«Λιχνειοποτείο ο Σπανός»: Το τσιπουράδικο που στους τοίχους του αφηγούνταν την ιστορία της παλιάς Λάρισας

Δεν είναι μόνο τα καφενεία τα οποία προσδιορίζουν τη Λάρισα σαν την πόλη του καφέ. Είναι και τα ουζερί ή κοινώς τσιπουράδικα. Βέβαια σ’ αυτά ο γειτονικός Βόλος κατείχε ανέκαθεν τα πρωτεία, αλλά και εμείς εδώ δεν πηγαίναμε πίσω. Ας μη ξεχνάμε ότι από την πρώτη δεκαετία του προηγούμενου αιώνα το Τσούγκαρι δεν ήταν μόνον ο χώρος όπου κυριαρχούσαν τα «πατσατζίδικα», αλλά και τα «τσιπουράδικα».

Στο σημερινό μας σημείωμα θα σας περιγράψουμε ένα μεταπολεμικό ουζερί της Λάρισας κάπως διαφορετικό, μακριά από το Τσούγκαρι, το οποίο άφησε εποχή όχι μόνο για την ποιότητα των υπηρεσιών του και τον φιλοσοφημένο ιδιοκτήτη, αλλά και για την εσωτερική του διακόσμηση. Βρισκόταν στην αρχή της οδού Νιρβάνα, στον αριθμό 5, πίσω από το κτίριο του Δημοτικού Ωδείου και ιδιοκτήτης του ήταν ο Παναγιώτης Σπανός. Ένας θυμόσοφος άνθρωπος και στοχαστής της ιστορίας της Λάρισας. Άρχισε να λειτουργεί την άνοιξη του 1975 και ο δημιουργός του είχε την έμπνευση σαν διακοσμητικό στοιχείο να καλύψει εσωτερικά στους τοίχους του με διάφορες παλιές φωτογραφίες της πόλης μας.

Η επίσημη ονομασία του καταστήματος ήταν αρχαιοπρεπής. «Λιχνειοποτείο ο Σπανός». Λιχνειοποτείο είναι σύνθετη λέξη η οποία παράγεται από δύο επιμέρους λέξεις: λιχνείο + ποτείο. Λιχνεία σύμφωνα με το Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας των Liddell & Scott σημαίνει λαιμαργία, λιχουδιά, επιθυμία. Λιχνειοποτείο λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ο χώρος ο οποίος συνδυάζει τις λιχουδιές με την απόλαυση του ποτού. Τακτικοί θαμώνες του υπήρξαν άνθρωποι κάθε λογής, χωρίς να απουσιάζουν και ηχηρά ονόματα από την αστική τάξη και από διάφορους αξιωματούχους της πόλης.

Η ιδιομορφία της διακόσμησης με φωτογραφίες ήταν συνήθως το κύριο θέμα όσων επισκέπτονταν το ναό αυτό της οινοποσίας για πρώτη φορά, και καθήκον του ιδιοκτήτη ήταν να τον ξεναγήσει. Με τις φωτογραφίες που γέμιζαν τους τοίχους παντού, αντίκριζε κανείς πρώτα-πρώτα κάτι σπουδαίο. Μια Λάρισα ανθρώπινη, φωτεινή, η οποία από τα χρόνια που πέρασαν είχε χαθεί, γιατί αντικαταστάθηκε από μια άλλη πόλη γκρίζα, ψυχρή και αισθητικά αδιάφορη.

Οι διαδοχικές εικόνες αφηγούνταν την παλιά ιστορία της πόλης¸ όταν δεν χρειάζονταν πολεοδόμοι και ρηξικέλευθοι κατασκευαστές να τη στολίσουν, όταν η ζωή πολιτικών και αρχόντων ήταν απλή και ανεπιτήδευτη, όταν τη ζωή στους δρόμους της πόλης την έδιναν τα παιχνίδια και οι φωνές των μικρών παιδιών και όχι τα τροχοφόρα, όταν οι επαγγελματίες διαλαλούσαν το εμπόρευμά τους χωρίς αστυνομικούς περιορισμούς, όταν οι απόμαχοι της ζωής λιάζονταν ολημερίς στις πλατείες και οι νοικοκυρές τα βραδάκια συντηρούσαν ομαδικά την παραφιλολογία της γειτονιάς στα πεζοδρόμια των σπιτιών τους, όταν τα καλοκαίρια στον πεζόδρομο της Κούμα νέοι και νέες πηγαινοέρχονταν επί ώρες όπως το κύμα της θάλασσας, για να συναντήσουν το βλέμμα του ιδεατού έρωτά τους, όταν, όταν…

Οι φωτογραφίες αυτές, επανέφεραν μνήμες της παλιάς Λάρισας και μ’ αυτόν τον τρόπο έδιναν μια αύρα αρχοντιάς, μια άλλη γνήσια εικόνα της πόλης. Ο Σπανός είχε αφιερώσει το κεντρικότερο τμήμα του τοίχου σε φωτογραφίες του Τάκη Τλούπα, έργα και μεράκι του αυτοδίδακτου αυτού καλλιτέχνη και φρόντισε να μένουν μόνιμα εκεί, τιμώντας έτσι τη μεγαλοφυΐα του και δίνοντας ερέθισμα στους πολυπληθείς επισκέπτες να θαυμάζουν την αισθητική ματιά του φωτογράφου και την εικόνα της αγαπημένης τους πόλης, της παλιάς Λάρισας.

Με αρχή αυτές τις φωτογραφίες του Τλούπα, δόθηκε η αφορμή να προστεθούν και άλλες, οι οποίες αποκάλυπταν την πόλη που χάθηκε. Συγκεντρώθηκαν και αποτέλεσαν μια ιδιαίτερη ενότητα φωτογραφίες με πολιτικές προσωπικότητες. «Εκεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να εγκαινιάζει την Εθνική Οδό, εκεί ο Γέρος της Δημοκρατίας Γεώργιος Παπανδρέου με τους τοπικούς πολιτευτές Καρδάρα, Γεωργίου, Γραμματίδη, εκεί και ο Ανδρέας, εκεί η Μεγάλη Μελίνα καθώς υπογράφει την αποκάλυψη του Αρχαίου Θεάτρου, εκεί και ο σπουδαίος Μίκης Θεοδωράκης με τους Λαμπράκηδες δίπλα του» [1].

Σε άλλες θέσεις των τοίχων φιλοξενούνταν φωτογραφίες θεατρικών παραστάσεων, με το πρωτοποριακό για τη χώρα Θεσσαλικό Θέατρο, παλιά και όμορφα κτίρια τα οποία άφηναν τον ορίζοντα ανοικτό, όμορφα ακόμα και μέσα στη φτώχεια τους, με γλάστρες που άνθιζαν και μοσχοβολούσαν την άνοιξη.

Ιδιαίτερη προσήλωση απαιτούσε και ένα άλλο τμήμα τοίχου του καταστήματος, με φωτογραφίες προσωπικοτήτων της καθημερινότητας της Λάρισας. Αφορούσε τους «τύπους» της πόλης, τους σαλούς. Τον Τοτό, τον Βασιλάκη τον Βήτα, τον Φιλιππάκο τον λούστρο, τον αξιαγάπητο Μάχο ή von Telemach και άλλους για τους οποίους θα αφιερώσουμε ένα άλλο ιδιαίτερο κείμενο.

———————————————————

[1]. Πετρουλάκης Άγγελος. Ιστορία γραμμένη με φωτογραφίες, εφ. «Ελευθερία», ένθετο «Επιλογές» μηνός Ιανουαρίου 2007, σελ. 26.

Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου / nikapap@hotmail.com / Φωτοθήκη Λάρισας