“Κατσάρος Αποστάγματα” στον Τύρναβο: Εκεί όπου εφευρέθηκε το Ούζο που σήμερα εξάγεται σε 32 χώρες, ακόμη και μέχρι το Ιράκ

Το ούζο εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ως μια παραλλαγή του τσίπουρου, πριν από 165 χρόνια. Ο εφευρέτης του ούζου, που έμελλε να χαρακτηριστεί εθνικό προϊόν και λειτούργησε ως ελληνικό brand name σε όλο τον κόσμο, είναι ο Νικόλας Κατσάρος, ο ιδρυτής της γνωστής ποτοποιίας από τον Τύρναβο, ο οποίος το 1856 «παίζει» με τις μέχρι τότε γνωστές συνταγές που χρησιμοποιούνταν για το τσίπουρο, την τσικουδιά και τη ρακή και δημιουργεί ένα προϊόν.

«Η ιστορία για το πως ονομάστηκε το νέο προϊόν του προπάππου μου είχε μεγάλο ενδιαφέρον» λέει στο onlarissa.gr ο Νικόλαος Κατσάρος, ο εκπρόσωπος της τέταρτης γενιάς της οικογένειας Κατσάρου. «Πάντα είχα μια μεγάλο ενδιαφέρον, που κατά περιόδους έφτασε σε επίπεδα «εμμονής» να βρω αποδεικτικά στοιχεία… Στα Θεσσαλικά Χρονικά του 1959 βρήκα μια αναφορά σχετική για την προέλευση της ετοιμολογίας της λέξης ούζο, όπως καταγράφεται το 1896 από τον δημοσιογράφο Αλ. Φιλαδελφεύ. Ήταν η εποχή που στον Τύρναβο είχε πέσει μια πανδημία και καλέσαν τον Τούρκο Γιατρό Σταυράκ Μπέη να επιμεληθεί της κατάστασης. Όταν κάθισε με τους προεστούς του Τυρνάβου τον κεράσανε το νέο ποτό του Νικόλα Κατσάρου. Εκείνος μόλις το δοκίμασε αναφώνησε «Μα αυτό φίλοι μου είναι ούζο Μασσαλίας!». Εκείνη την περίοδο γινόταν από την περιοχή του Τυρνάβου εξαγωγές από κουκούλια μεταξοσκωλήκων προς τη Μασσαλία σε ξυλοκιβώτια που πάνω είχαν τη σφραγίδα “uso Marsella ” πιστοποιώντας την ποιότητα των προϊόντων. Τόσο εξαιρετική βρήκε την ποιότητα και τη γεύση του ποτό ο Τούρκος γιατρός που το χαρακτήρισε «ούζο Μασαλίας». Έκτοτε το ποτό αποκαλείτε ούζο».

Σήμερα η εταιρία βρίσκεται στα χέρια του Νικόλαου Κατσάρου του δισέγγονου, οποίος από το 1993 που ανέλαβε έθεσε σαν στόχο ζωής να συγκεντρώσει με εξαγορές και άλλους τρόπους τις άλλες πέντε εταιρίες που το 1978 δημιουργήθηκαν από την 3^η γενιά της οικογενείας που αποφάσισαν να σπάσουν τη συνεργασία τους με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν για κάποια χρόνια 6 διαφορετικά ούζα που όλα όμως ονομαζόταν «Ούζο Κατσάρου». Ήταν μια διαδικασία που ξεκίνησε από το 1993 και ολοκληρώθηκε το 2009· πλέον στην αγορά υπάρχει μόνο ένα «Ούζο Κατσάρου» που είναι αυτό της «Κατσάρος Αποστάγματα» με την ατόφια συνταγή του προπάππου από το 1856.

Σήμερα, η «Κατσάρος Αποστάγματα» εξάγει σε 32 χώρες σε όλο τον κόσμο· είναι δεύτερη σε πωλήσεις ούζου στα καταστήματα Duty Free, και πρώτη σε πωλήσεις τσίπουρου το οποίο άρχισε να παράγει το 1989 που επιτράπηκε στην Ελλάδα η εμφιάλωσή του. Βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα αποσταγμάτων στην Ελλάδα. Οι εξαγωγές καλύπτουν το 82% της συνολικής παραγωγής της και κατέχει το 26,3% της εξαγωγής τσίπουρου που κατευθύνεται στον πλανήτη.

Ο πυρήνας των πολύ μεγάλων ποσοτήτων εξαγωγών είναι η Κεντρική Ευρώπη, η Αυστραλία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Παράλληλα όμως, μεγάλη είναι και η αγορά της Ασίας όπως το Χονγκ Κογκ, η Σιγκαπούρη, η Κίνα και κυρίως… το Ιράκ (!). Μάλιστα το Ιράκ είναι η δεύτερη χώρα με της μεγαλύτερες εισαγωγές Ούζου παγκοσμίως, με πρώτη τη Γερμανία και τρίτη τη Βουλγαρία. Μπορεί να φαντάζει άκρως περίεργη η κατανάλωση ούζου και τσίπουρου στο Ιράκ, αλλά εξηγείται λογικά από το γεγονός ότι οι Ιρακινοί παράγουν και καταναλώνουν ένα ποτό το «Άρακ» που μοιάζει πολύ με τα ελληνικά προϊόντα. Σε ετήσια βάση η «Κατσάρος Αποστάγματα» εξάγει στο Ιράκ 15 κοντέινερ με 250.000 μπουκάλια!!

Για να φτάσει η «Κατσάρος Αποστάγματα» στη σημερινή δυναμική της έχουν συνδράμει τέσσερις γενεές στην μακρόχρονη πορεία, που ξεκίνησε το 1856  στον Τύρναβο από τον Νικόλαο Κατσάρο· η κάθε γενιά έχει διαδραματίσει το δικό της ρόλο και το αποδεικνύουν τα ιστορικά ορόσημα. Η πρώτη γενιά με τον Νικόλαο Κατσάρο, φτάνει μέχρι το 1889 οπότε και παίρνει το 1^ο Βραβείο στην Δ΄ Ολυμπιάδα της Αθήνας.

Τον επόμενο χρόνο, το 1890, αρχίζει η περίοδος της δεύτερης γενιάς με επικεφαλής τον Βασίλειο Κατσάρο, περίοδος που χαρακτηρίζεται από πολλά επιτεύγματα και εξωστρέφεια· συγκεκριμένα το 1930 αρχίζουν οι εξαγωγές σε Γαλλία, Αίγυπτο και Αμερική και η οικογένεια Κατσάρου ανοίγει κατάστημα στην Νέα Υόρκη, ενώ στην Ελλάδα διατηρεί καταστήματα σε Λάρισα, Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Έχει αρχίσει η «χρυσή εποχή» για τον οίκο· το πιο σημαντικό ορόσημο θεωρείται το έτος 1935, όπου εκδίδονται τα Θεσσαλικά Χρονικά με αναφορά στον Νικόλαο Κατσάρο…

«Έκ Τυρνάβου τῆς Θεσσαλίας. Άπὸ νεαρᾶς ἡλικίας ἐπεδόθη εἰς τὸ ἐμπόριον οινοπνευματωδῶν ποτῶν. Εἰναι ὁ ἐφευρέτης τοῦ περίφημου οὖζου Τυρνάβου, τὸ ὁποῖον ἀπέκτησε πανελλήνιον καὶ πανευρωπαϊκὴν φήμην διὰ τὴν γευστικότητά του καὶ τὴν ἀρωματώδη γεῦσιν του. Έτιμήθη διὰ πλείστων μεταλλίων καὶ παρασήμων Ευρωπαϊκῶν καὶ Έλληνικῶν ἐκθέσεων». “Θεσσαλικά Χρονικά”, Έκτακτος Έκδοσις 1935

Το συγκεκριμένο δημοσίευμα θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του Οίκου «Κατσάρος Αποστάγματα» εξήντα πέντε χρόνια αργότερα, το 2000, όταν ο επικεφαλής της τέταρτης πλέον γενιάς και συνονόματος του ιδρυτή, ψάχνει με αγωνία τις ιστορικές πηγές σε μια περίοδο πολύ δύσκολη για την εταιρία,  ώστε να μπορέσει να επικαλεστεί και δημόσια, αυτό που γνώριζαν όλοι στον Τύρναβο: «πως όταν μιλάμε για ούζο, μιλάμε για οικογένεια Κατσάρου». Τα Θεσσαλικά Χρονικά, τα οποία βρίσκει στα Γενικά Αρχεία του Κράτους του εξασφαλίζουν την επιχειρηματολογία που ψάχνει· Η Κατσάρος Αποστάγματα είναι επίσημα το  παλιότερο αποστακτήριο ούζου της Ελλάδας και του κόσμου ολόκληρου. Εκεί γεννήθηκε το Ούζο που πλέον χαρακτηρίζεται ως εθνικό προϊόν της Ελλάδας. Ωστόσο, ο Νικόλαος Κατσάρος δεν αρκείται στις φωτογραφίες από το συγκεκριμένο βιβλίο το οποίο ψάχνει πλέον σε συλλέκτες· το βρίσκει σε άριστη κατάσταση σε έκδοση του 1935 και το αγοράζει. Η πρώτη δημόσια παρουσίαση του αποδεικτικού υλικού γίνεται το 2001 σε εκπομπή της Μπήλιως Τσουκαλά στην ΕΡΤ2.

Το 1965, η επιχείρηση περνά στα χέρια του Κίμωνα Κατσάρου μέχρι το 1983, οπότε και πεθαίνει. Είναι η πιο δύσκολη περίοδος που περνά η εταιρία από την ίδρυση της· αύξηση του ανταγωνισμού, μείωση πωλήσεων, αύξηση των τιμών, διάσπαση της εταιρίας σε έξι μέρη – όσα και τα εγγόνια του ιδρυτή – και ένας θάνατος την πιο ακατάλληλη στιγμή.

Τα ηνία αναλαμβάνει προσωρινά η σύζυγος του, η «Κατσαρίνα», όπως την φώναζαν όλοι στον Τύρναβο, η οποία έδειξε δυναμισμό και αποφασιστικότητα προκείμενου να κρατήσει την επιχείρηση η οποία ήταν υπό κατάρρευση. Το 1992 τα προϊόντα της εταιρίας μπαίνουν και στα Ελληνικά Καταστήματα Αφορολόγητων Ειδών.

«Η Κατσαρίνα, η μητέρα μου δηλαδή Σταυρούλα Κατσάρου, είναι αυτή που κατάφερε να κρατήσει μια επιχείρηση σε περίοδο που έμοιαζε τελειωμένη υπόθεση. Ήταν μεγάλο το πείσμα της. Για παράδειγμα, το 1992 ξεκίνησε με το λεωφορείο των ΚΤΕΛ να πάει στην Αθήνα για να βρει τον Διευθυντή Αγορών των Duty Free χωρίς να έχει ραντεβού μαζί του. Μαζί της είχε ένα αυγό και μια φέτα ψωμί για να φάει· δεν υπήρχαν χρήματα για έξοδα για φαγητό. Φτάνοντας στην Αθήνα πήρε το αστικό για να πάει στη Βουλιαγμένης κοντά στο Ελληνικό που ήταν τα γραφεία. Χρειάστηκε να περπατήσει αρκετά μέχρι να φτάσει και κάποια στιγμή σκόνταψε και έπεσε. Όταν έφτασε ήταν απίστευτα ταλαιπωρημένη και σκονισμένη. Μόλις την είδε ο τότε Διευθυντής Αγορών Γεώργιος Βελέντζας της είπε «Η επιθυμία σας διαταγή μου. Ό,τι θέλετε θα γίνει». Έτσι τα προϊόντα μας μπήκαν στα Duty Free και σήμερα είμαστε η δεύτερη εταιρία σε πωλήσεις ούζου και πρώτη σε πωλήσεις τσίπουρου» περιγράφει ο κ. Κατσάρος..

Ο Νικόλαος Κατσάρος, ως εκπρόσωπος της τέταρτης γενιάς, από τη στιγμή που ανέλαβε επικεφαλής συνεχίζει τον αγώνα για την επιβίωση της επιχείρησης. Στρέφει την προσοχή του σε άλλες αγορές για να το καταφέρει, ξεκινώντας από τα νησιά και στη συνέχεια οργώνοντας ολόκληρη την Ελλάδα και προετοιμάζεται να εμφανιστεί ξανά στις αγορές του εξωτερικού. Το 1999 η Κατσάρος Αποστάγματα λαμβάνει μέρος στην πρώτη έκθεση στο εξωτερικό, στο Βερολίνο· η ανοδική πορεία έχει ήδη ξεκινήσει.

Μόλις μέσα σε επτά χρόνια, η επιχείρηση αποκτά σύγχρονες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, λίγο έξω από τον Τύρναβο,  και το όνειρο του Νικόλαου Κατσάρου πραγματοποιείται. Οι νέες εγκαταστάσεις, επιφάνειας 6.000m2, είναι εξοπλισμένες με χειροποίητους χάλκινους άμβυκες, δεξαμενές Inox τελευταίας τεχνολογίας και μια πλήρως αυτοματοποιημένη γραμμή εμφιάλωσης, γραμμή παραγωγής με  δυναμικότητα 2.000 φιαλών την ώρα, προσφέροντας αποστάγματα υψηλής ποιότητας.

Τα προϊόντα της αποσπούν μετάλλια και διακρίσεις ποιότητας σε εκθέσεις και διεθνείς διαγωνισμούς, όπως στις Concurs Mondial στις Βρυξέλλες, ISW στην Γερμανία, International Wine & Spirits competition στο Χονγκ-Κονγκ κ.α., ενώ η παρουσία της επιχείρησης σε Διεθνώς αναγνωρισμένες εκθέσεις όπως η FINE FOOD στην Αυστραλία, η SIAL στο Παρίσι, η ANUGA & PROWEIN στη Γερμανία, PROWEIN CHINA, συνεχίζονται και ενδυναμώνουν τη θέση της στην διεθνή αγορά.

Τα προϊόντα της Κατσάρος Αποστάγματα σήμερα είναι Ούζο και Τσίπουρο – τα μοναδικά στην αγορά τριπλής απόσταξης -, Λικέρ, αλκοολούχο ποτό τύπου Brandy και κρασί από το 2016. Αυτό όμως που θεωρείται η «ναυαρχίδα» των αποσταγμάτων της είναι το Παλαιωμένο Τσίπουρο, με 3ετή παλαίωση, κεχριμπαρένιο χρώμα, αρώματα σοκολάτας, δαμάσκηνων, καβουρδισμένων αμυγδάλων, φρέσκιας βανίλιας και λευκών λουλουδιών.

«Το 2006 ήμουν στη Νυρεμβέργη καλεσμένος από τον εισαγωγέα μας εκεί σε ένα ιταλικό εστιατόριο που ανήκε σε Έλληνα. Πάνω στο μπαρ βρισκόταν ένα μπουκάλι 5,4 λίτρων με παλαιωμένη γκράπα που μου έκανε εντύπωση. Ζήτησα να δοκιμάσω και παρακολούθησα με προσοχή τη διαδικασία σερβιρίσματος με «κλέφτη», την ειδική σύριγγα. Το πλήρωσα 80 ευρώ και τότε αποφάσισα να βγάλω παλαιωμένο τσίπουρο. Επί τρία χρόνια με τη γυναίκα μου, ακούραστη σύντροφος της ζωής μου και πορείας μου εδώ και 22 χρόνια, διαβάζαμε μελέτες και κάναμε έρευνα αγοράς. Μέχρι και η επιλογή των κατάλληλων βαρελιών υπήρξε μια περιπέτεια…» συνεχίζει να διηγείται ο κ. Κατσάρος.

Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλα ξεκίνησαν από το ρακοκάζανο του Νικόλαου Κατσάρου το 1856, που εφεύρε το Ούζο και στην πρωτότυπη μυστική συνταγή του με 14 βότανα και σπόρους και το κρυστάλλινο νερό του Ολύμπου, η οποία κρατήθηκε σαν ένα μυστικό οικογενειακό κειμήλιο μέχρι σήμερα, κατά τη διάρκεια των τεσσάρων γενεών της επιχείρησης.

Για τον Νικόλαο Κατσάρο του σήμερα,  το τρίπτυχο της επιτυχίας είναι, η αδιαμφισβήτητη ποιότητα, η επένδυση σε καινοτόμα προϊόντα και το όραμα της ανάπτυξης-επιτυχίας! Φαίνεται… πως έχει το ταλέντο του συνονόματου προπάππου του και ιδρυτή του Οίκου Κατσάρος Αποστάγματα!

Εύη Μποτσαροπούλου