Ταμείο Ανάκαμψης: Από το EcoFin περνά το αναθεωρημένο «Ελλάδα 2.0» – Τα νέα ορόσημα

Στο μικροσκόπιο του Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων της ΕΕ, αναμένεται να τεθούν την ερχόμενη Τρίτη 8 Ιουλίου τα τροποποιημένα σχέδια ανάκαμψης ανθεκτικότητας που έχουν υποβάλει κάποια κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Μία πρόγευση του κλίματος που έχει διαμορφωθεί στους κόλπους της ευρωζώνης, αναμένεται να δοθεί μία ημέρα πριν, κατά τη συνεδρίαση του Eurogroup.

Υπενθυμίζεται ότι η Κομισιόν έδωσε ήδη το πράσινο φως στο αναθεωρημένο ελληνικό σχέδιο. Στόχος της Αθήνας είναι να μην χαθούν τα κονδύλια των επιδοτήσεων που αναλογούν στη χώρα μας. Μετά τη έγκριση και από το EcoFin ανοίγει επί της ουσίας ο δρόμος για την υποβολή του 6ου αιτήματος στην Κομισιόν για την εκταμίευση δόσης συνολικού ύψους 3,9 δισ. ευρώ. Ο επόμενος «γύρος» θα είναι τον ερχόμενο Νοέμβριο, οπότε και σχεδιάζεται η υποβολή του έβδομου αιτήματος για την εκταμίευση δόσης ύψους 3,5 δισ. ευρώ.

Η προθεσμία για την υποβολή από τα κράτη-μέλη του τελευταίου αιτήματος πληρωμής, συμπεριλαμβανομένων όλων των απαραίτητων αποδεικτικών στοιχείων για την αξιολόγηση, είναι η 30ή Σεπτεμβρίου 2026. Τελευταία ημέρα για την πραγματοποίηση πληρωμών από την Επιτροπή είναι η 31η Δεκεμβρίου 2026. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πραγματοποιηθούν πληρωμές το 2027.

Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Νίκος Παπαθανάσης τόνισε ότι κύριος στόχος της ελληνικής πρότασης αναθεώρησης που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι η διασφάλιση της πλήρους και αποτελεσματικής αξιοποίησης του συνόλου των πόρων που έχει στη διάθεσή της η χώρα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η πρόταση είναι χρηματοδοτικά ουδέτερη – δεν υπάρχει καμία χρηματοδοτική μείωση του ελληνικού σχεδίου. Η αναθεώρηση συνίσταται στην αναπροσαρμογή δράσεων για αντικειμενικούς τεχνικούς/διαχειριστικούς λόγους, με βάση την μέχρι σήμερα εικόνα της υλοποίησης, με παράλληλη ενίσχυση δράσεων για τις οποίες υπάρχει μεγάλη ζήτηση, αλλά και την προσθήκη νέων έργων.

Τα νέα έργα

Τα νέα έργα στο αναθεωρημένο σχέδιο «Ελλάδα 2.0» αφορούν: την ολοκληρωμένη αναβάθμιση της υποδομής ασφαλείας των δέκα μεγαλύτερων σιδηροδρομικών τούνελ του ΟΣΕ με τη χρήση έξυπνων συστημάτων, την δημιουργία έξυπνων διαβάσεων σε σχολικές μονάδες και την ανάπτυξη αυτόνομων έξυπνων δικτύων φωτισμού στους οδικούς άξονες, την προμήθεια επιπλέον 175 ηλεκτροκίνητων λεωφορείων στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη.

Επίσης, περιλαμβάνονται νέα έργα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Εκπαίδευσης (επιπλέον 2900 διαδραστικοί πίνακες στα δημόσια σχολεία), της δημόσιας Υγείας και του πολεοδομικού σχεδιασμού με το σύστημα εντοπισμού της αυθαίρετης δόμησης με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, προμήθεια 2 αεροσκαφών για την Πολιτική Προστασία, καθώς και νέο πολυμεσικό σύστημα επικοινωνίας για την εξυπηρέτηση των πολιτών από τον δημόσιο τομέα .

Η ένταξη και χρηματοδότηση νέων έργων εγκρίθηκε από τους διαθέσιμους πόρους που προέκυψαν από τη μεταφορά έργων, όπως τα 13 Περιφερειακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας και η αναβάθμιση των 7 Canadair σε χρηματοδοτικά εργαλεία μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας, από δράσεις που αξιολογήθηκαν ότι δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν στο χρονοδιάγραμμα, λόγω αντικειμενικών συνθηκών (πχ λόγω άγονης έκβασης διαγωνισμών), όπως ενδεικτικά η αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων των στρατεύσιμων, η ψηφιοποίηση του δικτύου Οικονομικής Διπλωματίας, και το φράγμα Αλμωπαίου. Στη δράση της Ηλεκτροκίνησης, η μη ανταπόκριση της αγοράς οδήγησε στην αντικατάσταση των προγραμμάτων Πράσινα Ταξί και Φορτίζω παντού με την προμήθεια πρόσθετων ηλεκτρικών λεωφορείων.

Η θέση της Ελλάδας

Η Ελλάδα διατηρεί καλή θέση όσον αφορά την απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, έχοντας ήδη λάβει σημαντικά ποσά, που θα συμβάλουν στην εκτέλεση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων και μετά το 2026. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η χώρα μας έχει λάβει το 59% των κονδυλίων και έχει εκπληρώσει το 35% των οροσήμων και στόχων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0». Παρόλα αυτά, δεν παραλείπει να σημειώσει ότι «απαιτούνται αυξημένες προσπάθειες για να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση όλων των μέτρων του Ταμείου Ανάκαμψης έως τις 31 Αυγούστου 2026». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τελευταίες πληρωμές θα πρέπει να πραγματοποιηθούν μέχρι την 31 Δεκεμβρίου 2026.

Με αφορμή την τελευταία Έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου επισημαίνεται ότι η Ελλάδα:

• Είναι πρώτη μεταξύ των 27 κρατών μελών ως προς τους πόρους ΤΑΑ που έχει ως ποσοστό του ΑΕΠ 2023 (36 δις – 16,3% του ΑΕΠ 2023)
• Είναι πρώτη μεταξύ των 27 κρατών μελών ως προς τους πόρους που έχει εκταμιεύσει ως ποσοστό του ΑΕΠ 2023 (21,3 δις ευρώ – 9,7% της ΑΕΠ 2023).

• Βρίσκεται στην 6η θέση μεταξύ των 27 κρατών μελών όσον αφορά τις εκταμιεύσεις ως ποσοστό του συνολικού προϋπολογισμού του Σχεδίου της (59% του συνολικού προϋπολογισμού της).
• Βρίσκεται στη στενή ομάδα των έξι χωρών που έχουν υποβάλει πέντε ή περισσότερα αιτήματα πληρωμής.
• Με 139 εκπληρωμένα ορόσημα, έχει ποσοστό 35%, άνω του ευρωπαϊκού μέσου όρου του που είναι 32%.

Σε ό,τι αφορά στην υλοποίηση:

• η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης προχωρά σταθερά και σύμφωνα με τον προγραμματισμό.
• Περίπου το 60% των πόρων του προγράμματος έχουν ήδη φτάσει ως έσοδο στη χώρα.
• Σχεδόν οι μισοί από τους συνολικούς πόρους (σχεδόν 17 από τα 36 δις έχουν διατεθεί και καθημερινά διοχετεύονται στην οικονομία ως πληρωμές και ως δανειακές συμβάσεις).
• Επετεύχθησαν όλοι οι στόχοι για το 2024, συμπεριλαμβανομένου του εκάστοτε στόχου για την απορρόφηση πόρων από το σκέλος των επιχορηγήσεων.
• Υλοποιούνται μεγάλες παρεμβάσεις για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, για τη στήριξη της ιδιωτικής οικονομίας, για την ενίσχυση του κοινωνικού πλέγματος και της συνοχής.

Τα άλλα θέματα στο τραπέζι

Στην ατζέντα του EcoFin, αναμένεται να βρεθούν επίσης τα εξής θέματα:

Διεύρυνση της ζώνης του ευρώ

Το Συμβούλιο αναμένεται να εκδώσει τις τελικές νομοθετικές πράξεις που ανοίγουν τον δρόμο ώστε η Βουλγαρία να γίνει μέλος της ζώνης του ευρώ και να αρχίσει να χρησιμοποιεί το ευρώ ως επίσημο νόμισμά της από την 1η Ιανουαρίου 2026.

Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης

Το Συμβούλιο θα κληθεί να ενεργοποιήσει την εθνική ρήτρα διαφυγής στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) για αιτούντα κράτη μέλη ώστε να διευκολύνει τη μετάβασή τους σε υψηλότερες αμυντικές δαπάνες σε εθνικό επίπεδο, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του χρέους.

Αναμένεται επίσης να λάβει αποφάσεις και να κάνει συστάσεις στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος.

Τέλος, το Συμβούλιο θα επιδιώξει να ορίσει τις μέγιστες πορείες καθαρών δαπανών που περιέχονται στα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά-διαρθρωτικά σχέδια ορισμένων κρατών μελών.

Πρόγραμμα εργασιών της Προεδρίας

Η δανική Προεδρία θα παρουσιάσει τις προτεραιότητες και το πρόγραμμα εργασιών της στον τομέα των οικονομικών και δημοσιονομικών θεμάτων. Η Δανία ασκεί την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τον Ιούλιο έως τον Δεκέμβριο του 2025.

Το Συμβούλιο θα κληθεί να εγκρίνει τις ολοκληρωμένες ειδικές ανά χώρα συστάσεις για κάθε κράτος μέλος και να εγκρίνει συμπεράσματα σχετικά με τις εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις στο πλαίσιο της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών.

Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων

Η Επιτροπή θα κληθεί να παρουσιάσει την πρότασή της της 17ης Ιουνίου για τροποποίηση του πλαισίου τιτλοποίησης της ΕΕ, ως τμήμα της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων. Μετά την παρουσίαση, οι υπουργοί θα έχουν μια πρώτη ανταλλαγή απόψεων επί της πρότασης.

Τέλος, το Συμβούλιο θα επιδιώξει να εγκρίνει την εντολή της ΕΕ ενόψει της συνόδου των υπουργών Οικονομικών και των διοικητών κεντρικών τραπεζών της G20 στις 17-18 Ιουλίου 2025.