Ο χρόνος αντίδρασης ζήτημα ζωής ή θανάτου – Ξεκινήστε το… πινκ πονκ

Γράφει ο Γιάννης Πετρόχειλος

Πως θα σας φαινόταν αν σας έλεγε κάποιος πως αν η αντίδρασή σας σε έκτακτο φρενάρισμα ήταν μόλις 0,43 εκατοστά του δευτερολέπτου πιο γρήγορη από ότι συνήθως, θα κερδίζατε 14 μέτρα ακινητοποίησης του οχήματός σας; Ή ότι αν δεν κρατούσατε το κινητό σας τηλέφωνο όταν παρουσιαζόταν ένα έκτακτο περιστατικό στο δρόμο θα είχατε ακινητοποιήσει το όχημά σας κατά 6 μέτρα πιο νωρίς από ότι συνήθως.

Η έρευνα του τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Lublin η οποία δημοσιεύτηκε τον Στο 70% των ατυχημάτων φταίει ο χρόνος αντίδρασηςΙανουάριο του 2020 είναι αποκαλυπτική σε ότι έχει να κάνει με τον χρόνο αντίδρασης του οδηγού/αναβάτη σε περίπτωση ανάγκης. Η έρευνα ξεκινά με το γεγονός ότι το 70% των ατυχημάτων στην Πολωνία έχει να κάνει με την λάθος ή καθυστερημένη αντίδραση των οδηγών. Ως χρόνο αντίδρασης ορίζουμε την περίοδο μεταξύ τη στιγμή της παρουσίας κινδύνου και της στιγμής που ο οδηγός αναλαμβάνει να δράσει για να αποφύγει τον κίνδυνο.

Πράγματα που μπορούν να δυσκολέψουν την κατάσταση

Στις μετρήσεις που έγιναν λοιπόν ο μέσος χρόνος αντίδρασης των οδηγών ανεξάρτητα την ηλικία τους ή τα χρόνια εμπειρίας τους είναι κατά μέσο όρο 0,6-0,7 δευτερόλεπτα, ενώ ο βασικός μέσος όρος χρόνου που χάνεται μέχρι την ενεργοποίηση του συστήματος πέδησης είναι 1,34 δευτερόλεπτα. Δηλαδή εκ των πραγμάτων χάνουμε χρόνο και κυρίως μέτρα ακινητοποίησης του οχήματός μόνο και μόνο από το δικό μας νευρικό σύστημα. Και αυτά τα μέτρα δεν είναι αμελητέα, μιλάμε για 6-14 μέτρα απόσταση, ικανά να αποτρέψουν έναν θάνατο ή να τον προκαλέσουν.

Υπάρχουν στοιχεία τα οποία δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο τον χρόνο αντίδρασή μας. Στοιχεία όπως να Παρακαλώ μην ομιλείτε εις τον οδηγό…μιλάμε στο κινητό μας τηλέφωνο, να είμαστε αγχωμένοι, να έχουμε καταναλώσει αλκοόλ, να τρώμε την ώρα της οδήγησης, ακόμα και να συζητάμε με τους συνεπιβάτες μας είναι ικανά να μας “καθυστερήσουν”, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο. Ένας μέσος όρος αυτών των στοιχείων είναι 0,43 δευτερόλεπτα που μεταφράζεται ως εξής:

Αν κινούμαστε με 50Km/h θα καθυστερήσουμε κατά 5,98 μέτρα
Αν κινούμαστε με 90Km/h θα καθυστερήσουμε κατά 10,75 μέτρα
Αν κινούμαστε με 120Km/h θα καθυστερήσουμε κατά 14,33 μέτρα.

Τρόποι βελτίωσης υπάρχουν με αποδείξεις

Υπάρχουν φυσικά και στοιχεία τα οποία μας βοηθούν να βελτιώσουμε τον χρόνο αντίδρασής μας. Πολύ σημαντικό στοιχείο είναι να γνωρίζουμε ότι μπροστά μας υπάρχει κίνδυνος – για παράδειγμα να μας έχει ειδοποιήσει κάποιος ότι υπάρχει κινούμενο ζώο στην πορεία μας, κάτι που βελτιώνει την κατάσταση. Το ίδιο και αν υπάρχει υποψία κινδύνου στο δρόμο μας – για παράδειγμα όταν περνάμε μπροστά από ένα σχολείο και υπάρχει η πιθανότητα να πεταχτεί κάποιος μαθητής. Όταν λοιπόν επιλέγουμε μια γνωστή σε εμάς διαδρομή τότε βελτιώνουμε τον χρόνο αντίδρασής μας καθώς ξέρουμε που βρίσκονται τα επικίνδυνα σημεία.

Αυτό επιβεβαιώνει και ένας καλός φίλος και συνάδελφος, Κώστας Μποϊδάνης, αρxισυντάκτης του περιοδικού Αν γνωρίζεις τι σου έρχεται βελτιώνεις τον χρόνο αντίδρασηςCar, ο οποίος είχε πάρει μέρος σε ένα παρόμοιο τεστ. Σε ελεγχόμενο περιβάλλον πίστας τους ενημέρωσαν να κινηθούν όσο το δυνατόν ταχύτερα. Ξαφνικά σε ένα σημείο πετάχτηκε μπροστά τους απροειδοποίητα μια ανθρώπινη κούκλα. Φυσικά η πρόσκρουση ήταν σφοδρή και όλοι οι οδηγοί που πήραν μέρος τραυμάτισαν θανάσιμα την “κούκλα”. Στην επόμενη προσπάθεια τους ενημέρωσαν ότι θα πεταχτεί στο ίδιο σημείο πάλι ένα αντικείμενο μπροστά τους. Κινούμενοι λοιπόν με την ίδια ταχύτητα αλλά γνωρίζοντας πως θα υπάρξει αυτή η εξέλιξη το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό. Πάλι οι περισσότεροι δεν κατάφεραν να αποφύγουν την κούκλα, αλλά αυτήν τη φορά η πρόσκρουση ήταν σαφώς πιο ήπια και η κούκλα ξέφυγε με μόνο μερικά “τραύματα”. Η γνώση λοιπόν και μόνο ότι γνώριζαν πως κάτι θα υπάρξει στο δρόμο τους βελτίωσε πολύ την κατάσταση. Φυσικά όταν μειώθηκε και η ταχύτητα του οχήματος τα πράγματα έγιναν σαφώς καλύτερα.

Η εμπειρία μετράει ελάχιστα

Εκείνο που κάνει εντύπωση στην διατριβή των καθηγητών του πολωνικού πανεπιστημίου είναι πως ελάχιστο ρόλο παίζει στον χρόνο αντίδρασης η εμπειρία οδήγησης. Η διαφορά του παλαιότερου οδηγού σε σχέση με εκείνον με την μικρότερη εμπειρία ήταν μόλις 0,014 του δευτερολέπτου και η έρευνα συμπεραίνει πως μέχρι κάποια συγκεκριμένη ηλικία όπου δεν έχουν εμφανιστεί σωματικά ελαττώματα, το θέμα εμπειρίας δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο. Σίγουρα οι νεότεροι αναβάτες και οδηγοί έχουν το μειονέκτημα της απροσεξίας ή της παρόρμησης, ωστόσο οι παλαιότεροι οδηγοί έχουν ως μειονέκτημα την αυτοπεποίθησης η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επανάπαυση.

Ξεκινήστε το πιγκ πογκ

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι ο χρόνος αντίδρασης παίζει μεγάλο ρόλο στην οδήγηση και μάλιστα μπορείΟπτικά, ηχητικά και ερεθίσματα αφής βοηθούν… να καθορίσει αν ένα ατύχημα γίνει θανατηφόρο η όχι. Κάτι που έμαθα συζητώντας με την Dr Διαμαντίνα Πανταζή, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Σπάρτης είναι πως υπάρχει τρόπος να βελτιώσουμε την αντίδρασή μας με ορισμένες ασκήσεις. Υπάρχει δηλαδή τρόπος να εξασκήσουμε το νευρικό μας σύστημα δημιουργώντας αυτοματισμούς στον εγκέφαλο προκειμένου να βελτιώσουμε την ταχύτητα εκτέλεσης. Αυτό επιστημονικά ονομάζεται χρονικό ή κινητικό πρόγραμμα.

Για παράδειγμα, αν προβούμε σε προπόνηση με σταθερά επαναλαμβανόμενες κινήσεις για 6-8 εβδομάδες ο χρόνος σε ακουστικό ερέθισμα μειώνεται από 1,12-0,27 δευτερόλεπτα σε 0,55-0,17 δευτερόλεπτα. Αυτό οφείλεται στη δημιουργία δυναμικού στερεοτύπου. Πάντως η γενική ικανότητα αντίδρασης μπορεί να βελτιωθεί με ασκήσεις που προϋποθέτουν αντίδραση σε ερεθίσματα οπτικά, ακουστικά και αφής. ήρθε η ώρα λοιπόν να αρχίσουμε το πιγκ πογκ!