Παναγία Ολυμπιώτισσα: Ποιο έθιμο χιλίων ετών τήρησαν φέτος στην Καρυά Ολύμπου – Ο θρύλος που συνοδεύει τη θαυματουργή εικόνα

Κάθε χρόνο, τον Δεκαπενταύγουστο, στην Καρυά Ολύμπου, οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού, αλλά και όσοι κατάγονται από εκεί, συγκεντρώνονται για να τηρήσουν, με ευλάβεια, ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη του χρόνου.

Αυτό το έθιμο, χιλίων και πλέον ετών, θέλει τους πιστούς να μεταφέρουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ολυμπιώτισσας, από το μοναστήρι στο χωριό, για να λάβουν την ευλογία της. Κι όχι μόνον αυτό. Για μία εβδομάδα, περίπου, όσοι το επιθυμούν, όσοι νιώθουν ότι έχουν την μεγαλύτερη ανάγκη, φιλοξενούν την εικόνα στο σπίτι τους, έστω και για λίγες ώρες.

Σήμερα, Κυριακή 22 Αυγούστου και ουσιαστικά αύριο, Δευτέρα 23 Αυγούστου, ολοκληρώνονται οι πανηγυρικές εκδηλώσεις στην Καρυά, η εικόνα της Παναγίας έχει δώσει την ευλογία της στους κατοίκους και τα σπίτια τους κι ετοιμάζεται να μεταφερθεί στη Συκαμινέα (Σκαμνιά) και αμέσως μετά στην Κρυόβρυση.

Η ιστορία της εικόνας ανάγεται στους βυζαντινούς χρόνους, όταν λειτουργούσε στην περιοχή της Καρυάς το παλιό μοναστήρι, κοντά στο σημείο όπου φέρεται να είχε φανερωθεί η εικόνα. Όταν καταστράφηκε το παλιό μοναστήρι, άγνωστο για ποιόν λόγο, ίσως από επιδρομή, το πιο κοντινό μοναστήρι ήταν η Μονή της Παναγίας Ολυμπιώτισσας Ελασσόνας.

Αφιερωμένο αρχικά στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα, μετονομάστηκε σε Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Μονή της Παναγίας Ολυμπιώτισσας, όταν οι μοναχοί που εγκατέλειψαν το παλιό μοναστήρι στην Καρυά, έφεραν την εικόνα της Παναγίας. Έτσι, η Μονή πανηγυρίζει δύο φορές τον χρόνο.

Η εικόνα έχει διαστάσεις 66 x 58 εκατοστά και καλύπτεται με μία ασημένια επένδυση που και αυτή είναι επίσης εικονογραφημένη, ενώ χωρίς αυτήν οι διαστάσεις της εικόνας είναι μόνο 11 x 7 εκατοστά. Είναι ζωγραφισμένη πάνω σε ξύλο, ενώ η Παναγία αναπαριστάται όρθια, χωρίς το θείο βρέφος, με σταυρωμένα τα χέρια σε στάση προσευχής και επάνω στην εικόνα υπάρχει η συντομογραφία «Μήτηρ Θεού» που παραπέμπει στην τεχνοτροπία των βυζαντινών χρόνων, ενώ σε εμφανές σημείο υπάρχει και η μικρή πέτρα σφηνωμένη.

Για το έθιμο, την εικόνα της Παναγίας Ολυμπιώτισσας, τις παραδόσεις, αλλά και τον θρύλο που συνοδεύει το ιερό κειμήλιο μίλησε ο πατέρας Ιωάννης, ο οποίος εδώ και είκοσι χρόνια λειτουργεί, ακολουθεί και συνοδεύει τις διαδρομές των πιστών.

«Ο θρύλος λέει ότι οι μοναχοί του παλιού μοναστηριού, ανήμερα της Κοιμήσεως, συνήθιζαν να μεταφέρουν την εικόνα στο σημείο που είχε φανερωθεί. Κάποια στιγμή, όμως σταμάτησαν. Τότε, άρχισαν οι κάτοικοι να πηγαίνουν, αλλά κι αυτοί κάποια στιγμή σταμάτησαν.

Τότε, λέγεται, ξεκίνησε μόνη της η Παναγία, να πάει στο σημείο που φανερώθηκε η εικόνα Της, με τη μορφή γερόντισσας, κρατώντας κι ένα φανάρι. Ένας βοσκός που είχε το κοπάδι του στην περιοχή, είδε το φως από μακριά και φοβισμένος πέταξε μια πέτρα, που βρήκε την Παναγία στο στήθος.

Ο βοσκός και το κοπάδι του βρέθηκαν μαρμαρωμένοι, την επόμενη μέρα από κατοίκους του χωριού, ενώ στο ίδιο σημείο βρέθηκε και η εικόνα, με σφηνωμένη την πέτρα πάνω της. Στη θέση εκείνη υπάρχει ένας σχηματισμός βράχων μέχρι και σήμερα, που λέγεται ότι είναι ο βοσκός και το κοπάδι του. Στο ίδιο σημείο, ανάμεσα στους βράχους υπάρχει κι ένα δέντρο, φράξος (μελία), το μοναδικό στο είδος του εκεί γύρω, το οποίο δεν μεγαλώνει. Και λέγεται ότι είναι η γκλίτσα του βοσκού», διηγείται ο πατέρας Ιωάννης.

Σε ανάμνηση αυτής της διαδρομής και της λιτανείας, στην Καρυά Ολύμπου, κάθε Δεκαπενταύγουστο υποδέχονται την εικόνα της Παναγίας, στο παρεκκλήσι του Αγ.Νικολάου, στην είσοδο του χωριού.

Μέχρι τη δεκαετία του ’50, η διαδρομή από τη Μονή της Ολυμπιώτισσας ως την Καρυά γινόταν με τα πόδια -αντιπροσωπεία του χωριού ξεκινούσε και πήγαινε μέχρι τη Μονή, παραλάμβανε την εικόνα και ψάλλοντας παρακλητικούς ύμνους την έφερνε στο χωριό, μια απόσταση περίπου 40 χλμ και διάρκειας οκτώ ωρών.

«Το χωριό έχει περίπου 350 κατοίκους, ωστόσο, κάθε Δεκαπενταύγουστο έρχονται από όλες τις γωνιές της γης όσοι κατάγονται από την Καρυά, για να τηρήσουν το έθιμο. Και ο πληθυσμός τριπλασιάζεται σχεδόν. Έχουμε πολλούς ξενιτεμένους στον Καναδά, την Αυστραλία, τη Γερμανία. Φέτος, όπως και πέρυσι, δεν μπόρεσαν να έρθουν, εξαιτίας της πανδημίας», λέει ο πατήρ Ιωάννης.

Το έθιμο θέλει το πρώτο βράδυ, που φτάνει η εικόνα της Παναγίας στην Καρυά, να φιλοξενείται πάντα στο οίκημα που ήταν μετόχι της Μονής Ολυμπιώτισσας. Το οίκημα αποτελεί εδώ και αρκετά χρόνια το σπίτι οικογένειας που μένει στο εξωτερικό, ωστόσο φροντίζουν πάντα να είναι ανοιχτό, αυτή τη μέρα, για την υποδοχή του ιερού κειμηλίου. Την επόμενη μέρα, καθώς και τη μεθεπόμενη, πραγματοποιούνται λιτανείες της εικόνας σε όλο το χωριό, ενώ στη συνέχεια και για μία εβδομάδα περίπου η εικόνα φιλοξενείται στα σπίτια των κατοίκων που το επιθυμούν.

Το ξέσπασμα της πανδημίας, πέρυσι, ήταν η αιτία να μην τηρηθεί το έθιμο ούτε της λιτανείας, ούτε της φιλοξενίας. Φέτος, όμως, το αίτημα των κατοίκων ήταν επιτακτικό, με αποτέλεσμα, με όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις, να φιλοξενηθεί η εικόνα σε κάποια από τα σπίτια του χωριού.

Στις 23 Αυγούστου (αύριο, δηλαδή) γίνεται το μεγάλο πανηγύρι, τιμώνται τα εννιάμερα από την Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ την επομένη, οι κάτοικοι της Καρυάς αποχαιρετούν την εικόνα της Παναγίας, που παίρνει το δρόμο για τη Συκαμινέα και την Κρυόβρυση, από όπου και επιστρέφει στη Μονή της Ολυμπιώτισσας.

(σ.σ. οι πιο σύγχρονες φωτογραφίες είναι από παλαιότερες λιτανείες στην Καρυά, από το αρχείο του π.Ιωάννη Δραχαλίβα)

Μαρία Μίχου