Ψωρίαση: Βρίσκοντας τη θεραπεία που σας ταιριάζει

Η ψωρίαση αποτελεί μια χρόνια, αυτοάνοση, φλεγμονώδη δερματοπάθεια που επηρεάζει το 2-3% του παγκόσμιου πληθυσμού. Χαρακτηρίζεται από υπερπολλαπλασιασμό των κερατινοκυττάρων, φλεγμονή και αγγειογένεση, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ερυθηματολεπιδωδών πλακών στο δέρμα, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η παθοφυσιολογία της νόσου είναι πολυπαραγοντική και περιλαμβάνει γενετικούς, ανοσολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Η θεραπευτική προσέγγιση της ψωρίασης έχει εξελιχθεί ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες. Από τις παραδοσιακές τοπικές θεραπείες και τη φωτοθεραπεία, έως τα συστηματικά ανοσοκατασταλτικά και τις σύγχρονες βιολογικές θεραπείες που στοχεύουν εκλεκτικά σε μοριακούς μεσολαβητές της φλεγμονής, η θεραπευτική φαρέτρα έχει εμπλουτιστεί σημαντικά. Ωστόσο, η επιλογή της βέλτιστης θεραπείας εξακολουθεί να απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση, λαμβάνοντας υπόψη την κλινική εικόνα και βαρύτητα της νόσου, τις συννοσηρότητες καθώς και τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ασθενούς.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Οι τρόποι αντιμετώπισης συντελούν στη μείωση ή και εξαφάνιση των συμπτωμάτων στοχεύοντας τη φλεγμονή, καθώς η ψωρίαση δεν έχει οριστική θεραπεία. Όμως, ο κύριος στόχος είναι μια φυσιολογική καθημερινότητα για τον ασθενή, χωρίς ενοχλήσεις και χωρίς πόνο. Η θεραπεία της ψωρίασης εξαρτάται από την βαρύτητα της νόσου. Σε ήπιες έως μέτριες μορφές  ψωρίασης η θεραπεία βασίζεται κυρίως σε τοπικά σκευάσματα (κορτικοστεροειδή, καλσιποτριόλη ή ταζαροτένη σε μονοθεραπεία ή συνδυαστικά) και φωτοθεραπεία (UVB narrow-band, PUVA), ενώ στις σοβαρότερες μορφές, χρήζει συστηματικής αγωγής. Κατά το παρελθόν, οι συστηματικές θεραπείες περιελάμβαναν φάρμακα όπως η μεθοτρεξάτη, η κυκλοσπορίνη και η ασιτρετίνη, που όμως η χρήση τους περιοριζόταν λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών τους.

ΜΙΚΡΑ ΜΟΡΙΑ

Εστέρες του φουμαρικού οξέος

Οι εστέρες του φουμαρικού οξέος (fumaric acid esters – FAEs) αποτελούν μια από του στόματος συστηματική θεραπευτική επιλογή για τη μέτρια έως σοβαρή κατά πλάκας ψωρίαση. Η πιο διαδεδομένη μορφή είναι ο διμεθυλεστέρας του φουμαρικού οξέος (dimethyl fumarate – DMF).

Η θεραπευτική τους δράση βασίζεται στην ανοσοτροποποιητική και αντιφλεγμονώδη δράση τους. Μειώνουν τη δραστηριότητα των Τ-λεμφοκυττάρων, τροποποιούν την έκφραση κυτοκινών και ενισχύουν την αντιοξειδωτική άμυνα.

Οι FAEs αποτελούν ασφαλή και αποτελεσματική επιλογή, ειδικά σε ασθενείς που δεν επιθυμούν βιολογική αγωγή ή έχουν αντενδείξεις σε άλλες συστηματικές θεραπείες (όπως μεθοτρεξάτη ή κυκλοσπορίνη).

Αναστολείς PDE4

Η Απρεμιλάστη, ως αναστολέας της φωσφοδιεστεράσης 4 (PDE4), μειώνει την παραγωγή προφλεγμονωδών κυτοκινών και προσφέρει μια ασφαλή, από του στόματος θεραπευτική επιλογή για μέτρια έως σοβαρή ψωρίαση και ψωριασική αρθρίτιδα. Η απουσία ανοσοκαταστολής και το χαμηλό ποσοστό σοβαρών παρενεργειών την καθιστούν ιδανική επιλογή για συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Η έλευση των βιολογικών παραγόντων αποτέλεσε κομβικό σημείο για τη θεραπεία της μέτριας έως σοβαρής ψωρίασης κατά πλάκας, στοχεύοντας συγκεκριμένες κυτοκίνες ή τους υποδοχείς τους που εμπλέκονται στην νόσο.

«Οι βιολογικοί παράγοντες αποτελούν πλέον τον ακρογωνιαίο λίθο της σύγχρονης θεραπείας»

Αναστολείς TNF-α

Οι πρώτοι εγκεκριμένοι βιολογικοί παράγοντες etanercept, infliximab, adalimumab και certolizumab pegol μειώνουν τη φλεγμονή μέσω αναστολής του TNF-α. Προσφέρουν 75% βελτίωση των δερματικών βλαβών σε ποσοστά έως και 70% των ασθενών, με το infliximab να δείχνει ταχύτερη ανταπόκριση, ενώ το adalimumab  να προσφέρει βελτιωμένη μακροχρόνια αποτελεσματικότητα. Ωστόσο, η χρήση τους έχει περιοριστεί λόγω ανοσογονικότητας και αυξημένου κινδύνου λοιμώξεων. 

Αναστολείς IL-12/23

Το ustekinumab στοχεύει στις ιντερλευκίνες 12 και 23, με μακροχρόνια αποτελεσματικότητα (75% βελτίωση των δερματικών βλαβών) σε έως και 65% των ασθενών.

Αναστολείς IL-17

Τα secukinumab, ixekizumab, brodalumab  και bimekizumab στοχεύουν την IL-17 ή τον υποδοχέα της IL-17. Οδηγούν σε βελτίωση των δερματικών βλαβών κατά 90% σε έως και 80% των ασθενών καθώς και σε ταχύτερη ύφεση των βλαβών σε σύγκριση με παλαιότερες θεραπείες.

Αναστολείς IL-23

Οι νεότεροι παράγοντες guselkumab και risankizumab αναστέλλουν εκλεκτικά την IL-23, επιτυγχάνοντας μακροχρόνια κάθαρση με λιγότερες παρενέργειες και αραιά δoσολογικά σχήματα που μπορεί να φτάσουν και την κάθε 3 μήνες χορήγηση. Μελέτες έδειξαν βελτίωση των δερματικών βλαβών κατά 90% έως και στο 85% των ασθενών.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η εξατομικευμένη ιατρική αποτελεί τον νέο ορίζοντα. Οι βιοδείκτες μπορούν να προβλέψουν την ανταπόκριση ή μη στην εκάστοτε θεραπεία, μειώνοντας ανεπιθύμητες ενέργειες και θεραπευτικές αποτυχίες. Επιπλέον, τα ιστικά κύτταρα μνήμης αναγνωρίζονται ως υπεύθυνα για τις υποτροπές και μελετάται η στοχευμένη εξάλειψή τους. Παράλληλα, ερευνητικές προσπάθειες επικεντρώνονται στη ρύθμιση του μικροβιώματος του εντέρου, στην τροποποίηση του IL-21 μονοπατιού σηματοδότησης, και σε μικρά RNA μόρια που φαίνεται ότι εμπλέκονται στην παθοφυσιολογία της ψωρίασης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η αντιμετώπιση της ψωρίασης έχει αλλάξει ριζικά την τελευταία δεκαετία. Οι θεραπευτικές επιλογές σήμερα παρέχουν στοχευμένη δράση με υψηλή αποτελεσματικότητα και ελάχιστες παρενέργειες, επιτρέποντας την εξατομίκευση της θεραπείας σύμφωνα με το προφίλ και τις ανάγκες του κάθε ασθενούς. Μελλοντικά, η κλινική έρευνα αναμένεται να εστιάσει σε ακόμη πιο εξατομικευμένες, ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείες.

Με τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν σήμερα και σε συνεργασία με εξειδικευμένο δερματολόγο, η διαχείριση της ψωρίασης μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της καλής ποιότητας ζωής των ατόμων που επηρεάζονται από την πάθηση.

drpanagakis.gr