«Η δωρεά οργάνων είναι μια πράξη ιερή για εμάς» λέει ο καθηγητής Καρύδης από το Νοσοκομείο Πατρών

Σε μια ψυχρή και αποστειρωμένη χειρουργική αίθουσα του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου στο Ρίο χώρεσαν από τα ξημερώματα της περασμένης Δευτέρας και τα 24ωρα που ακολούθησαν όλη η ανθρωπιά και η ελπίδα. Μια ανάσα πριν ξεκινήσει η λήψη οργάνων, οι γιατροί απέτισαν φόρο τιμής στον 15χρονο Σπύρο και τον 12χρονο Νίσι. Η επιστήμη έσκυψε το κεφάλι της σε ένδειξη σεβασμού, αναγνωρίζοντας αφενός την πράξη αυτοθυσίας του ενός σε μια μάταιη προσπάθεια να σώσει τον νεότερο φίλο του και αφετέρου τη μεγαλοσύνη των οικογενειών τους, γεφυρώνοντας τον θάνατο με τη ζωή.

«Η λήψη οργάνων είναι μια ευαίσθητη – τόσο χειρουργικά όσο και συναισθηματικά – διαδικασία»

«Η δωρεά οργάνων είναι μια πράξη ιερή για εμάς. Αντιμετωπίζουμε όλους τους δότες με μεγάλο σεβασμό», σημειώνει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο Νίκος Καρύδης, επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων του Πανεπιστημίου Πατρών και επιστημονικά υπεύθυνος της Μονάδας Μεταμόσχευσης Παγκρέατος. Παραδέχεται όμως πως, παρότι κάθε μεταμόσχευση σηματοδοτεί ένα τέλος και μια αρχή, ορισμένες περιπτώσεις είναι πιο «δύσκολες».

Πολύπλοκη διαδικασία

«Οταν η λήψη οργάνων αφορά εφήβους, παιδιά ή ακόμη και βρέφη, δημιουργείται μια συναισθηματική φόρτιση. Είναι το βάρος της συνειδητοποίησης ότι το νήμα της ζωής κόπηκε νωρίς. Και έπειτα είναι και η ευθύνη απέναντι στις οικογένειες, που περιμένουν υπομονετικά έξω από το χειρουργείο, με την ελπίδα πως θα αξιοποιηθούν τα όργανα του παιδιού τους στον μέγιστο βαθμό», εξηγεί. «Πρόκειται για μια δίκαιη απαίτηση», συμπληρώνει, που αυξάνει τον βαθμό δυσκολίας μιας, ούτως ή άλλως, απαιτητικής χειρουργικής πράξης. «Οσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο πιο πολύπλοκη είναι η διαδικασία της λήψης, καθώς τα όργανα και τα αγγεία είναι πιο μικρά και εύθραυστα».

Την ίδια υποχρέωση ένιωσε τόσο ο ίδιος όσο και οι συνάδελφοί του εκείνες τις ώρες. Ο Ν. Καρύδης ήταν παρών στη λήψη των οργάνων του 12χρονου και εκμυστηρεύεται πως η χειρουργική ομάδα στο σύνολό της βίωσε αυτή τη φορτισμένη ατμόσφαιρα. Επειτα όμως κυριάρχησε ο επιστημονικός σκοπός. «Να λάβουμε τα όργανα ακέραια, ώστε να είναι κατάλληλα για μεταμόσχευση», τιμώντας έτσι τους μικρούς δότες και τους γονείς τους.

Διευκρινίζει, εντούτοις, πως ακριβώς επειδή η λήψη οργάνων είναι μια ευαίσθητη (τόσο χειρουργικά όσο και συναισθηματικά) διαδικασία, το πρωτόκολλο δεν προβλέπει το ιατρικό προσωπικό που αναλαμβάνει τη χειρουργική διαδικασία να έρχεται σε επαφή με τους συγγενείς του δότη. Το ίδιο ισχύει και στον υπόλοιπο κόσμο «για λόγους συναισθηματικούς, ηθικούς, νομικούς».

Δεύτερη ευκαιρία ζωής

Και έπειτα είναι και το χρέος προς τους λήπτες που αγωνιούν για μια δεύτερη ευκαιρία ζωής. «Το να ζει κάποιος με μια οποιουδήποτε τύπου οργανική ανεπάρκεια είναι μια βαριά κατάσταση. Ορισμένες οδηγούν γρηγορότερα στον θάνατο, ενώ άλλες πιο αργά. Σίγουρα, όμως, η ανεπάρκεια είναι ασύμβατη με τη ζωή, υπό την έννοια ότι ο ασθενής ζει «μισή» ζωή, όπως για παράδειγμα οι αιμοκαθαιρόμενοι, ενώ παράλληλα υπάρχει ο κίνδυνος θανατηφόρων επιπλοκών», εξηγεί ο Ν. Καρύδης. Και προσθέτει ότι «σε αυτές τις περιπτώσεις η μεταμόσχευση είναι σωτήρια τόσο για την ίδια την επιβίωση όσο και για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους».

Το ανεκτίμητο αυτό δώρο προσέφεραν τα δύο νεαρά αγόρια όταν οι γονείς τους έκαναν την υπέρβαση, διεκδικώντας μέσα από τη δική τους οδύνη να γεννηθεί η ελπίδα για τους συνανθρώπους τους. Συνολικά, οι μικροί δότες προσέφεραν 13 όργανα, τα οποία ταξίδεψαν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιταλία και Γερμανία, δωρίζοντας σε ενηλίκους αλλά και παιδιά μια νέα αρχή.

Πρόγραμμα μεταμόσχευσης

Η κούραση των τελευταίων απαιτητικών 24ώρων δεν σιγάζει το έκδηλο πάθος στη φωνή του Νίκου Καρύδη, όταν ο ίδιος αναφέρεται στο πεδίο των μεταμοσχεύσεων. Η πορεία του, άλλωστε, αποκαλύπτει πως για εκείνον είναι σκοπός ζωής. Οταν το 2012 έβγαλε εισιτήριο για την Αγγλία, ώστε να εξειδικευτεί εκεί, η επιστροφή στην πατρίδα δεν ήταν στα σχέδιά του. Μετά το Newcastle εκπαιδεύτηκε στο Guy’s and St Thomas, που διαθέτει το μεγαλύτερο πρόγραμμα ζώντων δοτών στο Ηνωμένο Βασίλειο καθώς και κέντρο για συνδυασμένες μεταμοσχεύσεις νεφρού – παγκρέατος.

Η πρόταση να επιστρέψει στην Ελλάδα ήρθε το 2021. Εκείνος το είδε σαν πρόκληση αλλά και μία ευκαιρία να προσφέρει στη χώρα του. Οι πρώτες εντυπώσεις θυμάται πως ήταν ιδιαίτερα θετικές. Και οι αρχικές του προσδοκίες όχι μόνο δεν διαψεύστηκαν, αλλά δικαιώθηκαν στα χρόνια που ακολούθησαν. «Βρήκα σύγχρονες υποδομές αλλά και επιστήμονες με ενδιαφέρον, στους οποίους όμως δεν είχε δοθεί η ευκαιρία να το αναπτύξουν».

Εκτοτε, η μία εξέλιξη διαδέχτηκε την άλλη. «Λειτουργεί πρόγραμμα μεταμόσχευσης νεφρού από ζώντες δότες. Και επίσης ξεκινήσαμε μεταμοσχεύσεις παγκρέατος. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι έχουμε κερδίσει την εμπιστοσύνη των ντόπιων ασθενών, οι οποίοι μέχρι πρότινος απευθύνονταν για θεραπεία στην Αθήνα».

Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτό, τα τελευταία 24ωρα τελέστηκε ακόμη ένα μικρό «θαύμα» στα χειρουργεία του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου στο Ρίο. Για πρώτη φορά στη χώρα μας έγινε λήψη παγκρέατος από παιδί, και πιο συγκεκριμένα από το 12χρονο αγόρι, και μεταμοσχεύτηκε σε ενήλικο ταυτόχρονα με το νεφρό.

Σημαντικά βήματα

Ο ίδιος, πάντως, στέκεται στη μεγαλύτερη εικόνα: στα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, αλλάζοντας το τοπίο των μεταμοσχεύσεων πανελλαδικά. «Η τοποθέτηση τοπικών συντονιστών σε νοσοκομεία ανά τη χώρα ήταν το «κλειδί». Και συνάμα υπάρχει μια εξωστρέφεια. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων έχει συμβάλει σημαντικά προς την κατεύθυνση αυτή. Εχει αναθέσει αρμοδιότητες σε επιστήμονες για τη σύνταξη πρωτοκόλλων και προτάσεων. Εχει αναπτυχθεί ένας άρτιος μηχανισμός συντονισμού και μια δομημένη διαδικασία αξιολόγησης με στόχο την επιθεώρηση, καταγραφή και βελτίωση των πρακτικών που ακολουθούνται (audit)».

Καταλήγει με το αισιόδοξο μήνυμα ότι τα επόμενα χρόνια το νευραλγικό αυτό πεδίο θα αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο εντός των συνόρων.

Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»