Δημοτική Πινακοθήκη – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα: Η «νύφη» της Λάρισας φοράει τα καλά της!

Του Λευτέρη Παπαστεργίου

Η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα φοράει τα καλά της και απαστράπτουσα ετοιμάζεται να υποδεχθεί όλους τους Λαρισαίους με αφορμή τα εγκαίνια της μόνιμης έκθεσης της, που περιλαμβάνει τα έργα του αείμνηστου γιατρού-συλλέκτη Γ. Κατσίγρα, μετά τον επανασχεδιασμό της και τη νέα μουσειακή μελέτη και τα οποία θα πραγματοποιηθούν με κάθε επισημότητα την Κυριακή και ώρα 12:00.

«Ο επανασχεδιασμός της μόνιμης συλλογής αποτελεί το επιστέγασμα μιας ανοδικής πορείας της Πινακοθήκης», μου εξηγεί η υπεύθυνη για την Πινακοθήκη, αντιδήμαρχος Άννυ Ψάρρα, με την κόπωση των ημερών να φαίνεται έντονα αποτυπωμένη στο πρόσωπο της. «Μετά από 16 χρόνια θεωρώ πως ο κύκλος της προϋπάρχουσας έκθεσης είχε κλείσει. Ο πυρήνας του Μουσείου είναι αναμφισβήτητα η τεράστια και ανεκτίμητη συλλογή έργων του Κατσίγρα, η οποία μέσω της Λάρισας ανήκει σε ολόκληρη την Ελλάδα», συμπληρώνει η κα Ψάρρα, και το μάτι της εξερευνά συνεχώς τον χώρο, παρατηρώντας τα συνεργεία που δουλεύουν πυρετωδώς για να είναι όλα έτοιμα την Κυριακή, στον χώρο όπου παρουσία του Προέδρου της Βουλής κ. Νίκου Βούτση θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια της έκθεσης.

Παράλληλα με την προετοιμασία της νέας μεγάλης έκθεσης με τα έργα Κατσίγρα, ο χώρος της Πινακοθήκης μετατράπηκε σε πραγματικό εργοτάξιο, όλο το προηγούμενο διάστημα. «Ολόκληρος ο εξωτερικός χώρος έχει βαφεί, έχουν τοποθετηθεί καινούργια παγκάκια, έχουμε περιποιηθεί αλλά και αντικαταστήσει, εκεί που χρειαζόταν, τα μάρμαρα, έχουμε ενισχύσει την μόνωση του χώρου, λειτουργεί πλέον παντού κλιματισμός, έχουν τοποθετηθεί κάμερες τελευταίας τεχνολογίας και επιπλέον σε κάθε έργο έχει τοποθετηθεί ειδικό αντικλεπτικό», λέει η κα Ψάρρα, περιγράφοντας το σύνολο των εργασιών.

Η νέα έκθεση

Αυτό που θελήσαμε να αναδείξουμε είναι οι νέοι, διακριτοί, χώροι, οι οποίοι φιλοξενούν τέσσερις ενότητες. Τα εκθέματα δεν λειτουργούν μέσα στον χώρο όπως παλαιότερα, αλλά τα «χρησιμοποιούμε» για να «σπάσουμε» το όριο της οικειότητας», εξηγεί ο αρχιτέκτονας κ. Αντώνης Μόρας, του οποίου η συνολική πρόταση κέρδισε στον διαγωνισμό των Λαρισαίων αρχιτεκτόνων, που είχε προκηρύξει ο Δήμος Λαρισαίων.

«Η πρόταση του Αντώνη, ως η μια από τις εφτά που κατατέθηκαν συνολικά ήταν η πλέον ολοκληρωμένη, αφού συνδέει τα έργα της συλλογής με ψηφιακές εφαρμογές, οι οποίες θα δίνουν πλέον την ευκαιρία σε μικρούς και μεγάλους να έρχονται πιο κοντά στα έργα και στον χώρο, κάνοντας χρήση της νέας τεχνολογίας», εξηγεί η κα Ψάρρα.

Η Ιστορικός Τέχνης και υπεύθυνη της μουσειολογικής μελέτης  κα Σιραγώ Τσιάρα σημείωσε ότι «με βάση τις τελευταίες διευθετήσεις στο χώρο της έκθεσης μπορούν να εκτεθούν συνολικά έως και 195 έργα. Μάλιστα υπάρχει η δυνατότητα να εκτεθούν έργα που έως σήμερα έμεναν στο ντεπό της Πινακοθήκης».

«Ανοίξαμε μια μεγάλη συζήτηση, με το προσωπικό της Πινακοθήκης, αλλά και τους κληρονόμους του Κατσίγρα, με την ομάδα του Γιάννη Πέτρου και με τον αρχιτέκτονα, προβληματιστήκαμε και καταλήξαμε πως η προσωπικότητα του μεγάλου δωρητή, καθώς και το ανεκτίμητο «δώρο» προς την πόλη, θα έπρεπε να είναι αυτά τα στοιχεία που θα μας καθοδηγήσουν στην Επανασύνδεση», συμπληρώνει η κα Ψάρρα, ενώ ο κ. Μόρας πάει ένα βήμα παραπέρα τονίζοντας πως «η έννοια του ‘δώρου’ έχει σημασία όταν το αποδέχεται πλήρως αυτός που το λαμβάνει».

Στοιχεία για την συλλογή

Η Συλλογή Γ. Ι. Κατσίγρα δημιουργήθηκε στο διάστημα 1950 – 1965 από τον γιατρό Γεώργιο Κατσίγρα (1914 – 1998) και περιλαμβάνει 780 έργα -ζωγραφικά, χαρακτικά και σχέδια- από τον 19ο μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Ο συλλέκτης αποφάσισε να δωρίσει τη συλλογή του στο Δήμο Λαρισαίων το 1981 με μοναδικό όρο την ανέγερση ειδικού κτιρίου για τη στέγαση της. Το 1983 ιδρύθηκε η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα και τα επίσημα εγκαίνια στο νέο κτίριο έγιναν το Νοέμβριο του 2003.

Η επανασχεδιασμένη έκθεση της συλλογής προτείνει μια νέα αφήγηση στην οποία πρωταγωνιστούν ο τόπος και οι άνθρωποι στην ιστορική εξέλιξη των μεταξύ τους σχέσεων. Τα έργα τέχνης δεν αντιμετωπίζονται μόνο ως φορείς αισθητικής αξίας, αλλά και ως πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την οργάνωση των κοινωνικών σχέσεων, καθώς και την αλληλεπίδραση των ανθρώπων με το φυσικό και δομημένο περιβάλλον. «Το Πνεύμα του Τόπου», τα «Ιδανικά πλάσματα», η «Οικειότητα» και η «Αγωνιστικότητα» είναι οι βασικές έννοιες γύρω από τις οποίες δομείται η έκθεση, με στόχο να ενεργοποιήσει τη βιωματική προσέγγιση των επισκεπτών.

Το Πνεύμα του Τόπου

Αγροτικές εργασίες, κτηνοτροφική παραγωγή, το ορεινό και πεδινό τοπίο κυριαρχούν στην πρώτη ενότητα, χωρίς να λείπουν και απόψεις αστικού τοπίου. Οι σχέσεις των ανθρώπων με τον τόπο εξελίσσονται ιστορικά καθώς αλλάζει η μορφή της κοινωνίας. Ωστόσο οι δομές της παραδοσιακής αγροτικής οικονομίας παραμένουν ισχυρές στην πρόσληψη του θεσσαλικού χώρου και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εικαστική αντίληψη για το πνεύμα του τόπου.

Ιδανικά πλάσματα

Εξιδανικευμένες γυναικείες μορφές, σε σκηνές εργασίας ή ανάπαυσης. Αστές που αναπαύονται ή ονειροπολούν, γυναίκες της υπαίθρου σε καθημερινές ασχολίες, ανατολίτισσες, αγίες και μητέρες  -όλες διατηρούν ανέπαφη την αύρα της ακηλίδωτης θηλυκότητας. Στην ίδια ενότητα συναντούμε πορτρέτα παιδιών κυρίως αστικής προέλευσης, αλλά και παιδιά της υπαίθρου, τα ήθη των οποίων αποδίδονται σύμφωνα με τα αισθητικά και ιδεολογικά πρότυπα της εποχής τους.

Οικειότητα

Περιλαμβάνονται ζωγραφικά και χαρακτικά έργα που διακρίνονται για τη διάθεση εξερεύνησης του οικείου χώρου, τη μνημόνευση των απλών, αλλά και τόσο σημαντικών στιγμών της καθημερινής ζωής και την εικαστική απόδοση συναισθημάτων. Κυριαρχούν εσωτερικά σπιτιών και αυλές, βάζα με λουλούδια, οικογενειακές σκηνές, φιλικές συναντήσεις, στιγμές χαλάρωσης και παιχνιδιού. Μια ιδιαίτερη ενότητα ζωγραφικών και χαρακτικών έργων αφιερώνεται στην απεικόνιση του γυμνού σώματος.

Αγωνιστικότητα

Στην ενότητα εντάσσονται ζωγραφικά και χαρακτικά έργα με σκηνές που απεικονίζουν τον αγώνα των ανθρώπων για επιβίωση σε αντίξοες συνθήκες, το μόχθο των αγροτών στα χωράφια, των εργατών στα εργοστάσια, το πνεύμα αντίστασης και αγωνιστικότητας στην περίοδο της κατοχής, τα κινήματα διαμαρτυρίας, αλλά και τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των δυσχερειών στην πόλη και στην ύπαιθρο.

Η εκδήλωση των εγκαινίων τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου.