Καφές: «Διαβατήριο» για υγιή γήρανση στις γυναίκες

Μια νέα μεγάλη μελέτη που περιέλαβε σχεδόν 50.000 γυναίκες οι οποίες παρακολουθήθηκαν επί 30 χρόνια έδειξε ότι εκείνη η αχνιστή κούπα καφέ που αποτελεί «σύντροφο» εκατομμυρίων γυναικών κάθε πρωί προσφέρει πολύ περισσότερα από αύξηση των επιπέδων ενέργειας: με βάση τα ευρήματά της που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο NUTRITION 2025 της Αμερικανικής Εταιρείας Διατροφής το οποίο έλαβε χώρα στο Ορλάντο της Φλόριδας από τις 31 Μαΐου ως τις 3 Ιουνίου, ο καφές βοηθά τις γυναίκες να διατηρούν κοφτερό το μυαλό τους, δυνατό το σώμα τους και να έχουν καλή ψυχική υγεία όσο μεγαλώνουν.

Οφέλη μόνο από τον καφέ με καφεΐνη

Συγκεκριμένα από την ανάλυση προέκυψε ότι οι γυναίκες που κατανάλωναν καφέ με καφεΐνη στη μέση ηλικία είχαν περισσότερες πιθανότητες να γεράσουν με υγεία. Ηταν ωστόσο αξιοσημείωτο ότι τα οφέλη αυτά δεν παρουσιάστηκαν μετά την κατανάλωση τσαγιού ή καφέ χωρίς καφεΐνη ενώ η μεγάλη κατανάλωση αναψυκτικών τύπου κόλα (που επίσης περιέχουν καφεΐνη) φάνηκε να συνδέεται με σημαντικά μικρότερες πιθανότητες υγιούς γήρανσης.

Τριάντα χρόνια παρακολούθησης, πλήθος παράμετροι της γήρανσης

«Παρότι προηγούμενες μελέτες είχαν συνδέσει τον καφέ με μεμονωμένα οφέλη για την υγεία, η δική μας μελέτη ήταν η πρώτη που αξιολόγησε την επίδραση του καφέ σε πολλές παραμέτρους της γήρανσης και μάλιστα για πολύ μεγάλο διάστημα που ξεπερνούσε τις τρεις δεκαετίες» ανέφερε η δρ Σάρα Μαντάβι, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Επιστημών Διατροφής του Πανεπιστημίου του Τορόντο και προσέθεσε: «Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι ο καφές με καφεΐνη – όχι όμως το τσάι ή ο καφές χωρίς καφεΐνη – ενισχύει τα μονοπάτια εκείνα της γήρανσης τα οποία διατηρούν την καλή νοητική και σωματική λειτουργία».

Συλλογή δεδομένων κάθε τέσσερα χρόνια

Η δρ Μαντάβι, η οποία ήταν εκείνη που παρουσίασε τη μελέτη στο πρόσφατο συνέδριο στο Ορλάντο, τόνισε ότι η ερευνητική αυτή δουλειά έχει ιδιαίτερη βαρύτητα;. «Εκτός του πολύ μεγάλου δείγματος εθελοντών και της 30ετούς παρακολούθησης, εξετάσαμε πολλές και διαφορετικές πτυχές της μακροζωίας και της υγιούς γήρανσης ενώ συλλέξαμε και πολύ αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες και τις συνήθειες του τρόπου ζωής σε συστηματική βάση – η συλλογή των δεδομένων γινόταν κάθε τέσσερα χρόνια».

Η δρ Σάρα Μαντάβι από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας Τ.Η. Chan του Χάρβαρντ

Στη μελέτη περιελήφθησαν 47.513 γυναίκες της μεγάλης διαχρονικής αμερικανικής μελέτης Nurses’ Health Study – στις γυναίκες αυτές η συλλογή στοιχείων σχετικά με τη διατροφή και την υγεία γίνεται από το 1984. Οι ερευνητές κατέγραψαν την πρόσληψη καφεΐνης μέσω ειδικών ερωτηματολογίων τα οποία περιελάμβαναν τις κύριες πηγές καφεΐνης όπως ο καφές, το τσάι, ο καφές χωρίς καφεΐνη και τα αναψυκτικά τύπου κόλα. Ως υγιής γήρανσης προσδιορίστηκε το να είναι το άτομο ηλικίας 70 ετών και άνω και να μην εμφανίζει 11 βασικές χρόνιες νόσους καθώς και το να διατηρεί καλή σωματική λειτουργία, να έχει καλή ψυχική υγεία, να μην εμφανίζει γνωστικά προβλήματα και προβλήματα μνήμης.

Τρία μικρά φλιτζάνια καφέ ημερησίως η μέση κατανάλωση

Ως το 2016 3.706 από τις γυναίκες της μελέτης πληρούσαν όλες τις προϋποθέσεις ώστε να θεωρείται ότι γερνούν με υγεία. Στη μέση ηλικία (δηλαδή στις ηλικίες 45-60 ετών), αυτές οι γυναίκες κατανάλωναν κατά μέσο όρο 315 mg καφεΐνης ημερησίως – ποσότητα που περιέχεται κατά μέσο όρο σε τρία μικρά φλιτζάνια καφέ ή σε μιάμιση μεγάλη κούπα καφέ. Ποσοστό μεγαλύτερο του 80% της καφεΐνης που κατανάλωναν καθημερινά αυτές οι γυναίκες προερχόταν από την κατανάλωση καφέ.

Οφέλη με 2,5 κούπες καφέ

Όπως προέκυψε, κάθε επιπλέον φλιτζάνι καφέ που κατανάλωναν ημερησίως οι γυναίκες συνδεόταν με 2% ως 5% μεγαλύτερες πιθανότητες υγιούς γήρανσης – τα οφέλη φάνηκαν να ισχύουν με κατανάλωση έως και πέντε μικρών φλιτζανιών καφέ ημερησίως ή 2,5 μεγάλων φλιτζανιών καφέ.

Κανένα όφελος από το τσάι και τον ντεκαφεϊνέ – επιβλαβής η κόλα

Οι ερευνητές δεν εντόπισαν ωστόσο κάποια σημαντική σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης καφέ χωρίς καφεΐνη ή τσαγιού και της αύξησης των πιθανοτήτων για υγιή γηρατειά. Ηταν μάλιστα αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η κατανάλωση κάθε επιπλέον μικρού ποτηριού αναψυκτικού τύπου κόλα – μια άλλη σημαντική πηγή πρόσληψης καφεΐνης – φάνηκε να συνδέεται με μείωση των πιθανοτήτων υγιούς γήρανσης κατά 20%-60%. Το εύρημα αυτό αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι δεν είναι όλες οι πηγές καφεΐνης ευεργετικές για τον οργανισμό.

Συνεργική δράση με άλλες υγιεινές συμπεριφορές  

«Τα αποτελέσματα αυτά, αν και πρώιμα, μαρτυρούν ότι μικρές συνήθειες μπορούν να διαμορφώσουν μακροπρόθεσμα την υγεία» τόνισε η δρ Μαντάβι και συμπλήρωσε: «Η μέτρια κατανάλωση καφέ μπορεί να έχει προστατευτική επίδραση όταν συνδυάζεται με άλλες υγιεινές συμπεριφορές όπως η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η αποφυγή του καπνίσματος».  

Ασφαλής για όλους η κατανάλωση ως και δύο μεγάλων φλιτζανιών

Οι ερευνητές που διεξήγαγαν τη μελέτη σημείωσαν ότι σε γενικό πλαίσιο η κατανάλωση ως και δύο μεγάλων φλιτζανιών καφέ ημερησίως είναι ασφαλής και πιθανώς ευεργετική για τους περισσότερους ανθρώπους. Μεγαλύτερη κατανάλωση καφέ μπορεί να έχει επιπλέον οφέλη για κάποια άτομα αλλά ίσως εγκυμονεί κινδύνους για άλλα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε προηγούμενη μελέτη τους η δρ Μαντάβι και οι συνεργάτες της είχαν ανακαλύψει ότι το γονιδιακό υπόβαθρο του κάθε ανθρώπου μπορεί να επηρεάσει τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης καφέ και της υγείας. Η πιο πολλή καφεΐνη λοιπόν δεν είναι πάντα και καλύτερη, ιδίως για άτομα με χαμηλά επίπεδα ανοχής στην ουσία ή με συγκεκριμένη γενετική προδιάθεση.

Προς εξατομικευμένες διατροφικές προσεγγίσεις  

Επιπροσθέτως, ο καφές περιέχει ένα μεγάλο εύρος συστατικών τα οποία πιθανώς δρουν συνεργικά επηρεάζοντας τα μονοπάτια της γήρανσης. Προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα αυτές τις επιδράσεις οι ερευνητές σχεδιάζουν να εξετάσουν πώς συγκεκριμένα βιοδραστικά συστατικά του καφέ αλληλεπιδρούν με γενετικούς και μεταβολικούς δείκτες της γήρανσης, κυρίως στις γυναίκες. Όπως αναφέρουν, η καλύτερη κατανόηση αυτών των μηχανισμών μπορεί να οδηγήσει σε εξατομικευμένες διατροφικές προσεγγίσεις που θα ενισχύουν τη μακροζωία.