Στην τελευταία θέση της Ε.Ε. η Ελλάδα, λόγω έλλειψης νοσηλευτών

Aφανείς ήρωες του Εθνικού Συστήματος Υγείας οι νοσηλευτές και νοσηλεύτριες, βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με ένα διαλυμένο, εξουθενωμένο και υποστελεχωμένο σύστημα υγείας. Καλύπτουν τεράστια κενά, εργάζονται υπό εξοντωτικές συνθήκες, με άκαμπτα κυκλικά ωράρια και πενιχρές απολαβές, χωρίς ουσιαστική θεσμική στήριξη και αναγνώριση.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση στην Ε.Ε. με μόλις 3,3 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους (ποσοστά ανάλογα με αυτά της Κίνας και του Μεξικού), όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ξεπερνά τους 8 νοσηλευτές/1000 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ. Αντίστοιχα, η χώρα μας κατατάσσεται στις χαμηλότερες θέσεις – βάσει δεικτών – σε ότι αφορά τις συνθήκες εργασίας, τις αμοιβές και τη θεσμική υποστήριξη.

Η εικόνα επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο λόγω ελλιπούς θεσμικής προστασίας της νοσηλευτικής εργασίας, αύξησης των εργατικών ατυχημάτων, γήρανσης του νοσηλευτικού πληθυσμού, μη επίλυσης χρόνιων προβλημάτων, κατακερματισμού της εκπαίδευσης, αναξιοκρατίας και έλλειψης αξιοκρατικών κρίσεων, αλλά και της επιδείνωσης των δεικτών ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων.

Το 78% των νοσηλευτών παγκοσμίως συγκεντρώνεται σε χώρες που αντιπροσωπεύουν μόνο το 49% του παγκόσμιου πληθυσμού

Πίνακας από την έκθεση του ΠΟΥ για τους νοσηλευτές, διεθνώς

Οι νοσηλευτές διεθνώς

Τα παραπάνω επισημαίνει η ΠΑΣΟΝΟΠ με αφορμή την παγκόσμια ημέρα νοσηλευτή στις 12 Μαΐου, παρουσιάζοντας την πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Ένωσης Νοσηλευτών (Global Nurses United). Η έκθεση υπογραμμίζει την παγκόσμια κρίση στελέχωσης του νοσηλευτικού προσωπικού, η οποία επηρεάζει τα συστήματα υγείας διεθνώς, με συνέπειες στην ποιότητα και την ασφάλεια των υπηρεσιών υγείας.

Η ίδια έκθεση, αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο η χρόνια υποστελέχωση υπονομεύει σοβαρά τη φροντίδα των ασθενών και απειλεί την υγεία και την ασφάλεια των νοσηλευτών.

Λόγω των ανισοτήτων, ο Παγκόσμιος Βορράς πλήττεται από μαζικές παραιτήσεις λόγω εξουθενωτικών  συνθηκών και ο Παγκόσμιος Νότος υποφέρει από έλλειψη πόρων — ωστόσο οι αιτίες συγκλίνουν στην υποτίμηση της νοσηλευτικής εργασίας, την ανυπαρξία προστατευτικών πολιτικών, τις τεχνολογικές ανατροπές χωρίς επαρκή εποπτεία και τη συνεχή αποεπένδυση στα δημόσια συστήματα υγείας.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

Στις επιπτώσεις της έλλειψης νοσηλευτών στην περίθαλψη, διεθνώς, εστιάζει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), τονίζοντας ότι οι νοσηλευτές αυξήθηκαν σε 29,8 εκατ. άτομα το 2023, από 27,9 εκατ. το 2018.

Παρά την αύξηση αυτή, που οδήγησε σε μείωση της έλλειψης νοσηλευτών σε 5,8 εκατ. το 2023 από 6,2 εκατ. το 2020 και την αναμενόμενη μείωσε σε 4,1 εκατ. νοσηλευτές ως το 2030, οι ανισότητες ανά τον κόσμο, παραμένουν.

Το γεγονός αυτό, αφήνει μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας, απειλώντας την καθολική κάλυψη υγείας, την παγκόσμια ασφάλεια υγείας και τους αναπτυξιακούς στόχους που σχετίζονται με την υγεία.

Οι περιφερειακές ανισότητες παραμένουν, με το 78% των νοσηλευτών παγκοσμίως να συγκεντρώνεται σε χώρες που αντιπροσωπεύουν μόνο το 49% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αντίστοιχα, το φύλο και η ισότητα παραμένουν κεντρικά ζητήματα στο νοσηλευτικό εργατικό δυναμικό. Οι γυναίκες συνεχίζουν να κυριαρχούν στο επάγγελμα, αποτελώντας το 85% του παγκόσμιου νοσηλευτικού εργατικού δυναμικού.

Παράλληλα, 1 στους 7 νοσηλευτές παγκοσμίως – και το 23% στις χώρες υψηλού εισοδήματος – έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό, γεγονός που υπογραμμίζει την εξάρτηση από τη διεθνή μετανάστευση. Αντίθετα, το ποσοστό είναι σημαντικά χαμηλότερο στις χώρες ανώτερου μεσαίου εισοδήματος (8%), στις χώρες χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος (1%) και στις χώρες χαμηλού εισοδήματος (3%).

Τα δημογραφικά στοιχεία και οι τάσεις συνταξιοδότησης δείχνουν ότι το παγκόσμιο εργατικό δυναμικό των νοσηλευτών είναι σχετικά νέο, με το 33% να είναι κάτω των 35 ετών, ενώ το 19% αναμένει συνταξιοδότηση μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.

Όμως σε 20 χώρες – κυρίως υψηλού εισοδήματος – οι συνταξιοδοτήσεις αναμένεται να ξεπεράσουν τους νεοεισερχόμενους νοσηλευτές, προκαλώντας ανησυχία για ελλείψεις νοσηλευτών και για έλλειψη έμπειρων νοσηλευτών που θα μεταδώσουν τη γνώση τους σε νέους νοσηλευτές στην αρχή της σταδιοδρομίας τους.

Ειδικά σε ότι αφορά την ψυχική υγεία, μόνο το 42% των χωρών έχουν προβλέψει την υποστήριξη της ψυχικής υγείας των νοσηλευτών, παρά τον αυξημένο φόρτο εργασίας και το τραύμα που υπέστησαν κατά την πανδημία και μετά. Η έκθεση του ΠΟΥ υπογραμμίζει την ανάγκη για αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, για τη διατήρηση εξειδικευμένων επαγγελματιών και τη διασφάλιση της ποιότητας της περίθαλψης.

Προτεραιότητες πολιτικής

Η έκθεση του ΠΟΥ θέτει προτεραιότητες στην πολιτική, καλώντας τις χώρες:

• Να επεκτείνουν και να κατανέμουν δίκαια τις θέσεις εργασίας νοσηλευτικής, ιδίως σε περιοχές που δεν καλύπτονται επαρκώς·
• Να ενισχύσουν τα εγχώρια εκπαιδευτικά συστήματα και να ευθυγραμμίσουν τα προσόντα με τους καθορισμένους ρόλους·
• Να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας, την ισότητα αμοιβών και την υποστήριξη της ψυχικής ευεξίας·
• Να αναπτύξουν περαιτέρω τη ρύθμιση της νοσηλευτικής και τους ρόλους νοσηλευτικής προηγμένης πρακτικής·
• Να προωθήσουν την ισότητα των φύλων και να προστατεύσουν τους νοσηλευτές που εργάζονται σε εύθραυστα περιβάλλοντα που πλήττονται από συγκρούσεις·
• Να αξιοποιήσουν τις ψηφιακές τεχνολογίες και προετοιμασία των νοσηλευτών για φροντίδα που ανταποκρίνεται στις κλιματικές αλλαγές και
• Να προωθήσουν την ηγεσία στη νοσηλευτική και διασφάλιση δίκαιων ευκαιριών ανάπτυξης ηγεσίας.