ΙnForum: Τι βρίσκουν στην Ελλάδα όσοι επιστρέφουν από το εξωτερικό;

Ποια είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του Brain ReGain και τι αντιμετωπίζουν οι Έλληνες του εξωτερικού όταν γυρνάνε στην πατρίδα; Στο ερώτημα αυτό θα κληθούν να απαντήσουν – μεταξύ άλλων – οι ομιλητές και οι ομιλήτριες στο συνέδριο InForum Brain Retain & Regain, που διοργανώνει το in στις 2-3 Ιουνίου στη Βιβλιοθήκη της Βουλής (πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο).

Σε αναμονή του inForum, μια πρώτη γεύση μας δίνει η πρόσφατη έρευνα της  πρωτοβουλίας «Brain Regain – Ελληνισμός Εν Δράσει», με τίτλο «Μετά την Επιστροφή». Η έρευνα ξεκίνησε το 2024, με την ακαδημαϊκή υποστήριξη του Athens International College και βρίσκεται σε ακόμα σε εξέλιξη.

Το κοινό-στόχος της έρευνας είναι οι Έλληνες που  επέστρεψαν τα τελευταία πέντε χρόνια στην πατρίδα, περίοδος που συμπίπτει με τη διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.

Συμμετείχαν συνολικά 260 άτομα, στη συντριπτική τους πλειονότητα εργαζόμενοι υψηλής ειδίκευσης. Οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν για τα κίνητρα, τα εμπόδια και τις προκλήσεις της επιστροφής, αλλά και για το πώς αξιολογούν την Ελλάδα αφού γύρισαν.

Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του Brain Regain

Ο ένας στους δύο συμμετέχοντες στην έρευνα ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 35-44 ετών. Πρόκειται ως επί το πλείστον για τη γενιά των millennials, που μετανάστευσε την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Οι ηλικιακές κατηγορίες των 25-35 και 45-54 ετών εκπροσωπούνται με μερίδιο 20% αμφότερες. Μικρότερη εκπροσώπηση έχουν οι ηλικίες άνω των 55 ετών. Όπως είναι αναμενόμενο, η  GenZ (18-24 ετών) σχεδόν απουσιάζει από το δείγμα των επαναπατρισμένων.

Το 78% των συμμετεχόντων έχει ζήσει στο εξωτερικό περισσότερο από έξι χρόνια. Το 41% έχει ζήσει έξω από έξι ως δέκα χρόνια, και το 37% πάνω από δέκα χρόνια.

Το 84% διαθέτει μεταπτυχιακούς τίτλους – με σχεδόν 20% να είναι κάτοχοι διδακτορικού ή μεταδιδακτορικού.

Κυριότεροι λόγοι επιστροφής

Η έρευνα της πρωτοβουλίας Brain Regain επιβεβαιώνει το βασικό εύρημα όλων των προηγούμενων αντίστοιχων ερευνών: Οι Έλληνες που ξενιτεύτηκαν την περίοδο της κρίσης για επαγγελματικούς και οικονομικούς λόγους, επιστρέφουν κυρίως για συναισθηματικούς λόγους.

Σχεδόν ο ένας τους δύο (49%) αναφέρει ως βασικό κίνητρο επιστροφής τους γονείς που ζουν στην Ελλάδα.

Ακολουθεί η απάντηση «η Ελλάδα είναι η πατρίδα μου και θέλω να ζω εκεί» (39%), η οποία επιδέχεται πολλών ερμηνειών, αλλά ανήκει επίσης στους συναισθηματικούς παράγοντες.

Σχεδόν άλλοι τόσοι αναφέρουν ως κίνητρο το κλίμα και τον καιρό (38%), ενώ για έναν στους τρεις βασικό κίνητρο είναι οι ανθρώπινες σχέσεις.

Μόλις 10% επιστρέφουν στην Ελλάδα για να κάνουν κάτι δικό τους, ενώ ένα σχετικά υψηλό ποσοστό (25%) είχε πρόταση εργασίας σε πολυεθνική.

Τέλος, ένα ελάχιστο ποσοστό, μόλις 2% των Ελλήνων υψηλής ειδίκευσης που επαναπατρίστηκαν την τελευταία πενταετία, αναφέρει ως κίνητρο τις ευκαιρίες για νεοφυείς επιχειρήσεις. Αυτό αποδεικνύει ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να υστερεί δραματικά σε τομείς αιχμής και καινοτομίας, ιδίως για όσους ξεκινάνε τώρα τα βήματά τους.

Τα μεγαλύτερα εμπόδια για την επιστροφή

Η έρευνα του Brain Regain επιβεβαιώνει τις προηγούμενες έρευνες και σε κάτι άλλο: Ο πλέον αποτρεπτικός παράγοντας για την αναχαίτιση ή αντιστροφή του brain drain, είναι ότι όσοι γυρίζουν στην Ελλάδα πληρώνουν ακριβό εργασιακό και μισθολογικό τίμημα.

Ο ένας στους τρεις παλιννοστούντες υψηλής ειδίκευσης (33%) αναφέρει ως μεγαλύτερο εμπόδιο για την επιστροφή το γεγονός ότι οι μισθοί στην Ελλάδα είναι σημαντικά χαμηλότεροι σε σύγκριση με το εξωτερικό.  Το 18% αναφέρει ως βασικό εμπόδιο τις χειρότερες εργασιακές συνθήκες και την έλλειψη αντίστοιχης θέσεις εργασίας με εκείνη που είχε στο εξωτερικό.

Το 8% όσων επέστρεψαν αναφέρει ως βασικότερο εμπόδιο στο να καταλήξει σε αυτή την απόφαση την αναξιοκρατία (απουσία αντικειμενικής αξιολόγησης και αναγνώρισης). Άλλοι τόσοι παραλίγο να μη γυρίσουν λόγω των περιορισμένων προοπτικών επαγγελματικής εξέλιξης. Τέλος ένα 15% αναφέρει «άλλα αίτια».

Στον πηγαιμό για την Ιθάκη

Αφού αγνόησαν τη φωνούλα μέσα τους που τους έλεγε «μη γυρίσεις πίσω γιατί θα βρεις χειρότερη δουλειά», όσοι πήραν τη μεγάλη απόφαση του επαναπατρισμού, βρέθηκαν αντιμέτωποι με άλλες δυσκολίες.

Σαν βγουν στον πηγαιμό για την Ιθάκη του Brain Regain,  σχεδόν οι έξι στους δέκα θα τα βρουν μπαστούνια με τις ελλείψεις και την αδιαφορία του κατά τα άλλα «επιτελικού» κράτους.

Το 57% αναφέρει ως τη σημαντικότερη δυσκολία που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας επιστροφής τη συγκέντρωση των δικαιολογητικών. Ισάριθμο σχεδόν ποσοστό θεωρεί ως μεγαλύτερη δυσκολία την ανεπάρκεια ενημέρωσης από κρατικούς φορείς της Ελλάδας.

Τέλος, σχεδόν για τέσσερις στους δέκα ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος είναι η εξασφάλιση στέγης.

Και για τα τρία παραπάνω ζητήματα υπάρχει επιδείνωση το 2025 σε σύγκριση με το 2024.

Aντιθέτως υπάρχει βελτίωση στην αξιοποίηση των φορολογικών κινήτρων, τα οποία αξιοποίησε σχεδόν ο ένας στους δύο παλιννοστούντες. Το εύρημα αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πρόσφατη έρευνα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, που βρήκε ότι το 84% των επαναπατρισμένων δεν αξιοποίησε τα φορολογικά κίνητρα.

Χαμηλή η αξιολόγηση της Ελλάδας

Το πλέον απογοητευτικό εύρημα ότι η πλειονότητα όσων γύρισαν  αξιολογούν με πολύ χαμηλές βαθμολογίες τις επιδόσεις της Ελλάδας σε κομβικούς τομείς, όπως η υγεία, η εκπαίδευση, το επίπεδο διαβίωσης και η οικονομία.

Φωτεινή εξαίρεση η ψηφιακή διακυβέρνηση, το επίπεδο της οποίας κρίνεται πολύ καλό ως εξαιρετικό από το 39% των συμμετεχόντων. Άλλο ένα 43% το αξιολογεί ως μέτριο και το 18% κάτω του μετρίου ή ανεπαρκές.

Οι περισσότερες απαντήσεις κυμαίνονται στο «μέτριο», ενώ η υγεία, η εκπαίδευση και η οικονομία συγκεντρώνουν τις περισσότερες αρνητικές αξιολογήσεις.

*Το inForum τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα.

*Αν επιθυμείτε να παρακολουθήσετε το inForum, στις 2-3 Ιουνίου στη Βιβλιοθήκη της Βουλής (πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο) Λένορμαν 218 πατήστε ΕΔΩ

Πηγή: In.gr