Ταμείο Ανάκαμψης : Χρηματοδότηση επενδύσεων που θα αλλάξουν την οικονομία

Το πρώτο draft «έφυγε» ήδη για τις Βρυξέλλες. Ενας τόμος 240 σελίδων – αν έβγαινε και σε έντυπη μορφή. Ενας τόμος που κρύβει στις σελίδες του την ελπίδα για ένα διαφορετικό μέλλον για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Ταυτόχρονα, με ένα μεγάλο πολιτικό στοίχημα που επενδύει στον μετασχηματισμό, ξεκινώντας από τις νοοτροπίες και τις συμπεριφορές. Με ένα απλό και ξεκάθαρο μήνυμα: Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης είναι για επενδύσεις με οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα και αντίκτυπο. Δεν υπάρχει ούτε τζάμπα χρήμα, ούτε χρήμα για επιδοτήσεις. Υπάρχουν όμως δάνεια με πολύ χαμηλό επιτόκιο – σχεδόν μηδενικό, δεδομένων των συνθηκών – για την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα που θέλει και μπορεί να αναλάβει ρίσκο και να παραδώσει έργο.

Αυστηρός έλεγχος

Το πρώτο draft διαθέτει μετρήσιμους στόχους και χρονικά ορόσημα. Τίποτα δεν έχει αφεθεί στην τύχη του. Ολα βρίσκονται κάτω από αυστηρό έλεγχο και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, καθώς η ανάγκη για ολοκληρωμένη, αναλυτικά λεπτομερή κοστολόγηση των projects αποτελεί ζήτημα «ζωής και θανάτου» για το ελληνικό σχέδιο για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης – τα περίφημα 32 δισ. ευρώ, από τα οποία περίπου 13 δισ. ευρώ είναι τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις.

Η ακριβής κοστολόγηση είναι το σημείο-κλειδί όλου του προγράμματος καθώς η χώρα θα παίρνει χρήματα στη βάση αυτής της κοστολόγησης και όχι της πραγματικής δαπάνης. Δηλαδή, αν ένα έργο ξεπεράσει το ποσό της συμφωνημένης μεταξύ των δύο πλευρών κοστολόγησης, το επιπλέον κόστος αναλαμβάνεται από τη χώρα μας. Και αυτή η ζημιά δεν μπορεί να γίνει ανεκτή σε όλα τα επίπεδα. Επιπλέον, πρέπει τα πράγματα να είναι καλά υπολογισμένα και σε χρόνους, καθώς αν ένα έργο που είναι ενταγμένο στο συνολικό πακέτο δεν ολοκληρώνεται στην ώρα του, η χώρα χάνει όλο το ποσό της χρηματοδότησης που αντιστοιχεί στο πακέτο των έργων. Γι’ αυτό και όσα projects περάσουν τελικά από την κρησάρα θα είναι σε ένα πολύ ώριμο στάδιο και με φορείς εκτέλεσης που έχουν την έξωθεν καλή μαρτυρία.

Ο λόρδος Stern

Τον Νοέμβριο του 2008 ο Θεόδωρος Σκυλακάκης με την τότε ιδιότητά του – γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Αναπτυξιακής Συνεργασίας και ειδικός εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών για την κλιματική αλλαγή – υπογράφει ένα μικρό σημείωμα στην ελληνική έκδοση της σύνοψης της Εκθεσης Stern. « (…) το υπουργείο Εξωτερικών ανέλαβε την πρωτοβουλία να παρουσιάσει την εκτεταμένη σύνοψη της Εκθεσης Stern, η γνώση των βασικών συμπερασμάτων της οποίας αποτελεί σημαντικό προαπαιτούμενο για να μπορούν να παρακολουθήσουν η κοινή γνώμη και οι συλλογικοί φορείς της χώρας τις επικείμενες, καθοριστικές για το μέλλον, εξελίξεις».

Η ελληνική έκδοση παρουσιάστηκε με τον καθηγητή Nickolas Stern στο πλάι της τότε υπουργού Εξωτερικών Ντόρας Μπακογιάννη. Αλλά γιατί γίνεται αυτή η αναφορά στον Stern και στην Εκθεσή του; Για έναν και μόνο λόγο. Ο καθηγητής Stern (λόρδος Νίκολας Στερν του Brentford), Chair του Grantham Research Institute στη London School of Economics and Political Science (LSE) και στο Centre for Climate Change Economics and Policy (CCCEP) είχε πει, κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στην Αθήνα ως προσκεκλημένος του ΣΕΒ, μια μεγάλη αλήθεια που δύσκολα την προσπερνά και ο πιο δογματικός αρνητής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. «Η Ελλάδα θα μπορούσε να ήταν ένας μεγάλος εξαγωγέας ενέργειας στην υπόλοιπη Ευρώπη».

Πλωτά πάρκα

Δώδεκα χρόνια μετά, ο Θ. Σκυλακάκης, αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, έχει τη βασική πολιτική ευθύνη να «τρέξει» το ελληνικό σχέδιο για την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Στο πρώτο draft που «έφυγε» για τις Βρυξέλλες ένα μεγάλο μέρος αφορά τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Για παράδειγμα, η ενότητα που αφορά τις δράσεις για την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού του Αιγαίου, κυρίως μέσα από τη δημιουργία πλωτών πάρκων με ανεμογεννήτριες, αποτελεί μια μεγάλη πολιτική και οικονομική παρέμβαση με ξεκάθαρη μεταρρυθμιστική ματιά.

Πιο συγκεκριμένα, τα πλωτά πάρκα θα πρέπει να συνοδευτούν δίχως άλλο από ένα θεσμικό πλαίσιο και ένα ειδικό χωροταξικό σχέδιο, αλλά και μια αλλαγή σε πολιτικές και επιχειρηματικές πρακτικές, νοοτροπίες και συμπεριφορές.

Η διασύνδεση

Στην ίδια κατεύθυνση βρίσκεται και το project του ΑΔΜΗΕ για την ολοκλήρωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των νησιών του Αιγαίου με την ηπειρωτική Ελλάδα, που αλλάζει άρδην τα οικονομικά της αγοράς της ενέργειας (μια αλλαγή που θα φανεί και στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος). Το project που βρίσκεται – και δικαίως – στη βιτρίνα του ελληνικού σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης έχει μια τριπλή χρησιμότητα.

Πρώτον, ενισχύει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού των νησιών. Δεύτερον, είναι χρήσιμο περιβαλλοντικά γιατί κλείνουν τα «φουγάρα» της ΔΕΗ, είναι δηλαδή ένα πράσινο έργο. Και τρίτον, εξοικονομεί πόρους καθώς με το σημερινό καθεστώς κάθε χρόνο πληρώνουμε 700 εκατ. ευρώ για τις λεγόμενες Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ), με τις οποίες επιδοτείται η ηλεκτροδότηση των μη διασυνδεδεμένων νησιών.

Ιδιαίτερη αξία, λόγω της ενίσχυσης του ρόλου των ΑΠΕ, θα έχει και το project που θα δίνει έμφαση στη δημιουργία και λειτουργία συστημάτων αποθήκευσης της ενέργειας. Ενα project συνδεδεμένο με όλες τις νέες τάσεις στους τομείς της τεχνολογίας και της καινοτομίας με προβεβλημένο το πράσινο αποτύπωμα.

Στο πακέτο της ενέργειας – μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις – υπάρχει και το project του ΔΕΔΔΗΕ για τους «έξυπνους» ηλεκτρικούς μετρητές.

Βig data

Οι τελευταίοι, που θα επικοινωνούν μελλοντικά και με τις «έξυπνες» συσκευές του «έξυπνου σπιτιού», αποτελούν το βασικό κομμάτι του «έξυπνου» δικτύου, που θα παρέχει στους καταναλωτές και στις εταιρείες παροχής ηλεκτρικού ρεύματος συνεχή στοιχεία της κατανάλωσης ρεύματος.

Αλλωστε, θα αποτελούν μέρος μιας αλυσίδας που θα στηρίζεται σε big data και στην τεχνητή νοημοσύνη, που είναι απαραίτητη για τη διαχείριση και την εξοικονόμηση ενέργειας με τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο στο άμεσο μέλλον.

Στο ίδιο πακέτο εντάσσεται και το project της υπογειοποίησης των ηλεκτρικών καλωδίων – ένα project που «ακουμπά» κρίσιμα ζητήματα που σχετίζονται με την Πολιτική Προστασία και θα έχει σε κάθε περίπτωση καταλυτικό ρόλο στην αισθητική και περιβαλλοντική αναβάθμιση ολόκληρων περιοχών της χώρας με οικονομικά και κοινωνικά οφέλη.

Πολεοδομικοί χάρτες

Και μια και περάσαμε στα «χωράφια» της αστικής ανάπτυξης και του περιβάλλοντος, να κάνουμε μια ιδιαίτερη αναφορά σε ένα project που είναι σταθμός για τα ελληνικά δεδομένα. Πρόκειται για το project των πολεοδομικών χαρτών για όλη τη χώρα – δήμο τον δήμο, περιοχή την περιοχή. Ενα γιγαντιαίο έργο που κινητοποιεί και αξιοποιεί στον μέγιστο βαθμό το επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό της χώρας για τη διαμόρφωση των μελετών που απαιτούνται για τη διαμόρφωση των πολεοδομικών χαρτών.

Στο ίδιο μήκος κύματος και το project που επικεντρώνεται στην ενεργειακή αναβάθμιση των δημόσιων κτιρίων – νοσοκομεία, εκπαιδευτικές μονάδες όλων των βαθμίδων, υπουργεία κ.ά.

Η αναβάθμισή τους θα τους δώσει την πράσινη σφραγίδα αλλά και μια ανάσα στον κρατικό προϋπολογισμό μέσα από την εξοικονόμηση πόρων. Αρα, με το αυτό το project εξυπηρετείται ένας διπλός στόχος – εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση δαπάνης για το Δημόσιο.

Κομμάτι του συνολικού project της ηλεκτροκίνησης θα είναι και η δημιουργία ενός εκτεταμένου δικτύου φόρτισης των ηλεκτρικών οχημάτων – με άλλα λόγια, το δίκτυο των «ηλεκτρικών βενζινάδικων».

Αμεση σχέση με το περιβάλλον και με το μέλλον των μεγάλων πόλεων έχει και το εκτεταμένο πρόγραμμα δημιουργίας σύγχρονων υποδομών και παραγωγικών μονάδων διαχείρισης αστικών απορριμμάτων, ένα πρόγραμμα που θα προωθηθεί μέσω των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Και δεν θα είναι το μόνο πρόγραμμα που θα προωθηθεί με ΣΔΙΤ. Ενα από τα πολλά θα είναι και εκείνο που αφορά το πρόγραμμα των αρδευτικών έργων σε αρκετές περιοχές της χώρας.

Ψηφιακός κόσμος

Το ελληνικό σχέδιο για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης έρχεται να στηρίξει τη γιγαντιαία προσπάθεια ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας. Μάλιστα, στα κείμενα του προσχεδίου – το πρώτο draft «έφυγε» ήδη για τις Βρυξέλλες – φιλοξενούνται αρκετά από τα projects που έχει διαμορφώσει και προωθεί το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και ο εκτελεστικός του βραχίονας, η Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ.

Οπως είναι ήδη γνωστό, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία του διαγωνισμού για τις άδειες του 5G. Σε κάθε περίπτωση η χώρα είναι στον σκληρό πυρήνα της πρωτοπορίας όλων εκείνων που θα υποδεχθούν με αξιώσεις τον καινούργιο ψηφιακό κόσμο. Επιπλέον, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη και μια πρόσφατη αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πιο συγκεκριμένα, στην 8η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει πως το επενδυτικό ταμείο «Φαιστός» – που θα χρηματοδοτεί νεοφυείς επιχειρήσεις που αναπτύσσουν υπηρεσίες και προϊόντα 5G – είναι ένα καινοτόμο σχήμα που αναμένεται να παίξει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός 5G οικοσυστήματος στη χώρα μας.

Επιπροσθέτως, και με βάση τον νόμο 4727/2020 που ψηφίστηκε πρόσφατα με ευρύτατη πλειοψηφία από τη Βουλή, το Δημόσιο έχει δεσμεύσει περιοχές συχνοτήτων (στα 733-736 ΜHz, 788-791 ΜHz, 3400-3410 ΜΗz και 26 GHz) για 10 χρόνια, που θα παραχωρούνται δωρεάν σε ερευνητικούς φορείς και πανεπιστήμια της χώρας μας για να δοκιμάζουν για ως και 12 μήνες – σε πραγματικές συνθήκες – 5G υπηρεσίες και προϊόντα.

Μια νέα γενιά πολιτικού προσωπικού

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δίχως άλλο αναλαμβάνοντας το μεγάλο πολιτικό στοίχημα του Ταμείου Ανάκαμψης επιζητεί και ελπίζει να αναδειχθεί μέσα από αυτές τις δύσκολες και απαιτητικές διαδικασίες μια νέα γενιά πολιτικού προσωπικού και δημόσιων λειτουργών που να ξεχωρίζουν στη βάση μετρήσιμων στόχων και αποτελεσμάτων, πάντα με μια διαρκή, υπεύθυνη και συνεπή μεταρρυθμιστική ματιά.

Ψηφιακά διόδια και υποθηκοφυλακεία

Οι μεγάλες παρεμβάσεις – οι χρηματοδοτήσεις του «Φαιστός», οι δωρεάν παραχωρήσεις περιοχών συχνοτήτων σε δημόσιους ερευνητικούς φορείς και πανεπιστήμια κ.ά. – περιλαμβάνονται με πολύ αναλυτικό τρόπο (κυρίως για την μεταρρυθμιστική επίπτωσή τους) στο πρώτο draft. Οπως και τα σημαντικά projects που αφορούν τους τομείς της συνδεσιμότητας (5G, μικροδορυφόροι, ανάπτυξη δικτύων οπτικών ινών), της ψηφιοποίησης των αρχείων του κράτους, ασφαλιστικών ταμείων, υποθηκοφυλακείων και βεβαίως των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ), των έξυπνων υποδομών (π.χ. ψηφιακά διόδια, εφαρμογές για τα λιμάνια), των ψηφιακών υποδομών του κράτους (υπηρεσίες cloud) αλλά και μια πληθώρα χρήσιμων και απαραίτητων ψηφιακών υπηρεσιών όπως το νέο TAXIS, η ψηφιακή κάρτα υγείας που θα είναι ενταγμένη στο πλαίσιο της Τηλεϊατρικής και του Εθνικού Δικτύου που έρχεται για να την αναπτύξει και να τη στηρίξει στην καθημερινότητα των πολιτών.

Τα 16 projects της ΑΑΔΕ και η e-κάρτα των μισθωτών

Η Ανεξάρτητη Αρχή Εσόδων (ΑΑΔΕ) είναι μια εκ των πρωταγωνιστών καθώς τα projects της καταλαμβάνουν μεγάλο και σημαντικό μέρος του πρώτου draft της ελληνικής κυβέρνησης. Το νέο TAXIS αλλά και το project για τις ψηφιακές ταμειακές μηχανές διασυνδεδεμένες με την Εφορία, οι υπηρεσίες της οποίας και εκείνες περνούν στη φάση του ψηφιακού μετασχηματισμού, φέρνουν πολύ πιο κοντά μια μεγάλη εικόνα με ψηφιακούς κατάσκοπους, τα μάτια και τα αφτιά των οποίων είναι τα εξελιγμένα συστήματα και εφαρμογές που στηρίζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη και στην εξόρυξη των big data. Σχετικές πληροφορίες κάνουν λόγο για 16 ξεχωριστά και απολύτως ιδιαίτερα projects της ΑΑΔΕ.