Οι γνωστοί Λαρισαίοι εκπαιδευτικοί Βασίλης Λιαπής και Θωμάς Ψύρρας σχολιάζουν: Είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει πρότυπο σχολείο στη Λάρισα

Με βάσει το ν. 4692/2020 (Α΄111) «Αναβάθμιση του σχολείου και άλλες διατάξεις» ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας η επέκταση του δικτύου Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων και η διασπορά τους σε όλη τη χώρα. Στην πόλη της Λάρισας, το 1^ο Γυμνάσιο και Λύκειο χαρακτηρίστηκαν ως πειραματικά, ενώ στην περιφέρεια Θεσσαλίας εξακολουθεί να μην υπάρχει ούτε ένα πρότυπο σχολείο.

Την ανακοίνωση του χαρακτηρισμού ακολούθησε διαμαρτυρία του διδακτικού προσωπικού των δύο σχολικών μονάδων λόγω της κατάργησης των οργανικών τους θέσεων και της αξιολόγησης που θεσμοθετείται.

Το onlarissa.gr επιχειρεί να δώσει φως στο επίμαχο ζήτημα της επικαιρότητας που απασχολεί Λαρισαίους εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές, παίρνοντας τη γνώμη δύο έγκριτων εκπαιδευτικών της πόλης, αφενός του φιλολόγου καθηγητή κ. Βασίλη Λιαπή, πάρεδρο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που έχει συνδέσει τη διαδρομή του με την Ακαδημία στη Λάρισα και τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία και αφετέρου του επίσης φιλολόγου καθηγητή κ. Θωμά Ψύρρα, ο οποίος δίδαξε πολλά χρόνια Θεωρία της Λογοτεχνίας στην Επιμόρφωση των Καθηγητών και υπήρξε εκδότης του εκπαιδευτικού περιοδικού «Σημείο» καθώς και λογοτέχνης.

Πριν περάσουμε στα σχόλια των καθηγητών χρήζει να διευκρινίσουμε τι ακριβώς είναι τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία…

Τα Πειραματικά σχολεία είναι σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης, όπου δοκιμάζονται νέα προγράμματα σπουδών και ωρολόγια προγράμματα, διδακτικά εργαλεία, σχολικά εγχειρίδια και άλλο εκπαιδευτικό υλικό, διδακτικές μέθοδοι, τρόποι διοίκησης και λειτουργίας της σχολικής μονάδας. Οι πιλοτικές αυτές εφαρμογές σχεδιάζονται από το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, μετά από γνώμη του Ι.Ε.Π., των Πανεπιστημίων ή των ερευνητικών κέντρων που σχετίζονται με την εκπαίδευση, καθώς και από τη Δ.Ε.Π.Π.Σ. ή τις ίδιες τις σχολικές μονάδες με στόχο τη συναγωγή συμπερασμάτων αξιοποιήσιμων για τη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής.

Οι εκπαιδευτικοί αυτών των σχολείων διαθέτουν αυξημένα τυπικά προσόντα και κυρίως την κατάλληλη επιστημονική και παιδαγωγική κατάρτιση και διδακτική εμπειρία, ώστε να είναι σε θέση να υλοποιήσουν τις πιλοτικές εφαρμογές, να συμβάλουν στην αποτίμηση των αποτελεσμάτων τους και να προσφέρουν την απαραίτητη ανατροφοδότηση για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού σχεδιασμού.

Η εισαγωγή των μαθητών στα Πειραματικά Σχολεία γίνεται μέσω κλήρωσης, ώστε να εξασφαλίζονται οι βασικές προϋποθέσεις ενός κατά το δυνατόν τυχαίου δείγματος, απαραίτητη προϋπόθεση για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Σε κάθε περίπτωση η κλήρωση των μαθητών και μαθητριών αφορά στην εισαγωγική σχολική τάξη και μόνο, ενώ για τη μετάβαση από το σχολείο της μίας βαθμίδας στο σχολείο της επόμενης βαθμίδας εκπαίδευσης με το οποίο συνδέεται, εφόσον αυτό υπάρχει, δεν διενεργείται επιπλέον κλήρωση. Διαδικασίες κλήρωσης μαθητών και μαθητριών διενεργούνται μετά την εισαγωγική σχολική τάξη μόνο για τη συμπλήρωση τυχόν κενών θέσεων που προκύψουν στην επόμενη τάξη της ίδιας ή της επόμενης βαθμίδας, στην περίπτωση που το σχολείο είναι συνδεδεμένο με σχολείο επόμενης βαθμίδας.

Τα Πρότυπα Σχολεία είναι σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης, οι οποίες στοχεύουν στην καλλιέργεια και τη διάχυση της ιδέας και των πρακτικών της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς και στην ανάδειξη και ενθάρρυνση μαθητών με ταλέντα και ιδιαίτερες μαθησιακές δυνατότητες.

Έχουν εκπαιδευτικούς με αυξημένα τυπικά προσόντα και διδακτική εμπειρία και η εισαγωγή του μαθητικού δυναμικού στην πρώτη τάξη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Α’ Γυμνασίου) σε αυτές τις σχολικές μονάδες, γίνεται μέσω εξετάσεων που διενεργούνται κάθε έτος (20 – 25 Ιουνίου), υπό την εποπτεία της ΔΕΠΠΣ (Διοικούσα Επιτροπή Πρότυπων & Πειραματικών Σχολείων).  Η επιλογή των μαθητών και μαθητριών αφορά στην εισαγωγική σχολική τάξη (Α΄ τάξη Γυμνασίου) και μόνο, ενώ η σχολική πορεία των μαθητών και μαθητριών από το Γυμνάσιο στο Λύκειο των σχολείων αυτών υπόκειται μόνο στις ενδοσχολικές απολυτήριες εξετάσεις. Η πλήρωση τυχόν κενών θέσεων στα Πρότυπα Σχολεία στις λοιπές τάξεις πλην της εισαγωγικής γίνεται με την ίδια διαδικασία με την οποία επιλέχθηκαν αρχικά οι μαθητές που φοιτούν στην ίδια τάξη. Την ευθύνη για αυτή τη συμπληρωματική διαδικασία έχουν τα όργανα διοίκησης του σχολείου στο οποίο έχουν προκύψει οι κενές θέσεις.

Ο κ. Βασίλης Λιαπής τόνισε στο onlarissa.gr την αναγκαιότητα ύπαρξης των δύο θεσμών, λέγοντας χαρακτηριστικά… «Με το συγκεκριμένο θέμα θα πρέπει να ασχολούνται οι ειδικοί. Δεν είναι θέμα καφενείου, ούτε συνδικαλισμού ούτε μαθητικού κινήματος. Μέσα από την εκπαιδευτική μου εμπειρία γνώρισα αυτά τα σχολεία και ανθρώπους που δίδαξαν σε αυτά. Πρόκειται για σχολεία που αναδεικνύουν τον καθηγητή. Η εκπαίδευση δεν μπορεί να είναι στάσιμη, αλλά δυναμική και ενεργή και οι δάσκαλοι θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να δείχνουν την πειθαρχία τους στους νόμους· σε αυτό στηρίζεται άλλωστε η δημοκρατία. Δεν μπορεί, επαναλαμβάνω, να είναι θέμα καφενείου στο πλαίσιο μ΄ αρέσει ή δεν μ΄ αρέσει, ούτε κομματικής ταμπέλας, ούτε συνδικαλιστικές προέλευσης. Έχω αποκτήσει πολλές πικρίες από τα θέματα της παιδείας στην Ελλάδα.

Είναι απαράδεκτο σε ολόκληρη την Περιφέρεια Θεσσαλίας και ειδικά στη Λάρισα να μην υπάρχει ένα πρότυπο σχολείο.

Προσωπικά, συμμετείχα σε σωρεία εκπαιδευτικών επιμορφώσεων και αυτό που παρατήρησα είναι ότι στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην ανανέωση της γνώσης. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη στη διδακτική θεωρία και πράξη. Κυρίως στην πράξη. Αυτό που χρειάζεται είναι να μπει ο εκπαιδευτικός στο σχολείο και αυτό του το προσφέρουν τα πειραματικά και τα πρότυπα σχολεία. Εγώ καταξιώθηκα ως δάσκαλος με την εκπαίδευσή μου στην πρότυπη Βαρβάκειο σχολή, στην οποία εισήχθη μετά από αυστηρές εξετάσεις. Η διδακτική πράξη ήταν το μεγάλο πλεονέκτημα της εκπαίδευσής μου, ότι μπαίναμε να διδάξουμε οι ίδιοι.

Για αυτή τη διδακτική πράξη πρέπει να παλέψουν οι εκπαιδευτικοί σήμερα. Μόνο μέσα από την τάξη επέρχεται η διδακτική ζύμωση. Και για την αξιολόγηση, την οποία πρέπει επίσης να επιζητούν αντί να την αποφέυγουν. Ήταν φοβερό πλήγμα για την παιδεία η κατάργηση της αξιολόγησης. Όντως, στα πρότυπα σχολεία θα πρέπει να υπάρχει επιλογή του διδακτικού προσωπικού και των μαθητών μέσα από εξετάσεις. Μπορεί να είμαστε όλοι ίσοι, αλλά είμαστε διαφορετικοί. Αυτή η ισοπέδωση της Αριστεράς είναι λανθασμένη και ξεπερασμένη. Άλλωστε, δεν μιλάμε για τα σχολεία αρίστων της Αμερικής που δημιούργησαν τέρατα. Οι μαθητές δεν είναι δοχεία γνώσεις. Είναι σπίρτα που πρέπει να ψάχνεις ως δάσκαλος πως να τα ανάψεις. Τα πειραματικά είναι πιο «απλωμένα» σχολεία με μαθητές ευρείας γκάμας.

Και για τη δημιουργία πρότυπο σχολείου στη Λάρισα θα πρέπει να παλέψουν οι εκπαιδευτικοί.

Στα πειραματικά και πρότυπα σχολεία, θα πρέπει να εφαρμόζονται πιλοτικά οι επικείμενες μεταρρυθμίσεις από το κάθε Υπουργείο Παιδείας και μετά τα περνάνε στο γενικό πληθυσμό. Όλα αυτά θέλουν χρόνο για να υπάρξει η αξιολόγηση και η τελική εκτίμηση. Τα παιδιά δεν είναι πειραματόζωα».

Ο κ. Θωμάς Ψύρρας από την πλευρά του, τόνισε ότι το όλο εγχείρημα είναι ένα φαντεζί σχήμα με μηδέν ουσία, εξηγώντας ότι… «Μέχρι το 2015 υπήρχαν πρότυπα σχολεία, όπου οι μαθητές έμπαιναν με εξετάσεις και πειραματικά σχολεία στα οποία γινόταν κλήρωση μαθητών. Και τα δύο έχουν παράδοση υψηλού επιπέδου παροχής εκπαίδευσης.

Επί Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, καταργήθηκαν τα πρότυπα σχολεία και παρέμειναν τα πειραματικά τα οποία συνέχισαν να λειτουργούν όπως και πριν. Συγκεκριμένα, το κάθε πειραματικό σχολείο διοικούνταν από μια 5μελή Εποπτεύουσα Επιτροπή (Διευθυντής Σχολείου, 2 καθηγητές σχολείου, Σχολικό Σύμβουλο και έναν Πανεπιστημιακό). Ο σύλλογος καθηγητών πρότεινε δράσεις τις οποίες ενέκρινε η Επιτροπή, η οποία είχε και το έργο της αξιολόγησης του έργου των διδασκόντων.

Με τον νέο νόμο της ΝΔ, επανέρχονται τα πρότυπα σχολεία, τα οποία θα λειτουργήσουν με το καθεστώς που λειτουργούσαν πάντα και συστήνονται και νέα πειραματικά με τη μόνη διαφορά ότι εκτός από την Επιτροπή της κάθε πειραματικής σχολικής μονάδας, δημιουργείται σε επίπεδο εκπαιδευτικής περιφέρειας μία ακόμη 5μελής Επιτροπή με βασικό της έργο την αξιολόγηση των αιτήσεων για τις τοποθετήσεις για 2 χρόνια, μετά την συμπλήρωση των οποίων επαναξιολογείται το διδακτικό έργο να αποφαίνεται η Επιτροπή για το ποιοι θα παραμείνουν ή θα φύγουν.

Με το χαρακτηρισμό ενός σχολείου ως πειραματικού, όλες οι οργανικές θέσεις χάνονται και οι εκπαιδευτικοί πλέον θα πρέπει υπηρεσιακά βρουν νέες οργανικές από τη λίστα των υπεράριθμων. Η σημαντική όμως λεπτομέρεια είναι ότι στην πραγματικότητα δεν φεύγουν από το σχολείο τους στο οποίο παραμένουν και διδάσκουν αν και θα έχουν πλέον οργανική θέση σε άλλη σχολική μονάδα.

Γι΄ αυτό μιλάω για ένα φαντεζί σχήμα. Το διδακτικό προσωπικό θα παρουσιάζει δράσεις και προγράμματα για το «φαίνεσθαι» και με αυτό το «φαίνεσθαι» θα αξιολογείται. Κινδυνεύουμε να έχουμε εκπαιδευτικούς οι οποίοι θα κυνηγούν μόρια για την μελλοντική αξιολόγηση, χωρίς να ενδιαφέρονται για την ουσία του θεσμού του πειραματικού σχολείου. Κανονικά, θα έπρεπε τα σχολεία αυτά να τρέχουν επιτυχημένα προγράμματα ή βελτιωμένα και διορθωμένα μετά την αξιολόγησή τους με στόχο τη γενίκευσή τους στο σύνολο των σχολείων της επικράτειας. Η μόνη διαφορά των πειραματικών με τα κοινά σχολεία τείνει να είναι ότι στα πρώτα είναι υποχρεωτικό να κάνουμε προγράμματα, ενώ στα λοιπά σχολεία εξαρτάται από τη θέληση του εκπαιδευτικού να τρέξει προγράμματα και δράσεις.

Ουσιαστικά, μένει εκτός αξιολόγησης η λειτουργία και λειτουργικότητα των σχολείων ως μονάδες υπό την έννοια της συνολικής και ατομικής αξιολόγησης. Για να έχουμε αποτέλεσμα, θα έπρεπε να υπάρχει εκ των προτέρων αξιολόγηση και επιλογή του διδακτικού προσωπικού που θα στελεχώσει τα πειραματικά σχολεία.

Τέλος, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι δεν μιλάμε σε καμία περίπτωση για μαθητές μιας ελίτ. Η διαφορετικότητα υπάρχει πάντοτε και σε πολλαπλά επίπεδα, τόσο ως προς τους μαθητές και τους καθηγητές, όσο προς το επίπεδο και τις δυνατότητες μιας σχολικής μονάδας που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Διαφορετικά είναι τα σχολεία ενός απομακρυσμένου χωρίου και διαφορετικά στο κέντρο της Λάρισας. Όπως διαφορετικά, με διαφορετικές συνθήκες και ανάγκες αυτά της νησιωτικής Ελλάδας ή για παράδειγμα τα μονοθέσια.

Η σημασία της ομοιόμορφης εκπαίδευσης είναι να λάβεις υπόψη τις εκάστοτε ιδιαιτερότητες που ήδη υπάρχουν. Η ομοιομορφία, από το 1880 και έκτοτε, έχει πάψει να υφίσταται ως ανάγκη ομογενοποίησης του μαθητικού πληθυσμού. Τώρα, όλοι το επιθυμούν. Τα πειραματικά για παράδειγμα θα έπρεπε να ψάχνουν πως να λειτουργήσουν σχολικές μονάδες που η πλειοψηφία των μαθητών είναι μη ελληνικής καταγωγής, όπως για παράδειγμα αλβανικής. Ή πειραματικό θα έπρεπε να είναι ένα σχολείο σε ένα μικρό νησί ή ένα μονοθέσιο, όπου ψάχνεις να βρεις προγράμματα και δράσεις για να τα εφαρμόσεις σε γενικευμένο πληθυσμό με ίδια χαρακτηριστικά.

Με την ίδια λογική θα έπρεπε οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις να περνούν πρώτα από τα πειραματικά σχολεία και μετά να κατεβαίνουν ως νομοσχέδια στη Βουλή».

Ρεπορτάζ: Εύη Μποτσαροπούλου