Το ζαχαροπλαστείο «Ελληνικόν» στη Λάρισα – Γιατί ήταν το μοναδικό όπου επιτρεπόταν να συχνάζουν μαθητές Γυμνασίου

Κατά τις διάφορες περιγραφές που έχουμε δημοσιεύσει κατά καιρούς για τα κτίρια της νότιας πλευράς της Κεντρικής πλατείας, δεν κάναμε ποτέ λόγο για το ισόγειο κτίσμα, το οποίο καταλάμβανε τη γωνία των οδών Ακροπόλεως (Παπαναστασίου) και Κούμα και ήταν από τα τελευταία που κατεδαφίστηκε μεταπολεμικά το 1977, για να ανεγερθεί πολυώροφη οικοδομή.

Ήταν κτιριακά ένα ταπεινό κτίσμα, το οποίο καθ’ όλη τη μακροχρόνια διάρκεια της λειτουργίας του από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι το 1977, νοικιαζόταν σε καταστηματάρχες οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν συνήθως ως ζαχαροπλαστείο. Στις αρχές του 20ού αιώνα είχε γίνει ευρύτατα γνωστό ως ζαχαροπλαστείο του Κόκκαλη. Ήταν ένα από τα παλαιότερα της Λάρισας, και ίσως το δημοφιλέστερο στη μαθητική νεολαία της εποχής.

Ο Γεώργιος Κόκκαλης προερχόταν από φτωχή οικογένεια και σε νεαρή ηλικία ξενιτεύτηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί εργάστηκε σκληρά για κάποια χρόνια σε κατάστημα ζαχαροπλαστικής και όταν πλέον διαπίστωσε ότι ήταν έτοιμος, γύρισε στην Ελλάδα για να ανοίξει δικό του κατάστημα και να κάνει οικογένεια.

Όταν εγκαταστάθηκε στη Λάρισα, μίσθωσε το μεγαλύτερο μέρος από ένα ισόγειο κατάστημα της Κεντρικής πλατείας, στη γωνία Ακροπόλεως και Κούμα, το οποίο βρισκόταν σε επαφή με το καφενείο και ξενοδοχείο «Πανελλήνιον». Το οίκημα είχε πρόσοψη επί της Κούμα και η μία πόρτα, αυτή που ήταν δίπλα από την είσοδο του ξενοδοχείου, οδηγούσε στο Συμβολαιογραφείο του Αγαθάγγελου Ιωαννίδη[1]. Ο Κώστας Περραιβός αναφέρει ότι ο εν λόγω συμβολαιογράφος ήταν πεθερός του αλευροβιομήχανου Φώτη Παππά. Ο εσωτερικός χώρος του ζαχαροπλαστείου του Κόκκαλη ήταν σχετικά μικρός, επειδή ένα τμήμα του είχε καταληφθεί από το συμβολαιογραφείο, αλλά αρκετός για να χωρέσει την πελατεία του, η οποία κατά ένα μεγάλο ποσοστό αποτελούνταν από μαθητές του Γυμνασίου. Καθώς τελείωναν την προετοιμασία τους για τα μαθήματα της επόμενης ημέρας, αρκετοί εξ αυτών συγκεντρώνονταν εδώ τις βραδινές ώρες, καθώς ήταν το μοναδικό της πόλης στο οποίο επιτρεπόταν στους μαθητές του Γυμνασίου όχι μόνο να το επισκέπτονται, αλλά και να συχνάζουν «συναινέσει και εγκρίσει του Συλλόγου των αξιοτίμων κ. κ. καθηγητών, ένεκα της ανεπιλήπτου συμπεριφοράς του ζαχαροπλάστου κ. Γεωργίου Κόκκαλη», όπως έγραφαν οι χρονικογράφοι των εφημερίδων στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο καταστηματάρχης παρακολουθούσε τη συμπεριφορά τους, τις διάφορες συζητήσεις οι οποίες θα έπρεπε να περιστρέφονται σε θέματα τα οποία αφορούσαν τον σχολικό τους χώρο και να μην εκτρέπονται σε απρέπειες. Με τους περιοριστικούς αυτούς όρους τα μαθητικά τους αστεία και η κριτική στους καθηγητές τους ήταν ελεγχόμενα και μόνον σιωπηρά εξομολογούντο τις εφηβικές τους ανησυχίες.

Είναι γνωστό στους παλιούς Λαρισαίους ότι μέχρι και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, το σώμα των καθηγητών κάθε σχολείου παρακολουθούσε τη διαγωγή των μαθητών όχι μόνο στις αίθουσες και στον αύλειο χώρο κατά τις ώρες λειτουργίας του, αλλά και εξωσχολικά. Υπήρχαν στην αρχή οι λεγόμενοι παιδονόμοι, τους οποίους κατόπιν τους είπαν επιστάτες ή κλητήρες, οι οποίοι είχαν ως καθήκον να παρακολουθούν τους μαθητές και κατά τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας κυρίως σε πολυσύχναστους και ακατάλληλους για τους νέους χώρους (καφενεία, κέντρα, θέατρα, κινηματογράφοι, κλπ.). Τα άτομα αυτά αποτελούσαν τον φόβο και τον τρόμο των μαθητών, γιατί όταν οι τελευταίοι κατά τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες αθετούσαν τις παραινέσεις και οδηγίες των καθηγητών και παρεκτρέπονταν, αναφέρονταν στη σχολική επιτροπή και το γεγονός αυτό είχε δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στη βαθμολογία των μαθημάτων, όσο και στη διαγωγή τους.

Αναφερόμαστε στους μαθητές αποκλειστικά, γιατί παρεκτροπές μαθητριών τα παλιά χρόνια ήταν αδιανόητες. Η εξωσχολική τους δραστηριότητα βρισκόταν πάντα υπό την αυστηρή εποπτεία της οικογένειας και περιοριζόταν μόνον κατά τις Κυριακές και τις εορτές, όταν η οικογενειακή έξοδος κατέληγε σε κάποια ανεπίληπτα ζαχαροπλαστεία.

Ο Γεώργιος Κόκκαλης συντηρούσε μόνος του το ζαχαροπλαστείο. Το καλοκαίρι όμως, λόγω θέσεως, άπλωνε τραπεζοκαθίσματα στο πεζοδρόμιο, σε ένα τμήμα της οδού Κούμα και στην πλατεία, οπότε ο ίδιος έμενε μέσα και για την εξυπηρέτηση των πελατών προσλάμβανε σερβιτόρους.

Κάποια στιγμή όμως κατάλαβε ότι πέρασαν τα χρόνια, μεγάλωσε, άρχισαν να τον εγκαταλείπουν οι δυνάμεις και η εξυπηρέτηση των μαθητών δεν ήταν η πρέπουσα. Αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να παραδώσει τη σκυτάλη του καταστήματος στον Βασίλη Μέγα, ο οποίος συνέχισε και αυτός τη λειτουργία του ως ζαχαροπλαστείο. Ο Μέγας είχε το χάρισμα να είναι σπουδαίος στην τέχνη της ζαχαροπλαστικής και τα γλυκά του ήταν περιζήτητα σε όλη την πόλη.

Κατά διαστήματα το ζαχαροπλαστείο είχε διαφορετικές ονομασίες. Όταν το είχε ο Κόκκαλης δεν μπόρεσα να εντοπίσω πια ήταν η ονομασία του. Όμως από παλιές φωτογραφίες, από διαφημίσεις στον τοπικό τύπο και από μεγάλους σε ηλικία Λαρισαίους μαθαίνουμε ότι το συγκεκριμένο ζαχαροπλαστείο μεταπολεμικά ονομαζόταν πότε «Γαλλικόν» και άλλοτε «Ελληνικόν», όπως στη δημοσιευόμενη φωτογραφία.

Το 1977 το γωνιακό αυτό κτίσμα κατεδαφίσθηκε και μαζί του ενταφιάσθηκαν οι αναμνήσεις περίπου ενός αιώνος που το συνόδευαν και στη θέση του υψώθηκε, ως συνήθως, πολυώροφη οικοδομή.

———————————————————

[1]. Ο Αγαθάγγελος Ιωαννίδης ήταν από τους πρώτους συμβολαιογράφους της Λάρισας. Εγκαταστάθηκε στην πόλη μας στις αρχές του 1882. Το 1891 μετέφερε το γραφείο του στο κατάστημα ιδιοκτησίας του παντοπώλη Αναστασίου Αποστολίδη, το οποίο βρισκόταν στην πλατεία Σεραγίου, δηλ. τη σημερινή Κεντρική πλατεία. Γρηγορίου Αλέξανδρος, Αγαθάγγελος Α. Ιωαννίδης (1856-1927). Δικηγόρος και συμβολαιογράφος της Λάρισας, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 19ης Νοεμβρίου 2017.

Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου / nikapap@hotmail.com / Φωτοθήκη Λάρισας