού.
• Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, σε προγράμματα ελέγχου και εκρίζωσης μολυσματικών ασθενειών.

4^ον )Οικονομικές Επιπτώσεις και

Εμπορικοί Περιορισμοί:

• Η Ε.Ε, έχει έναν ενιαίο και εξαιρετικά σημαντικό τομέα εμπορίου ζώντων ζώων και ζωικών προϊόντων. Η διατήρηση της κατάστασης “χωρίς λοιμογόνο νόσο” (disease-free status) είναι πρωταρχικής σημασίας για τη διασφάλιση αυτού του εμπορίου, τόσο εντός της Ένωσης όσο και με τρίτες χώρες.
• Εάν επιτρεπόταν η διατήρηση ζώων, που έχουν εκτεθεί ή έχουν αντισώματα, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτεταμένους και μακροχρόνιους εμπορικούς περιορισμούς, από άλλες χώρες ή περιοχές, ακόμη και αν τα ζώα δεν ήταν πλέον μολυσματικά. Ο φόβος της μόλυνσης είναι συχνά αρκετός για να επιβληθούν εμπάργκο.
• Η πολιτική της εκρίζωσης της νόσου στοχεύει στην ταχεία επαναπόκτηση της κατάστασης, καθαρή και ελεύθερη από την ασθένεια, ελαχιστοποιώντας τον χρόνο των εμπορικών περιορισμών και τις οικονομικές απώλειες για τον κτηνοτροφικό τομέα.
• Μακροπρόθεσμα, αυτή η στρατηγική θεωρείται πιο οικονομικά συμφέρουσα, παρά τις άμεσες απώλειες ζώων.

5^ον )Διαχείριση Κινδύνου και Αρχή της Προφύλαξης:

• Η πολιτική της Ε.Ε βασίζεται στην αρχή της προφύλαξης. Δεδομένης της σοβαρότητας της νόσου και των πιθανών επιπτώσεων, προτιμάται η πιο δραστική και ασφαλής προσέγγιση για την προστασία του συνολικού ζωικού κεφαλαίου της Ένωσης.
• Ο κίνδυνος επαναεισαγωγής και εξάπλωσης είναι πολύ υψηλός αν δεν εξαλειφθούν όλες οι πιθανές πηγές μόλυνσης.

6^ον)Έλλειψη Αποτελεσματικής Θεραπείας:

• Δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για την ευλογιά των αιγοπροβάτων. Συνεπώς, η διατήρηση μολυσμένων ή εκτεθειμένων ζώων δεν έχει νόημα από θεραπευτική άποψη, και αυξάνει τον κίνδυνο διασποράς.

Συμπέρασμα,

Ενώ η θανάτωση, υγιών ζώων είναι μια ηθικά δύσκολη απόφαση και προκαλεί σημαντικές οικονομικές και συναισθηματικές απώλειες στους κτηνοτρόφους, η Ε.Ε την εφαρμόζει για ασθένειες όπως: η ευλογιά  & η πανώλη των αιγοπροβάτων, ως την πιο αποτελεσματική στρατηγική για την ταχεία εξάλειψη της νόσου, την προστασία του συνόλου του ζωικού κεφαλαίου, τη διασφάλιση του εμπορίου και την ελαχιστοποίηση των μακροπρόθεσμων οικονομικών επιπτώσεων. Η πολιτική αυτή είναι αποτέλεσμα εκτεταμένης επιστημονικής ανάλυσης κινδύνου και διεθνούς εμπειρίας στον έλεγχο εξαιρετικά μεταδοτικών ζωονόσων.

Τέλος , η Περιφέρεια Θεσσαλίας , θα πρέπει να μελετήσει και να εντοπίσει , με επιτόπιες έρευνες, τις αιτίες , οι οποίες μολύνουν τις κτηνοτροφικές μονάδες  και δεν περιορίζεται η Ευλογιά.

Κατά την άποψη μου, θα πρέπει με αυστηρότητα, ζητώντας την συνεργασία της τοπικές αστυνομίες να γίνουν τα εξής με ευθύνη  της Περιφέρειας Θεσσαλίας:

α) Να γίνουν ενημερώσεις από ειδικούς της Περιφέρειας ,με επιτόπιες επισκέψεις σε όλες περιφέρειες των Π.Ε σε: Κτηνίατρους της Κάθε Επαρχίας, τους κτηνοτρόφους, τους μεταφορείς ζωικού κεφαλαίου και τους μεταφορείς ζωοτροφών.

β) Να ορισθούν σημεία σοβαρής απολύμανσης των τροχοφόρων που εμπλέκονται με οποιοδήποτε τρόπο με την κτηνοτροφία.

γ) Η Περιφέρεια να έχει δικό της συνεργείο απολύμανσης για κτηνοτροφικές μονάδες , στις οποίες οι παραγωγοί δεν μπορούν να εφαρμόσουν σωστή απολύμανση για χ λόγους.

δ) Να εφαρμοστούν Βασικά Μέτρα Βιοασφάλειας για την Πρόληψη της Ευλογιάς των Αιγοπροβάτων

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΜΕΤΡΟΥ                              ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Περιορισμός πρόσβασης      

Περίφραξη εγκαταστάσεων, απολυμαντικές τάφροι/ποδόλουτρα για οχήματα και υποδήματα, περιορισμός επισκεπτών ,καθαρισμός « καθαρών/μολυσμένων  ζωνών.

Υγιεινή Εγκαταστάσεων/Εξοπλισμού

Τακτικός καθαρισμός και απολύμανση σταυλικών εγκαταστάσεων, εργαλείων ,   εξοπλισμού, οχημάτων, (πριν/μετά φόρτωση/εκφόρτωση, εναλλαγή απολυμαντικών.

Διαχείριση Ζώων                           

Διατήρηση κλειστού κοπαδιού, καραντίνα νεοεισερχομένων ζώων( 30-45 ημέρες), απομόνωση μολυσμένων ζώων, αποφυγή κοινών βοσκοτόπων σε ζώνες κινδύνου.

Προστασία Προσωπικού                

Χρήση Προσωπικού Προστατευτικού εξοπλισμού από οδηγούς και προσωπικό, περίοδος αναμονής  24-48 ωρών μεταξύ επισκέψεων σε διαφορετικές εκμεταλλεύσεις.

Έλεγχος Φορέων                          

Έλεγχος εντόμων,(εντομοαπωθητικά, εντομοστεγή καταλύματα),αποτροπή επαφής με άγρια ζώα/ τρωκτικά /πτηνά.

Επιτήρηση και Αναφορά               

Τακτική επιθεώρηση ζώων για συμπτώματα, ‘άμεσή αναφορά υπόπτων περιστατικών στις αρχές, συνεργασία με κτηνιάτρους.

Διαχείριση Θνησιμότητας             

Υγειονομική ταφή νεκρών ζώων με τήρηση πρωτοκόλλων, ( π.χ. βαθιά ταφή , με άσβεστο).

 

Διευκρινήσεις για τα Μέτρα  της Βιοασφάλειας.

Κάθε ένα από  τα παραπάνω  μέτρα, αν και φαινομενικά απλά, απαιτεί συνέπεια και προσοχή στη λεπτομέρεια. Η αποτελεσματικότητα της πρόληψης εξαρτάται από την ολιστική εφαρμογή τους.

Λαμβάνοντας υπόψη την ανθεκτικότητα του ιού στο περιβάλλον και τους πολλούς τρόπους μετάδοσης, η βιοασφάλεια δεν είναι απλώς μια σειρά οδηγιών, αλλά μια κουλτούρα διαχείρισης που πρέπει να ενσωματωθεί στην καθημερινότητα κάθε κτηνοτρόφου. Η επένδυση σε μέτρα βιοασφάλειας είναι μια επένδυση στην υγεία του κοπαδιού και στην οικονομική βιωσιμότητα της εκμετάλλευσης.

Η θανάτωση των ζώων από ευλογιά και πανώλη , δημιουργούν αλυσιδωτές αντιδράσεις στην  μειωμένη Παραγωγή φέτας και λοιπών τυροκομικών προϊόντων, ( λόγω ‘έλλειψης γάλακτος), καθώς και  αύξηση της έλλειψης του κρέατος αιγοπροβάτων , θα ακολουθήσει σύντομα νέο άρθρο.