Τα μικροπλαστικά στον ανθρώπινο οργανισμό

Ο διάσημος ηθοποιός Ορλάντο Μπλουμ προκάλεσε αίσθηση πριν λίγες ημέρες όταν ανάρτησε φωτογραφία του σε κλινική, υποστηρίζοντας ότι υποβλήθηκε σε μια διαδικασία καθαρισμού του αίματός του για την απομάκρυνση μικροπλαστικών και τοξικών χημικών από το σώμα του. Η συγκεκριμένη θεραπεία, που κοστίζει πάνω από 11.400 ευρώ, διαφημίζεται από ιδιωτική κλινική ως μέθοδος «αποτοξίνωσης» μέσω αφαίρεσης πλάσματος (αφαίρεση του πλάσματος από το αίμα, διήθησή του και επανέγχυση μαζί με τα κύτταρα του αίματος στον οργανισμό).

Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα απορρίπτει με σαφήνεια την αξιοπιστία αυτής της τεχνικής. Δεν υπάρχει καμία τεκμηριωμένη επιστημονική μελέτη που να αποδεικνύει ότι ο συγκεκριμένος καθαρισμός μπορεί να απομακρύνει μικροπλαστικά ή τους λεγόμενους «παντοτινούς ρύπους» (forever chemicals) από το ανθρώπινο σώμα. Οι επιστήμονες εξηγούν ότι, παρότι μικροπλαστικά έχουν εντοπιστεί σε πολλά όργανα (ήπαρ, εγκέφαλο, έντερο, νεφρά), δεν υπάρχουν ακόμα διαθέσιμες θεραπείες που να τα αφαιρούν αποτελεσματικά.

Η τεχνική που προώθησε ο Μπλουμ δεν έχει εγκριθεί από ιατρικούς οργανισμούς, ενώ ενέχει και κινδύνους, όπως πιθανές διαταραχές στην ισορροπία του ασβεστίου, κίνδυνο αιμορραγίας ή μόλυνσης από την ευρεία φλεβική πρόσβαση που απαιτείται. Οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως το μόνο ρεαλιστικό βήμα σήμερα είναι η πρόληψη, δηλαδή η μείωση της έκθεσης σε μικροπλαστικά και χημικά μέσω καθημερινών επιλογών: αποφυγή πλαστικών μιας χρήσης, συχνός αερισμός του σπιτιού, χρήση ηλεκτρικής σκούπας αντί για σκούπισμα, περιορισμός καλλυντικών κ.λπ.

Οι μέχρι τώρα ενδείξεις δείχνουν ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να βλάψουν το DNA, να προκαλέσουν φλεγμονώδεις αντιδράσεις και να επηρεάσουν αρνητικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, του εντέρου, της γονιμότητας, ακόμη και να συνδέονται με καρκινογένεση — όμως απομένει δρόμος για την πλήρη επιστημονική τεκμηρίωση αυτών των επιδράσεων.

Φαίνεται πως παρά τις εντυπωσιακές υποσχέσεις που προβάλλονται σε ιδιωτικές κλινικές και από διάσημους, η «αιματοκάθαρση μικροπλαστικών» δεν έχει επιστημονική τεκμηρίωση, δεν έχει εγκριθεί από τις ιατρικές κοινότητες και ενδέχεται να εμπεριέχει κινδύνους. Η επιστήμη εστιάζει προς το παρόν στην πρόληψη και στην καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων της μικροπλαστικής ρύπανσης στον ανθρώπινο οργανισμό.

Το πρόβλημα με τα μικροπλαστικά

Τα μικροπλαστικά αποτελούν σήμερα έναν από τους πλέον ανησυχητικούς ρύπους στον πλανήτη, με άμεσες και δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις για την ανθρώπινη υγεία. Πρόκειται για μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού, με μέγεθος μικρότερο των 5 χιλιοστών, τα οποία προέρχονται είτε από τη διάσπαση μεγαλύτερων πλαστικών αντικειμένων, όπως σακούλες και μπουκάλια, είτε από βιομηχανικά παραγόμενα υλικά, όπως μικροσφαιρίδια σε καλλυντικά. Τα μικροπλαστικά εισέρχονται στον οργανισμό μέσω της τροφής (ιδίως ψάρια και θαλασσινά), του πόσιμου νερού, της αναπνοής και της επαφής με μολυσμένες επιφάνειες. Έχουν εντοπιστεί στο αίμα, στο ήπαρ, στο έντερο, στους πνεύμονες, ακόμη και στον εγκέφαλο και τον πλακούντα εγκύων γυναικών.

Αν και η επιστήμη δεν έχει ακόμη αποσαφηνίσει πλήρως το πώς και σε τι βαθμό τα μικροπλαστικά βλάπτουν την υγεία, οι πρώτες ενδείξεις είναι ανησυχητικές. Έρευνες έχουν δείξει ότι μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονές στους ιστούς, βλάβες στο DNA, οξειδωτικό στρες, διαταραχές στο ενδοκρινικό σύστημα, αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου, ακόμα και ενδεχόμενη συσχέτιση με καρκινογένεση. Δεν είναι γνωστό πόσα μικροπλαστικά συσσωρεύονται μακροπρόθεσμα στον οργανισμό, ούτε πόσα αποβάλλονται φυσικά μέσω των κοπράνων ή άλλων εκκρίσεων. Δεν υπάρχει προς το παρόν εγκεκριμένη ιατρική θεραπεία ή τεχνική καθαρισμού του σώματος από μικροπλαστικά. Οι μέθοδοι όπως η αφαιμαξοκέντηση (plasma apheresis), που παρουσιάστηκαν πρόσφατα από διασημότητες, δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση για την απομάκρυνση τέτοιων σωματιδίων και θεωρούνται αμφιλεγόμενες από τους ειδικούς.

Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η πιο αποτελεσματική στρατηγική σήμερα είναι η πρόληψη. Αυτό περιλαμβάνει τη μείωση της χρήσης πλαστικών μιας χρήσης, την αποθήκευση τροφών και ποτών σε γυάλινα ή μεταλλικά δοχεία, τη χρήση φίλτρων στο πόσιμο νερό, τον καλό αερισμό του σπιτιού, την αποφυγή χρήσης καλλυντικών με μικροπλαστικά και τον καθαρισμό με ηλεκτρικές σκούπες που διαθέτουν φίλτρα HEPA. Παρότι οι επιπτώσεις των μικροπλαστικών μελετώνται ακόμη, είναι σαφές ότι η μείωση της έκθεσης αποτελεί το πιο ασφαλές μέτρο για την προστασία της υγείας. Μέχρι νεωτέρας…