Ντ. Διαμάντος: Αρχαίο Θέατρο – Περιβαλλούσα περιοχή – Αξιόλογα κτίσματα Λάρισας

Για το Α’ Αρχαίο Θέατρο ως ναυαρχίδα της Λάρισας στον πολιτισμό και την ανάπλαση της περιβαλλούσας περιοχής τοποθετείται σε άρθρο το ο Ντίνος Διαμάντος, Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός Msc Int ΔΠΘ, Πρ. Πρόεδρος ΤΕΕ/ΤΚΔΘ και Πρ. Αντιδήμαρχος Δήμου Λαρισαίων

Ακολουθεί το κείμενο του κ. Διαμάντου:

Το Αρχαίο Θέατρο για τη Λάρισα αποτελεί τη «ναυαρχίδα» του Πολιτισμού.

Ένα Μνημείο για το οποίο το 2009 στη μεγάλης σημασίας εκδήλωση του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ με τιμώμενο πρόσωπο τον δικό μας Φιλόλαο με κεντρικό θέμα : «ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΧΩΡΩΝ – ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ» κατατέθηκαν από το ΤΕΕ/ΤΚΔΘ και το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Λάρισας 7 «βήματα» με λέξεις «κλειδιά» σε 7 banners έξω από το χώρο της εκδήλωσης:

1. Απελευθέρωση

2. Αξία

3. Ευαισθησία

4. Σεβασμός

5. Αναγνώριση

6. Ένταξη

7. Ανάπλαση

και καταγεγραμμένο στα banners το διαχρονικό αίτημα της πόλης για «ανεμπόδιστη θέα τώρα» και «να κατεδαφιστεί το Ο.Τ. μεταξύ Απόλλωνος και Παπαναστασίου» με υλοποίηση της απαλλοτρίωσης που προβλέπονταν από το εγκεκριμένο Σχέδιο Πόλης.

Στην ιστορική αυτή εκδήλωση για την πόλη τοποθετήθηκαν και οι κεντρικοί φορείς του ΤΕΕ και του Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων διά των Προέδρων τους συν Ιωάν. Αλαβάνου και Ευάγγ. Λυρούδια.

Την ίδια χρονιά (επί Δημαρχίας Τζανακούλη) επικαιροποιήθηκε το ΓΠΣ του 1986 (επί Δημαρχίας Λαμπρούλη) όπου παρέμεινε η σχετική «δέσμευση» του Σχεδίου για απαλλοτρίωση ως «Ελεύθερος – Κοινόχρηστος χώρος».  Έφτασε το 2015 όταν η Δημοτική αρχή Καλογιάννη θέτοντας το ως προτεραιότητα με κεντρικό στόχο την περαιτέρω ανάδειξη του μεγαλειώδους Α’ Αρχαίου Θεάτρου της Λάρισας κερδίζει για την πόλη την έγκριση της ένταξης στο Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα του Πράσινου Ταμείου με ποσό 6.787.700,0 ευρώ με βάσει την 5509/2015 απόφαση του Υπουργού ΠΕΝ.

Μία δύσκολη τεχνικά και νομικά διαδικασία ξεκινά για τη μεγαλύτερη στην Ελλάδα απαλλοτρίωση Ο.Τ. εντός του αστικού ιστού ενός στρέμματος περίπου αποτελούμενο από 13 οικόπεδα – ΚΑΕΚ με πολλούς συνιδιοκτήτες αλλά και τους πέριξ αυτού όμορους ιδιοκτήτες ως υπόχρεους. Και η ιστορία καταγράφει εδώ μία συμβολική σύμπτωση: ο Πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ και ο Γραμματέας του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων που το 2009 «άπλωναν» το πανό της διεκδίκησης έξω από το χώρο της εκδήλωσης για το Φιλόλαο και μπροστά στο Αρχαίο Θέατρο έμελλε να είναι οι δύο Αντιδήμαρχοι Πολεοδομίας (Δημ. Μαβίδης 2014-2019 & Κων. Διαμάντος 2019-2023) που με εντολή του Δημάρχου Απ. Καλογιάννη διαχειρίστηκαν διαδοχικά και έφεραν εις πέρας το μεγάλο και δύσκολο αυτό εγχείρημα για την πόλη.

Η υπηρεσία του Τμήματος Πολεοδομικού Σχεδιασμού της Δ/νσης Πολεοδομίας του Δήμου μας εκπόνησε τις απαιτούμενες δύο (2) Τεχνικές Πράξεις Αναλογισμού άψογα. Δύο (2) Πράξεις Αναλογισμού που ξεπερνώντας ενστάσεις και προσφυγές κυρώθηκαν με απόφαση του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας και είναι η 2/2019 και η 3/2020 (συμπληρωματική της 2/2019 πράξης). Να σημειωθεί ότι, το τελευταίο ΠΔ που υπέγραψε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος ήταν αυτό της επανεπιβολής της απαλλοτρίωσης για 2 ιδιοκτησίες (και έτσι μπόρεσε να γίνει η πράξη 3/2020).

Οφείλουμε εδώ να ευχαριστήσουμε τα υπηρεσιακά στελέχη της Δ/νσης Πολεοδομίας που η δουλειά τους ήταν άριστη και αναγνωρίστηκε από το Πράσινο Ταμείο ως “οι καλύτερες Πράξεις Αναλογισμού” που είχαν δει και έλεγξαν. Το Τμήμα Πολεοδομικού Σχεδιασμού της προϊσταμένης συν Μαρίας Μαρκάτου με τους συν Στ. Κωτούλα, Ι. Κουτούδη, Πολ. Ζήλου, Ελένης Νούσια και το Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών με τον πρ. προϊστάμενο Παν. Πάλλα και τον νυν Γ. Χατζούλη.

Οφείλουμε επίσης να ευχαριστήσουμε το Νομικό Τμήμα Υποστήριξης με τον Προϊστάμενο Θ. Κωνσταντίνου και τους Αστ. Λιάπη, Μ. Σωτηρίου και Γ. Ζαρζώνη. Οφείλουμε ακόμη να αναφέρουμε τη θετική στάση όλων των παρατάξεων της Αντιπολίτευσης, στηρίζοντας και υπερψηφίζοντας τις ενέργειές μας συμβάλλοντας στις αποφάσεις στα θεσμοθετημένα όργανα (ΔΣ και Επιτροπές). Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε τη συν Πόπη Φουσκοκολάκη εισηγήτρια στο Πράσινο Ταμείο η οποία από το 2015 μέχρι την 24η/11/2022 μας πρόσφερε σημαντική και καθοριστική βοήθεια. Οφείλουμε τέλος θερμές ευχαριστίες στον πρ. Πρόεδρο του Π.Τ. κο Γ. Πατρίκιο για την έναρξη – ένταξη στο Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα (2015) καθώς και στον επόμενο Πρόεδρο του Π.Τ. κο Στάθη Σταθόπουλο που ανταποκρίθηκε σε κάθε τι που προωθούσε την υπόθεσή μας προς θετική έκβαση μέχρι και την ολοκλήρωση, κάτι που το έκανε στη συνεδρίαση της 24/11/2022 με την υπ. αρ. 251.10/2022 ΑΔΑ:9ΜΔ746Ψ844-Ι18 απόφαση του ΠΤ.

Η 24η Νοεμβρίου 2022 έχει καταγραφεί πλέον ως μία ιστορική ημέρα για τη Λάρισα.

Είναι η ημέρα της απόφασης του ΔΣ του πράσινου Ταμείου που επικυρώνει τις 12 εξώδικες συμφωνίες με τους ιδιοκτήτες των 13 πολυιδιοκτησιών του ΚΧ867Γ και “σφραγίζει” την απαλλοτρίωση του για το Δήμο Λαρισαίων!

Με τη εμπιστοσύνη και συνεργασία των συμπολιτών- ιδιοκτητών έκλεισε με απόλυτη επιτυχία η διαδικασία αυτή και με όλους τους συνιδιοκτήτες των 13 οικοπέδων και την εξώδικη οικονομική συμφωνία αποζημίωσής τους με το συνολικό ποσό των 4.849.000,0 ευρώ.

Με τα χρήματα δεσμευμένα υπέρ των ιδιοκτητών στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ο Δήμος είχε ολοκληρώσει το μεγάλο επίτευγμα – αίτημα της πόλης επί δεκαετίες, δηλαδή της οριστικής απαλλοτρίωσης του 867Γ/ΚΧ.

Απέμενε για τους ιδιοκτήτες η αποκλειστική τους υποχρέωση μίας τυπικής νομικής διαδικασίας, αυτή της έκδοσης της Δικαστικής Απόφασης Αναγνώρισής τους ως «Δικαιούχοι» της αποζημίωσης. Κατά αυτόν τον τρόπο μπορούσαν να λάβουν τα χρήματα και ο Δήμος να προχωρήσει στην υλοποίηση της κατεδάφισης.

Επιτεύχθηκε επίσης, το υπόλοιπο ποσό της χρηματοδότησης που ανέρχεται σε 1.938.700,0 ευρώ να μη χαθεί για την πόλη και να αξιοποιηθεί για την απόκτηση και άλλων Ελεύθερων Κοινόχρηστων Χώρων βάσει της με αριθμό 3352/24-05-2023 Απόφασης του Υπουργού ΠΕΝ που πετύχαμε.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΥΣΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

Το ΚΧ867Γ αποτελεί μέρος της Περιβάλλουσας του Αρχαίου Θεάτρου.

Στο δημόσιο διάλογο εκτίθενται απόψεις όψιμα περί της μη κατεδάφισης.

Ας ληφθούν υπ’ όψιν όμως τα εξής:

• Από το 1986 μέχρι και σήμερα, όλες οι Διοικήσεις στο Δήμο, στο ΤΕΕ/ΤΚΔΘ, στο τοπικό Σύλλογο Αρχιτεκτόνων, στον Πανελλήνιο Σύλλογο Αρχιτεκτόνων, στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και στο Υπουργείο Πολιτισμού ποτέ δεν εκφράστηκαν διαφορετικά στην προοπτική κατεδάφισης των κτισμάτων αυτού του «Ελεύθερου Κοινόχρηστου χώρου», όπως το εγκεκριμένο Σχέδιο Πόλης προέβλεπε.

• Το Πράσινο Ταμείο χρηματοδοτεί ΜΟΝΟ Ελεύθερους Κοινόχρηστους χώρους. Αλήθεια, σε μία ενδεχόμενη απόφαση αλλαγής σήμερα σε «Κοινωφελή χώρο» (με τη διατήρηση των κτισμάτων) ποιος θα αναλάμβανε την ευθύνη έναντι των δημοτών των οικονομικών απαιτήσεων που θα προκύπταν; Οικονομική υποχρέωση προς το Πράσινο Ταμείο, εκατομμύρια για πλήθος μελέτες και κόστος εργασιών για την επανάχρηση των παλιών κτισμάτων;

• Η διατήρηση των κτισμάτων σημαίνει κατάργηση του Ελεύθερου Κοινόχρηστου Χώρου εγκεκριμένου από το Σχέδιο Πόλης και αυτό εκ του νόμου απαιτεί την εξεύρεση εντός της ίδιας Πολεοδομικής Ενότητας άλλου ΚΧ προς αντικατάσταση του καταργούμενου ΚΧ. Που δεν υπάρχει.

• Διενεργήθηκε Διεθνής Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών για την Περιβάλλουσα περιοχή του Αρχαίου Θεάτρου. 52 Αρχιτεκτονικά γραφεία και Διεπιστημονικές ομάδες από όλο τον κόσμο! Και καμία πρόταση δεν διατύπωσε την ιδέα διατήρησης των κτισμάτων του 867Γ/ΚΧ.

• Για άλλο σημείο της περιβάλλουσας του Αρχαίου Θεάτρου ίδιας εποχής σχεδόν όλες οι ομάδες του Διαγωνισμού διατύπωσαν την άποψη της διατήρησης της σειράς των κτισμάτων στο Ο.Τ. 871, από την γωνία Βενιζέλου & Φιλελλήνων μέχρι και τη γωνία Παπαφλέσσα & Μητρ. Αρσενίου.

Έτσι όπως διατυπώθηκε με πρωτοβουλία μας στην απόφαση του ΔΣ το 2023 με εισήγηση της υπηρεσίας και σύμφωνη γνώμη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας, προχωρώντας στην άρση της απαλλοτρίωσης (κόστους περίπου 4,5 εκ ευρώ) και, θέτοντας ταυτόχρονα προστατευτικό Ειδικό Πλαίσιο χρήσεων και όρων δόμησης στους ιδιοκτήτες με στόχο την διατήρησή τους). Κάτι που αναμένουμε από τη δημοτική αρχή να ενημερώσει αν προχώρησε στην ολοκλήρωση αυτής της σημαντικής πράξης.

• Σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας, η οποία μετά έστειλε έγγραφο προς το ΥΠΠΟ υποδείχτηκαν οικοδομικά τετράγωνα στην Περιβάλλουσα του Αρχαίου Θεάτρου στα οποία απαιτείται η προσωρινή αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών ώστε, να επανεξεταστεί το καθεστώς των όρων δόμησης και χρήσεων σε αυτά.

• Διενεργήθηκε Διεθνής Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Προσχεδίων για την αναβίωση του Ρολογιού της πόλης στην Περιβάλλουσα του Αρχαίου Θεάτρου. Μία διαδικασία που περιμένουμε από τη Δημοτική αρχή να την συνεχίσει.

Αναδεικνύεται λοιπόν με τις πρωτοβουλίες που αναλάβαμε ότι, η διαχείριση της ανάδειξης του Αρχαίου Θεάτρου της Λάρισας πρέπει να είναι μία ολιστική διαδικασία διαχείρισης της περιβάλλουσας περιοχής του.

Η δημιουργία του «Πολεοδομικού κενού» με την ολοκληρωμένη πλέον και αιτούμενη διαχρονικά απαλλοτρίωση του Ελεύθερου Κοινόχρηστου Χώρου και κατεδάφιση των κτισμάτων υλοποιεί τα «5 βήματα» και αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία υλοποίησης των εναπομείναντα «2 βημάτων» (εκ των 7) δηλαδή, την «ένταξη» και την «ανάπλαση».

Μέσα από ένα Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Προσχεδίων με ένα Τεύχος Διαγωνισμού υψηλών προδιαγραφών και απαιτήσεων.

Που θα αποδώσει την βέλτιστη λύση προοπτικής ανάπλασης και διαμόρφωσης του χώρου αυτού αλλά, και την πιθανή ένταξή του και μορφολογική ή/και λειτουργική διασύνδεση του με το Αρχαίο Θέατρο.

Αυτός δε ο Διαγωνισμός μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα σημαντικό μοχλό εξωστρέφειας και Διεθνούς αναγνωρισιμότητας της πόλης μας.

Το χρονικό των συμπτώσεων μίας κατεδάφισης

• Η πρώτη κατεδάφιση είχε προσδιοριστεί για το 4/όροφο κτίριο μπροστά στο Αρχαίο Θέατρο.

Με την άδεια κατεδάφισης να εκδίδεται στις 2/8/2023.

Βάσει νόμου δεν μπορούσε να υλοποιηθεί στις 16/8/2023 όπως και αρχικά προσδιορίστηκε αλλά, υπό το φόβο πιθανής «καταγγελίας» … μετατέθηκε για την 2/9/2023.

Το μετεωρολογικό δελτίο όμως προμήνυε δύσκολες ημέρες για τη Λάρισα, που λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα βίωσε τις ιστορικές πλημμύρες.

Με την εκτόνωση της κρίσης των ακραίων καιρικών φαινομένων θα μπορούσε να ξεκινήσει η κατεδάφιση.

Όμως, μέσα στον προεκλογικό χρόνο και, με το εκλογικό κέντρο του Θανάση Μαμάκου να γειτνιάζει με το υπό κατεδάφιση κτίριο αναβλήθηκε.

Επιλέχθηκε ως πρόσφορη η αρχή του μήνα Νοέμβρη (προσπερνώντας και τις μέρες της επετείου της 28/10).

Όμως, η Δευτέρα 3/11/2023 είχε την απρόοπτη εισαγωγή του υπεύθυνου Αντιδημάρχου Κων. Διαμάντου στο Νοσοκομείο.

• Αισθανόμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που έστω και με κάποια καθυστέρηση η δημοτική αρχή προχωρά στην σταδιακή κατεδάφιση των κτισμάτων του 867Γ/ΚΧ. Ελπίζουμε στην ολοκλήρωση του σταδίου της κατεδάφισης όλων των κτισμάτων και στην προσωρινή αποκατάσταση του ελεύθερου πλέον χώρου έτσι ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία για την ανάπλαση – ανάδειξη του χώρου αυτού με τη διασύνδεσή του ταυτόχρονα με το Αρχαίο θέατρο.

Και να ολοκληρωθεί έτσι η υλοποίηση του εγκεκριμένου από το 1989 Σχεδίου Πόλης για ένα «ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟ ΧΩΡΟ».

ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ και «ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ»

• Μία κατεδάφιση που «σήκωσε σκόνη» λίγο πριν ξεκινήσει. Με την αντίδραση και την έκφραση όψιμα αντίθετης άποψης και υπέρ της «διατήρησης» των κτισμάτων.

• Θα αναρωτηθεί κανείς… όσοι υπερασπίζουν την διατήρηση των κτισμάτων του ΚΧ 867Γ δεν είναι υπέρ της αποκάλυψης αρχαιολογικών τμημάτων του Αρχαίου Θεάτρου ; (γνωρίζουμε ήδη ότι σε υπόγειους χώρους κτισμάτων υπάρχουν ενδιαφέροντα στοιχεία για την αρχαιολογική έρευνα και σκαπάνη)

• Θα αναρωτηθεί δε κανείς… Αν αποστέλλονταν αίτημα προς τα συναρμόδια Υπουργεία (ΥΠΠΟ και ΥΠΕΝ) – αίτημα που μπορεί να το κάνει και φορέας και πολίτης- με ζητούμενο τον «χαρακτηρισμό ως διατηρητέα» των κτισμάτων του ΚΧ857Γ ποια θα ήταν η απόφαση του ΚΕΣΑ;; Την ίδια στιγμή που γνωρίζει η πόλη και οι φορείς της ότι στο παρελθόν και προσφάτως, πολύ πιο αξιόλογα κτίσματα από αυτά δεν χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα από τα αρμόδια κεντρικά όργανα.

• Θα αναρωτηθεί επίσης κανείς… Γιατί να δοθούν για απαλλοτρίωση 4,8 εκ ευρώ για να έρθουν στην ιδιοκτησία του Δήμου τα κτίσματα με ότι επιπλέον κόστος συνεπάγεται αυτό όταν, θα μπορούσαν αν επιλέγονταν να διατηρηθούν να αποδοθούν στους ιδιοκτήτες με ειδικό πλαίσιο μορφολογικών κανόνων και χρήσεων συμβατό με το Αρχαίο Θέατρο και καθεστώς μη δόμησης;

• Θα αναρωτηθεί ακόμη κανείς…. Ίδια άποψη περί διατήρησης θα εκφραστεί και για τα κτίσματα επί της Βενιζέλου που γειτνιάζουν με το Οθωμανικό Λουτρό και βάσει των σχεδίων του ΥΠΠΟ θα κατεδαφιστούν λόγω μελέτης αποκατάστασης στην πρότερα μορφή λειτουργίας του μνημείου αυτού;

• Θα αναρωτηθεί επίσης κανείς… θα τεθεί το ζήτημα ότι, δεν πρέπει να κατεδαφιστούν τα κτίρια «ίδιας εποχής» (όπως ζητά η ΕΦΑΛΑΡ και με απόφαση ΔΣ ήδη λάβαμε) αριστερά και δεξιά από το Αρχαίο θέατρο καθώς και το ένα πίσω από τα Στρατιωτικά Αρτοποιεία τα οποία έχουν και αυτά Κοινόχρηστη Χρήση από το Σχέδιο Πόλης;

• Θα αναρωτηθεί κανείς… αποτελεί προτεραιότητα η «διατήρηση» κτισμάτων του ΚΧ 867Γ (που στη μελέτη ΤΕΕ/1993 για παράδειγμα αξιολογείται κτίσμα στην καρτέλα 27 όχι ως «αξιόλογο» αλλά, ως «ενδιαφέρον» και στην καρτέλα 28 ως «αδιάφορο») απέναντι στην επείγουσα διεκδίκηση του Πύργου του Χαροκόπου, των κτιρίων της 31^ης Αυγούστου (Δίδυμα και ένα ακόμη), του κτιρίου «Αλεξάνδρου» επί της οδού Βενιζέλου και άλλων αξιόλογων κτισμάτων υψηλής προτεραιότητας;

ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΛΑΡΙΣΑΣ – ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Στα πλαίσια μίας πολιτικής ενδιαφέροντος για την τύχη των αξιόλογων κτισμάτων της Λάρισας αποτελούν πραγματικότητα μια σειρά πρωτοβουλιών της Δημοτικής αρχής Καλογιάννη που έμπρακτα απέδειξε ότι, είναι επίκεντρο της πολιτικής της η προστασία του εναπομείναντος αξιόλογου κτιριακού αποθέματος της Λάρισας. Πρωτοβουλίες όπως:

• Εξαγορά του διατηρητέου κτιρίου του Αβραάμ Μουσών και εκπόνηση μελέτης αναστύλωσης για επανάχρηση ως Μουσείο πόλης

• Εκπόνηση μελέτης για το διατηρητέο κτίριο Γερολυμάτου επί της οδού Γ. Σεφέρη

• Ανάπλαση του παλαιού κοιμητηρίου Λάρισας (μελέτη, εξασφάλιση χρηματοδότησης, ολοκληρωμένος διαγωνισμός εργολαβίας)

• Διατήρηση του παλιού κτιρίου στην οδό Λ. Κατσώνη (πρ. Λαρισαϊκό Ωδείο) με έργο ενταγμένο στη ΒΑΑ της Περιφέρειας Θεσσαλίας διαμόρφωσης Κέντρου ανοιχτής υποστήριξης για παιδιά με σύνδρομο DOWN σε συνεργασία με το Σύλλογο «Ο ΚΥΚΝΟΣ».

• Εξαγορά από το Δήμο και έργο αποκατάστασης στατικής επάρκειας και ανακαίνισης του κτιρίου (1962) της «Παιδικής Στέγης»

• Μελέτη αναστήλωσης των ιστορικών παλαιών Αποθηκών στο χώρο του ΕΘΙΑΓΕ που περιήλθαν στο Δήμο.

• Κατασκευή σημείου πολιτιστικής διασύνδεσης στο Γενί Τζαμί

• Αναστολή πλειστηριασμού Τράπεζας για τον Πύργο του Χαροκόπου και έναρξη συνομιλίας με την ιδιοκτησία των προϋποθέσεων να περιέλθει στο Δήμο

• Εντολή (18/02/2021) του Αντιδημάρχου Πολεοδομίας Κων. Διαμάντου προς την υπηρεσία για «τροποποίηση σχεδίου τμήματος του Ο.Τ. 984Β – Δίδυμα σπίτια» για «αλλαγή χρήσης σε ΚΦ χρήση «Πολιτισμός-Εκπαίδευση-Πρόνοια-Διοίκηση». Μπλοκάροντας έτσι την εμπορική ανοικοδόμηση με κατεδάφισή τους. Ταυτόχρονα προωθήθηκε το αίτημα για χαρακτηρισμό ως διατηρητέα κτίσματα προς το ΥΠΠΟ.

• Ανάληψη πρωτοβουλίας σύσκεψης της Δημοτικής αρχής Καλογιάννη διά του Αντιδημάρχου Πολεοδομίας Κων. Διαμάντου (2021) με το ΤΕΕ/ΤΚΔΘ, το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων και τη Φωτοθήκη Λάρισας (3 συναντήσεων) με σκοπό την επικαιροποίηση του καταλόγου του ΤΕΕ του 1993 και, τη διαμόρφωση μίας συντεταγμένης πολιτικής με συνέργεια για τη διάσωση αξιόλογων κτισμάτων μέσα από προτεραιοποίηση και βάσει της κατηγοριοποίησης τους.

Παραδόθηκε τεύχος από το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων που απεστάλλει στο ΥΠΠΟ και ΥΠΕΝ. Παραδόθηκε δε από τον Δήμαρχο Απ. Καλογιάννη στην Υπουργό Πολιτισμού κα Μενδώνη κατά την επίσκεψή της στη Λάρισα (04/07/2021).

Μετά τις ενέργειες αυτές επιτεύχθηκε ο χαρακτηρισμός ως διατηρητέου με κατά πλειοψηφία απόφαση του ΚΕΣΑ (109/03-05-2022) του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου αυτού, επί της οδού 25ης Μαρτίου και 31η Αυγούστου.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ – ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η προστασία των μνημείων και των διατηρητέων κτιρίων προβλέπεται από το Σύνταγμα (άρθρο 24 παράγραφος 6), το οποίο αφήνει στο νομοθέτη την ευχέρεια να καθορίσει τους περιορισμούς της ιδιοκτησίας, αλλά και τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών.

Δυστυχώς όμως στην πράξη, ουδεμία μέριμνα και ουσιαστική κρατική βοήθεια υφίσταται για τους ιδιοκτήτες των διατηρητέων κτηρίων και μνημείων, τα οποία είναι κυριολεκτικά αφημένα στην τύχη τους….

Οι παράγοντες που εμπλέκονται και επηρεάζουν το θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα (όπως είναι στην περίπτωση της Λάρισας) είναι:

• Κυβέρνηση, με τα συναρμόδια (αυτή τη στιγμή) Υπουργεία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

• Περιφέρεια

• Δήμος

• Ιδιώτες (ιδιοκτήτες)

Τα μέσα που τίθενται για να αξιοποιηθούν κατάλληλα από τους άνω παράγοντες και να υπάρχει αποτέλεσμα είναι :

• Νομοθετικό πλαίσιο προστασίας

• Χρηματοδοτικά «εργαλεία»

• Κοινωνική συμμετοχή – συνέργεια

• Πολιτική βούληση

Απαιτείται όμως μία κεντρική ολιστική πολιτική προστασίας των αξιόλογων κτισμάτων που να προβλέπει:

• Άμεσες διαδικασίες χαρακτηρισμού ως διατηρητέων

• Οικονομικά κίνητρα στους ιδιοκτήτες για τη διάσωση – ανακαίνιση- επανάχρηση των διατηρητέων και φορολογικές απαλλαγές.

• Ουσιαστική λειτουργία του Προγράμματος «ΔΙΑΤΗΡΩ» σε 2 άξονες: α) Οικονομική ενίσχυση των Δήμων για εξαγορά αξιόλογων κτιρίων για επανάχρηση τους και, β) ως ένα πρόγραμμα ενίσχυσης της αναγέννησης κτιρίων, το οποίο θα περιλαμβάνει κτίρια Δημοτικά η Ιδιωτικά χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα, καθώς και κτίρια που αν και δεν έχουν χαρακτηριστεί βρίσκονται σε ιστορικές συνοικίες ή παραδοσιακούς οικισμούς αλλά, με ικανό προϋπολογισμό.

• Συμπληρωματικά με το “Διατηρώ” πρέπει να λειτουργήσει γρήγορα και αποτελεσματικά και το εργαλείο της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, που ενεργοποιείται μετά τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις στη Βουλή και την υλοποίηση ήδη εκ μέρους του ΤΕΕ της «Ψηφιακής Τράπεζας Γης» των Τίτλων Μεταφοράς ΣΔ.

Έτσι, οι ιδιοκτήτες διατηρητέων που έχουν “περίσσευμα” Συντελεστή Δόμησης το οποίο δεν μπορούν να αξιοποιήσουν θα το βάζουν προς πώληση στην Ψηφιακή Τράπεζα Γης και με το έσοδο θα έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης, οι οποίες εκτός των άλλων απαιτούν και ειδικές μελέτες.

• Απαιτείται άμεσα αλλαγή του Ν.4759/2020 ως προς την χρήση εκ μέρους των Δήμων σε περιπτώσεις απαλλοτριώσεων των δύο εργαλείων αποζημίωσης των θιγόμενων ιδιοκτητών: α) ανταλλαγής με άλλα δημοτικά οικόπεδα ίσης αξίας και β) τιτλοποίησης του Συντελεστή Δόμησης του προς απαλλοτρίωση οικοπέδου και απόδοσης ίσης αξίας στον ιδιοκτήτη.

Αυτά θα πρέπει να καθίστανται υποχρεωτικά όπως και με το εργαλείο της οικονομικής αποζημίωσης, αν όχι στο σύνολο τουλάχιστον στο 50% της αξίας απαλλοτρίωσης ώστε, να διευκολύνεται για τους Δήμους που έχουν οικονομική δυσπραγία η υλοποίηση του εγκεκριμένου Σχεδίου Πόλης τους.