Φίλιππος Σαχινίδης: H Ευρώπη σε αναζήτηση πορείας στο νέο γεωοικονομικό τοπίο

Για την αναγκαία προετοιμασία της Ελλάδας, μέσα από τη συμμετοχή της στην ΕΕ, για τις μεγάλες αλλαγές που φέρνει η απόφαση του Προέδρου των ΗΠΑ, κ. Ντόναλντ Τραμπ να αυξήσει τους δασμούς στα εισαγόμενα σε αυτές προϊόντα από τρίτες χώρες, κάνει λόγο ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Φίλλιπος Σαχινίδης σε σημερινό (21/5) άρθρο του με τίτλο “H Ευρώπη σε αναζήτηση πορείας στο νέο γεωοικονομικό τοπίο”, που δημοσιέυτηκε στην ιστοσελίδα insider.gr .

Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο του κ. Σαχινίδη:

Η απόφαση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να αυξήσει τους δασμούς στα προϊόντα που εισάγουν από τρίτες χώρες, τροφοδότησε εύλογες ανησυχίες για τις μακροοικονομικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Διεθνείς οργανισμοί και δεξαμενές σκέψης διερεύνησαν και τις συνέπειες για τις χώρες της ευρωζώνης. Στις πιο τεχνικές έρευνες με οικονομικά υποδείγματα επιχειρείται μια αποτίμηση των πιθανών συνεπειών από τους δασμούς κάτω από διαφορετικά υποθετικά σενάρια. Η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς τα κανάλια μέσω των οποίων θα επιδράσουν οι δασμοί στις επιμέρους οικονομίες είναι διαφορετικά, όπως και η ταχύτητα μετάδοσης.

Στην πλειοψηφία τους, οι έρευνες που αφορούν την Ελλάδα βρίσκουν ότι οι άμεσες συνέπειες δεν θα είναι σημαντικές εξαιτίας του περιορισμένου όγκου συναλλαγών Ελλάδας – ΗΠΑ. Υπάρχουν, όμως, δύο παράγοντες που είναι πιο δύσκολο να ενσωματωθούν στις αναλύσεις, αλλά μπορούν να επηρεάσουν κατά καθοριστικό τρόπο τις τελικές εκτιμήσεις. Το πρώτο κανάλι είναι οι δευτερογενείς επιπτώσεις από τη μείωση των ελληνικών εξαγωγών προς τρίτες χώρες προϊόντων που είναι ενδιάμεσα αγαθά για τις εξαγωγές των χωρών αυτών προς τις ΗΠΑ ή εξαιτίας του περιορισμού της ζήτησης από αυτές τις χώρες. Υπάρχει ένα πιο ισχυρό κανάλι, αυτό της αβεβαιότητας το οποίο εκτιμάται ότι θα περιορίσει τις επενδύσεις στην Ελλάδα. Αυτό θα συμβεί είτε γιατί δεν θα είναι ξεκάθαρο ποιες θα είναι οι τελικές επιλογές των ΗΠΑ είτε γιατί η ΕΕ θα χάσει επενδύσεις που θα στραφούν προς τις ΗΠΑ όπως διεκδικεί ο Τραμπ. Έτσι, θα αποδυναμωθεί ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης και μεσοπρόθεσμα θα καθηλωθεί το δυνητικό ΑΕΠ.

Όλες αυτές οι αναλύσεις είναι μερικώς χρήσιμες για μια αποτίμηση των άμεσων συνεπειών. Προκύπτουν όμως από οικονομικά υποδείγματα τα οποία δεν λαμβάνουν υπόψη την αλλαγή περιβάλλοντος (regime shift). Οι αποφάσεις των ΗΠΑ σηματοδοτούν τον οριστικό ενταφιασμό της αρχιτεκτονικής που οι ίδιες εδραίωσαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και του μονοπολικού κόσμου που προέκυψε από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι επιλογές της κυβέρνησης Ντ. Τραμπ έχουν ως αφετηρία την άποψη ότι το οικοδόμημα αυτό δεν εξυπηρετεί πλέον τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Επιπρόσθετα, οι ΗΠΑ δεν είναι διατεθειμένες να αναλάβουν οποιαδήποτε διεθνή πρωτοβουλία για μια νέα παγκόσμια χρηματοοοικονομική αρχιτεκτονική και ελεύθερων εμπορικών συναλλαγών. Σε αυτό το νέο τοπίο η πορεία της οικονομίας της Ελλάδας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις επιλογές της ΕΕ στο νέο γεωοικονομικό τοπίο.

Στη συζήτηση που έχει ξεκινήσει η ΕΕ έχει τρεις επιλογές. Η πρώτη να αναλάβει την πρωτοβουλία για υπεράσπιση των κεκτημένων του ελεύθερου εμπορίου και της διασφάλισης της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Αυτό προϋποθέτει νέους κανόνες που θα ανταποκρίνονται στο νέο γεωοικονομικό τοπίο. Αν γίνει αυτή η επιλογή η ΕΕ θα πρέπει να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ στον συντονισμό για την θέσπιση των νέων παγκόσμιων κανόνων με όλες τις δυσκολίες που προκύπτουν από μια ένωση 27 χωρών που δεν έχουν συναντίληψη για τις προτεραιότητες και τον τρόπο αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων.

Η δεύτερη να υποκύψει στις απειλές των ΗΠΑ και να δεχτεί ένα υποδεέστερο ρόλο στην παγκόσμια οικονομία υπό την επίβλεψη των ΗΠΑ προκειμένου να διασφαλίσει τις εμπορικές συναλλαγές μαζί της. Γίνεται κατανοητό, όμως, ότι, αν η κατάληξη είναι ένας νέος διπολικός κόσμος ΗΠΑ – Κίνας, αυτό τελικά θα αποδυναμώσει περαιτέρω την ΕΕ. Η τρίτη επιλογή να συνεννοηθεί με χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία η Βραζιλία για ενιαία στάση απέναντι στις ΗΠΑ. Η τρίτη επιλογή είναι μάλλον απίθανη καθώς πολλές χώρες της ΕΕ αντιμετωπίζουν την Κίνα με καχυποψία. Ανεξάρτητα από την επιλογή που θα κάνει η ΕΕ, η τελική της απόφαση θα συνδιαμορφώσει τα χαρακτηριστικά της νέας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής που θα καθορίζει και τις συνέπειες της πολιτικής Τραμπ στην ευρωζώνη και κατ’ επέκταση και στην Ελλάδα. Τότε και μόνο τότε θα έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε μια σωστή αποτίμηση τους.

Με αυτά τα δεδομένα η Ελλάδα οφείλει να προετοιμάζεται για τις μεγάλες αυτές αλλαγές μέσα από τη συμμετοχή της στην ΕΕ. Τα χαρακτηριστικά της οικονομίας μας όπως έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι τα οφέλη θα είναι μεγάλα αν διασφαλιστούν οι ελεύθερες εμπορευματικές συναλλαγές και ενισχυθεί ο ρόλος του ευρώ ως αποθεματικού νομίσματος. Για αυτό θα πρέπει να υπερασπιστεί στο εσωτερικό της ΕΕ την πρώτη επιλογή. Ταυτόχρονα θα πρέπει να ενισχυθούν οι επαφές της με χώρες στην ΝΑ Μεσόγειο αλλά και με τρίτες χώρες όπως η Ινδία που μπαίνει δυναμικά στην παγκόσμια οικονομική σκηνή και σύντομα θα είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία. Στο οικονομικό πεδίο η χώρα πρέπει να προχωρήσει σε μεγαλύτερη διαφοροποίηση της οικονομίας – ένα διαρκές ζητούμενο των τελευταίων 75 ετών – με προοδευτικές μεταρρυθμίσεις. Να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά τους πόρους της ΕΕ για να διασφαλίσουμε ότι θα επιταχυνθεί η πορεία πραγματικής σύγκλισης με την υπόλοιπη ΕΕ. Να καλύψει η χώρα το έλλειμμα στην κοινωνική διάσταση της οικονομικής πολιτικής που ακολουθείται. Τέλος, να επιδιώξει τη μείωση του χρέους μέσω της ταχύτερης οικονομικής μεγέθυνσης για να μην ζήσουμε ξανά τις συνέπειες της κρίσης του 2008 αν το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα οδηγηθεί σε μια νέα κρίση εξαιτίας των επιλογών των ΗΠΑ.”