Αντιμόνιο – λίθιο: Το εθνικό σχέδιο για τις κρίσιμες γαίες

Στο κυνήγι των κρίσιμων γαιών μπαίνει και επισήμως η Ελλάδα, αν και οι έρευνες έχουν ήδη ξεκινήσει πριν από περίπου έναν χρόνο. Το Εθνικό Πρόγραμμα Ερευνών Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών βρίσκεται εδώ και λίγες ημέρες στα γραφεία της Κομισιόν στις Βρυξέλλες, όπως προβλεπόταν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πλαισίου (Critical Raw Materials Act) για την ενίσχυση της αυτάρκειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε Κρίσιμες και Στρατηγικές Ορυκτές Πρώτες Ύλες.

Στο …μικροσκόπιο έχουν μπει υφιστάμενοι μεταλλευτικοί χώροι των οποίων τα αποθέματα επαναξιολογούνται, υπό διαφορετικό επιστημονικό «πρίσμα» καθώς πλέον αναζητούνται κρίσιμες και στρατηγικές ορυκτές πρώτες ύλες

Ουσιαστικά πρόκειται για το πρόγραμμα ερευνών που ήδη εκτελεί ως αρμόδια αρχή η ΕΑΓΜΕ (Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών), ύψους 5.150.000 ευρώ, το οποίο καλύπτει παράλληλα και την ευρωπαϊκή υποχρέωση της Ελλάδας.

Από τη Ροδόπη στη Σάμο

Στο …μικροσκόπιο έχουν μπει υφιστάμενοι μεταλλευτικοί χώροι των οποίων τα αποθέματα επαναξιολογούνται, υπό διαφορετικό επιστημονικό «πρίσμα» καθώς πλέον αναζητούνται κρίσιμες και στρατηγικές ορυκτές πρώτες ύλες. Έτσι, αξιολογείται:

– για αντιμόνιο ο μεταλλευτικός χώρος στο Καλλυντήρι Ροδόπης,

– για χαλκό και αλουμίνιο η Ποντοκερασιά στο Κιλκίς . Γενικότερα, η μεταλλογενετική επαρχεία του Κιλκίς στη Βόρεια Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της επαναξιολόγησης για κρίσιμες πρώτες ύλες.

– για λίθιο και σπάνιες γαίες (σ.σ. βρίσκονται κάτω από την «ομπρέλα» των κρίσιμων πρώτων υλών) η περιοχή Καρλοβασίου Σάμου.

Σπάνιες γαίες αναζητούνται σε Λέσβο και Καβάλα

Παράλληλα, οι επιστήμονες του ΕΑΓΜΕ, θα προχωρήσουν σε αξιολόγηση των εξορυκτικών αποβλήτων ανενεργών Δημοσίων Μεταλλείων, τα οποία είχαν αποτεθεί εκεί από παλαιότερες δραστηριότητες και πλέον ελέγχονται για κρίσιμες γαίες. Σε προτεραιότητα έχουν μπει εγκαταλελειμμένα ορυχεία στον Έβρο και στην Ανατολική Πελοπόννησο. Επίσης, υπό αξιολόγηση βρίσκονται και επιλεγμένες εμφανίσεις κρίσιμων πρώτων υλών (CRMs) και σπανίων γαιών στη Δυτική Λέσβο και στο Σύμβολο του Νομού Καβάλας.

«Ψαλίδι» στα κονδύλια για το ΕΑΓΜΕ

Το ερευνητικό έργο των 5,15 εκατ. ευρώ για αναζήτηση κρίσιμων πρώτων υλών αναμένεται να ολοκληρωθεί σταδιακά κατά την περίοδο 2027 – 2028 και χρηματοδοτείται με κονδύλια που προέρχονται από την κατανομή των εσόδων από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων. Πέρυσι, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) με απόφασή του είχε δεσμεύσει περί τα 15 εκατ. ευρώ από τα έσοδα του 2024 για τις ερευνητικές εργασίες του ΕΑΓΜΕ. Ωστόσο, με τη φετινή του απόφαση το ποσό που δικαιούται η Αρχή από τα κονδύλια που θα συγκεντρωθούν το 2025 δεν θα ξεπερνά τα 3 εκατ. ευρώ.

Ο διαγωνισμός που «πάγωσε»

Στους στόχους των ερευνών Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Ερευνών Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών περιλαμβάνεται επίσης, η οικονομοτεχνική επαναξιολόγηση επιλεγμένων κοιτασμάτων και η προετοιμασία διενέργειας διεθνών διαγωνισμών από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι ο διαγωνισμός που προκηρύχθηκε από το ΥΠΕΝ το 2024 για τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης μεταλλευτικών ορυκτών σε έκταση 9,02 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Κέραμο Χίου, αν και εκδήλωσαν ενδιαφέρον τέσσερις εταιρείες τον περασμένο Μάρτιο, ακόμη δεν έχει προχωρήσει.

Πάντως, στο μεταλλευτικό χώρο των Μολάων, για τον οποίο είχε προκηρυχτεί ο πρώτος διαγωνισμός το 2021, οι αρχικές ενδείξεις των ερευνών της Hellenic Minerals (θυγατρική της αυστραλέζικης Rocfkire) είναι ενθαρρυντικές για κοιτάσματα γερμανίου. Επίσης, η Metlen στα τέλη Μαρτίου είχε ανακοινώσει την εκκίνηση δύο νέων πιλοτικών προγραμμάτων για γερμάνιο και σκάνδιο, τα οποία αποτελούν παραπροϊόντα του βωξίτη, όπως είχε κάνει και με το γάλλιο, μετατρέποντας τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας σε έναν «κόμβο» κρίσιμων πρώτων υλών.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή της ΕΑΓΜΕ κ. Διονύσιο Γκούτη, με την αξιοποίηση των κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών ξεκινά και τελειώνει η ενεργειακή μετάβαση καθώς αποτελούν βασική ύλη για την παραγωγή ανεμογεννητριών, μπαταριών για αποθήκευση ενέργειας αλλά και για πολλά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας όπως είναι οι υπολογιστές, δορυφόροι, λέιζερ, οπτικές ίνες κλπ.

Ο ασφαλής εφοδιασμός σε κρίσιμες πρώτες ύλες αποτελεί γεωπολιτικής σημασίας ζήτημα. «Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον αυξανόμενου ανταγωνισμού για τους φυσικούς πόρους, το Εθνικό Πρόγραμμα Ερευνών Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών δεν αποτελεί μόνο ένα εργαλείο γεωλογικής έρευνας, αλλά και μια εθνική στρατηγική επιλογή, που στοχεύει στη θωράκιση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, τη στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης και την ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στη νέα ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική», υπογραμμίζει ο κ. Γκούτης.