Κάτω από τα μισά νέα φάρμακα διαθέσιμα στην Ευρώπη

Μόλις 29% των νέων φαρμάκων είναι πλήρως διαθέσιμα στους ασθενείς στην Ευρώπη, ενώ άλλο ένα 17% βρίσκονται σε καθεστώς περιορισμένης διαθεσιμότητας.

Για να φτάσουν όμως αυτά τα φάρμακα στους ασθενείς, πρέπει να περάσουν πάνω από 19 μήνες κατά μέσο όρο, μέχρι το σύστημα υγείας ή ασφάλισης του κάθε κράτους – μέλους να καλύπτει τους ασθενείς – ασφαλισμένους.

Το αποτέλεσμα είναι μεγάλες ανισότητες στην πρόσβαση των ασθενών στις νέες θεραπείες, λόγω της εσωτερικής νομοθεσίας του κάθε κράτους μέλους, αλλά και των πόρων που είναι διατεθειμένο το κάθε κράτος να διαθέσει για τη φαρμακευτική περίθαλψη του πληθυσμού του.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από δύο έρευνες της εταιρείας μελετών IQVIA, οι οποίες έγιναν για λογαριασμό της Ένωσης Ευρωπαϊκών Φαρμακευτικών Βιομηχανιών (EFPIA). Η πρώτη αφορά το ποσοστό των νέων φαρμάκων που είναι διαθέσιμα στην Ευρώπη μετά την έγκρισή τους από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και τον χρόνο που χρειάζεται να περιμένουν οι ασθενείς μετά την αδειοδότηση των φαρμάκων για κυκλοφορία στην ευρωπαϊκή αγορά μέχρι την πρόσβαση των ασθενών με αποζημίωση από τον φορέα περίθαλψής τους. Η δεύτερη αφορά τα αίτια της καθυστέρησης στην πρόσβαση των ασθενών, αλλά και της έλλειψης διαθεσιμότητας των καινοτόμων φαρμάκων στους Ευρωπαίους ασθενείς.

Διαθεσιμότητα φαρμάκων και υπηρεσιών υγείας δεν σημαίνει και δυνατότητα πρόσβασης των ασθενών

Σύμφωνα με την πρώτη μελέτη, από τα 173 νέα φάρμακα που εγκρίθηκαν μεταξύ των ετών 2020-2023, ένα χρόνο αργότερα, στα 27 κράτη- μέλη της Ε.Ε. διαπιστώθηκε ότι:

• Κάτω από τα μισά φάρμακα που εγκρίθηκαν με κεντρική διαδικασία και συγκεκριμένα το 46% αυτών ήταν διαθέσιμα στους ασθενείς, έναντι 48% το 2019,
• Μόνο το 29% των φαρμάκων ήταν πλήρως διαθέσιμα μέσω αποζημίωσης από τον φορέα περίθαλψης των ασθενών, έναντι 42% το 2019,
• Άλλο ένα ποσοστό 17% των νέων φαρμάκων ήταν διαθέσιμα, αλλά με περιορισμούς, τη στιγμή που το 2019 αντίστοιχοι περιορισμοί είχαν τεθεί μόλις για το 6% των νέων φαρμάκων,
• Το 5% των φαρμάκων ήταν διαθέσιμα μόνο μέσω αμιγώς ιδιωτικής δαπάνης των ασθενών, ενώ
• Το 48% των νέων φαρμάκων που εγκρίθηκαν από τον ΕΜΑ, δεν ήταν διαθέσιμα στους ασθενείς.

Όμως για να φτάσουν οι ασθενείς να πάρουν τα φάρμακα αυτά μέσω ασφαλιστικού φορέα, πρέπει να περάσουν 578 ημέρες κατά μέσο όρο, με το λιγότερο χρόνο αναμονής στη Γερμανία (52 ημέρες) και τον μέγιστο στη Λιθουανία (859 ημέρες). Στην Ελλάδα ο χρόνος αναμονής είναι 689 ημέρες, δηλαδή κάτι λιγότερο από 23 μήνες.

Συνδυαστικά:

• από τα ογκολογικά φάρμακα, μόνο τα μισά είναι διαθέσιμα κι αυτά με καθυστέρηση 586 ημερών, σχεδόν ένα μήνα παραπάνω από το 2023,
• από τα ορφανά φάρμακα (για σπάνιες παθήσεις), μόνο το 42% είναι διαθέσιμα, ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το 35% των νέων ορφανών φαρμάκων του 2023. Όμως, ταυτόχρονα αυξήθηκαν και οι μέρες αναμονής σε 611 το 2024, από 542 το 2023,
• από τα ορφανά φάρμακα (εκτός ογκολογικών), διαθέσιμο είναι το 39%, από 32 το 2023, αλλά σε 607 ημέρες, δηλαδή σχεδόν δυο μήνες περισσότερους από το 2023 και
• από τις συνδυαστικές θεραπείες, το 55% αυτών είναι διαθέσιμες (μια μονάδα πάνω από το 2023) και με αύξηση και στο χρόνο αναμονής για πρόσβαση με 553 ημέρες από 433 το 2023.

Συνολικά, το ποσοστό διαθεσιμότητας νέων φαρμάκων στην Ευρώπη βελτιώθηκε κατά 3%, όμως ο χρόνος αναμονής για την κάλυψή τους από τα συστήματα υγείας μπορεί να είναι μέχρι και 7πλάσιος, από την έγκριση ως την αποζημίωση, ξεκινώντας από τους 4 μήνες και φτάνοντας τους 28, δηλαδή περίπου 2,5 χρόνια.

Περιορισμένοι πόροι περίθαλψης

Η δεύτερη μελέτη, επισημαίνει την έλλειψη ικανών προϋπολογισμών στα συστήματα υγείας της Γηραιάς Ηπείρου, προκειμένου να καλύψουν τις φαρμακευτικές δαπάνες που απαιτούνται για την περίθαλψη των ασθενών. Τονίζει μάλιστα τις ανισότητες εισοδήματος μεταξύ των κρατών – μελών, οι οποίες κινούνται μεταξύ 11.300 – 100.880 ευρώ το χρόνο ως κατά κεφαλήν ετήσιο εισόδημα, επισημαίνοντας ότι οι προοπτικές της κάθε αγοράς είναι διαφορετικές εξαιτίας αυτής της μεγάλης ανισότητας.

Επισημαίνει ακόμη, ότι χρειάζεται ταυτόχρονα ακριβής και έγκαιρη διάγνωση με πρόσβαση σε προγράμματα ελέγχου που να περιλαμβάνουν και διάγνωση μέσω βιοδεικτών, καλυπτόμενα από την κοινωνική ασφάλιση, καθώς επίσης και εκπαίδευση του ιατρικού σώματος.

Υπογραμμίζει δε, ότι διαθεσιμότητα φαρμάκων και υπηρεσιών δεν σημαίνει δυνατότητα πρόσβασης των ασθενών, καθώς πρόσθετα εμπόδια απαιτούν δημοσιεύσεις σε ΦΕΚ, θεραπευτικά πρωτόκολλα που δεν περιλαμβάνουν πάντα τις θεραπευτικές καινοτομίες, δεν υπάρχει πρόβλεψη στους προϋπολογισμούς υγείας ή τα νέα φάρμακα δεν συνιστώνται στους ασθενείς.

10 σημεία καθυστέρησης

Η έκθεση αναφέρει 10 παράγοντες που εξηγούν την έλλειψη διαθεσιμότητας των φαρμάκων και τις καθυστερήσεις πρόσβασης στα καινοτόμα φάρμακα, οι οποίοι αφορούν την :

1. Ταχύτητα των ρυθμιστικών διαδικασιών πριν την έγκριση,
2. Προσβασιμότητα στα φάρμακα πριν την έγκρισή τους,
3. Έναρξη της διαδικασίας τιμολόγησης και αποζημίωσης,
4. Ταχύτητα ολοκλήρωσης των διαδικασιών τιμολόγησης και αποζημίωσης σε κάθε κράτος – μέλος,
5. Διαδικασία αξιολόγησης και έλλειψη συντονισμού σε ότι αφορά τις απαιτήσεις αποδεικτικών δεδομένων,
6. Έλλειψη συντονισμού στην αξιολόγηση της αξίας και τιμής των φαρμάκων,
7. Τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ διαφορετικών προϊόντων που αφορούν την ίδια αξία
8. Την ανεπάρκεια των προϋπολογισμών των συστημάτων υγείας για την εφαρμογή των αποφάσεων
9. Την ύπαρξη υποστηρικτικής υποδομής για διάγνωση των ασθενών και
10. Τα πολλαπλά επίπεδα εγκρίσεων από το εθνικό σε τοπικό επίπεδο.