Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί…

Ένα κρύο απόγευμα στις αρχές του Δεκέμβρη, λίγο πριν παρουσιάσει το νέο της βιβλίο στη Λάρισα, η Κλαίρη Θεοδώρου αποδέχεται την πρόσκλησή μου για μια κουβέντα, με αφορμή την ιστορία του Δημήτρη και της Ηλέκτρας, των δυο ηρώων του βιβλίου της, και τον έρωτά τους εν μέσω του ελληνικού εμφυλίου.

Η πιο μαύρη περίοδος της νεότερης ελληνικής ιστορίας είναι μια καλή αφορμή για να μιλήσουμε για όλα: για τον εμφύλιο, διχασμό και τον φανατισμό, για την ιστορική αλήθεια, για την επιλογή μας, ως λαός, να κρύβουμε την αλήθεια κάτω από το χαλί, για την κρίση. Η συγγραφέας που αιχμαλωτίζει με την γραφή της χιλιάδες αναγνώστες, με ένα φωτεινό χαμόγελο, απαντά ευγενικά στις ερωτήσεις μου και δεν διστάζει να αναρωτηθεί, αλλά και να διαφωνήσει μαζί μου.  Καταλήγουμε όμως, σαν δυο φίλοι από χρόνια, να συμφωνήσουμε: «ο έρωτας ζει παντού…».

Συνέντευξη στον Λευτέρη Παπαστεργίου

Πρόσφατα μου έλεγε ένας φίλος μου συγγραφέας πως δεν διαβάζει μυθιστορήματα που έχουν σχέση με τον εμφύλιο ή άλλες ιστορικές εποχές γιατί μπορεί να θυμώσει. Θεωρεί πως ένα ιστορικό εγχειρίδιο απευθύνεται σε λιγότερους αναγνώστες, ενώ ένα μυθιστόρημα, εξ ορισμού σε περισσότερους, κάτι που σημαίνει πως αν το μυθιστόρημα εμπεριέχει ιστορικές ανακρίβειες μπορεί να παρασύρει χιλιάδες ανθρώπους. Συμφωνείτε με την άποψη αυτή;

Συμφωνώ απόλυτα. Έτσι είναι. Τι ιστορικό μυθιστόρημα είναι μεγάλη και βαριά ευθύνη…

Ωστόσο εσείς επιλέξατε στο νέο σας μυθιστόρημα, στις «Άλικες Σιωπές», να στήσετε την ιστορία σας εν μέσω εμφυλίου…

Ναι. Η άποψη μου είναι πως η ιστορία επαναλαμβάνεται και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οφείλουμε να μάθουμε και να την κατανοήσουμε.

Δεν φοβηθήκατε;

Όχι, δεν φοβήθηκα γιατί έψαξα πολύ. Πραγματοποίησα μια κοπιαστική και χρονοβόρα έρευνα στα αρχεία του κράτους, σε άλλα συγγράμματα, έκανα συνεντεύξεις, συγκέντρωσα μαρτυρίες. Έψαξα για την αλήθεια.

Τι ήταν αυτό που σας έκανε εντύπωση από την έρευνά σας, για μια πραγματικά φοβερή περίοδο της ελληνικής ιστορίας;

Πως έχουν επικρατήσει μύθοι και μονόπλευρες αλήθειες. Επίσης έπαθα πραγματικά «σοκ» διαπιστώνοντας πως ο καθένας μας, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να μεταβληθεί σε ανθρωπόμορφο τέρας…

Αντιλαμβάνομαι αυτό που λέτε… Μιλήσατε για «μονόπλευρες αλήθειες». Γιατί εμείς οι Έλληνες προτιμούμε να θάβουμε τις αλήθειες;

Ίσως επειδή δεν είναι τόσο εύπεπτο το να έρχεσαι σε επαφή με την ιστορική αλήθεια. Ίσως είναι πιο εύκολο να θάβουμε, αυτά που μας ενοχλούν, κάτω από το χαλί…

Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει;

Φυσικά! Εγώ σαν εκπαιδευτικός το συναντώ και μέσα στις σχολικές αίθουσες. Αντί να δημιουργούμε μαθητές με κριτική σκέψη, «επιλέγουμε» να τους μετατρέπουμε σε υποχείρια.

Μιας και το λέτε, πως βλέπετε τις διαδηλώσεις των μαθητών, αυτές τις μέρες, για την Μακεδονία;

Οι μαθητές αντιδρούν και διαμαρτύρονται. Ίσως να μην γνωρίζουν σε βάθος, όμως η ηλικία τους το επιτρέπει. Αυτό για το οποίο εξοργίζομαι και στεναχωριέμαι είναι πως διαφαίνονται σημάδια διχασμού.

Τα βλέπετε μόνο στα σχολεία αυτά τα σημάδια;

Αυτά τα σημάδια φαίνονται καθημερινά σε ολόκληρη την κοινωνία. Ο διχασμός καλά κρατεί. Σε μεγάλο βαθμό, την ευθύνη φέρει το σχολείο και αναμφισβήτητα η οικογένεια. Ο διχασμός φέρνει φανατισμό και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που απειλεί ολόκληρη την χώρα.

Τι είναι αυτό που δημιουργεί τον διχασμό;

Νομίζω πως είναι απόρροια της οικονομικής κρίσης. Όλοι μας ψάχνουμε να βρούμε το τι έφταιξε. Κανένας όμως δεν είναι έτοιμος να αναλάβει τις προσωπικές του ευθύνες.

Τι είναι αυτό που ζούμε σήμερα;

Μια παρατεταμένη κρίση. Η φούσκα της ευημερίας μας έσκασε ξαφνικά και μείναμε μετέωροι.

Έχουμε διδαχθεί τίποτα, σαν λαός, από αυτή την κρίση;

Νομίζω πως ναι. Ειδικά οι νέοι άνθρωποι είναι πλέον πιο συνειδητοποιημένοι, πιο προσγειωμένοι.

Και μέσα σε όλα αυτά, στην περίοδο του ματωμένου εμφυλίου ή σε μια περίοδο παρατεταμένης κρίσης, ο έρωτας!

Ο έρωτας υπάρχει μέσα σ’ όλα! Όλοι ψάχνουν να βρουν τον έρωτα. Κανείς δεν παραιτείται από την αναζήτησή του…

Πόσο έτοιμος είναι όμως ο άνθρωπος να εκμηδενίσει τον εγωισμό του για να ζήσει τον απόλυτο έρωτα;

Δεν είμαι σίγουρη πως χρειάζεται να συμβεί κάτι τέτοιο. Ο έρωτας είναι δυο εγωισμοί που συναντιούνται και αγκαλιάζονται.

Έτσι έκαναν ο Δημήτρης και η Ηλέκτρα; Πως προέκυψαν οι ήρως του βιβλίου σας;

Οι ήρωες μου αυτοί, όπως και όλοι μου οι ήρωες, μου συστήνονται. Και όταν τελειώνω την ιστορία τους, με αφήνουν και φεύγουν…

Ο Δημήτρης και η Ηλέκτρα. Ο εμφύλιος και ο έρωτας…

Ο Δημήτρης είναι ένα παιδί μιας φτωχής οικογένειας, με πατέρα ανάπηρο και μητέρα που δουλεύει στο εργοστάσιο του πατέρα της Ηλέκτρας. Ο Δημήτρης δουλεύει σε καπνεργοστάσιο, συμμετέχει στις μεγάλες απεργίες των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη και από κει γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Η Ηλέκτρα από την άλλη, είναι γόνος πλούσιας οικογένειας, με βιομήχανο πατέρα. Οι δυο αυτοί νέοι, υπό λογικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να συναντηθούν ποτέ, πόσο δε μάλλον να ερωτευτούν. Ωστόσο βρίσκουν τη δύναμη να ξεπεράσουν τα «πρέπει» και να είναι μαζί μέχρι…

Αυτό αφήστε το για τον αναγνώστη! Ποιο είναι το όνειρό σας;

Να είμαι ευτυχισμένη!

Υπάρχει απαραίτητη και αναγκαία συνθήκη για να είναι κανείς ερωτευμένος;

Όχι δεν το πιστεύω.

Φοβάστε τον θάνατο;

Παλιότερα θα σας απαντούσα «όχι». Τώρα όμως θα σας πω «ναι». Ίσως επειδή, λόγω ενός προβλήματος υγείας που αντιμετώπισα, τον ένιωσα κοντά μου. Όλα αλλάζουν όταν σου χτυπάει την πόρτα…

Έμπνευσή σας;

Τα πάντα. Μια εικόνα, μια περίεργη στιγμή, οτιδήποτε μπορεί να λειτουργήσει σαν ερέθισμα σκέψης…

Για ποιον γράφετε;

Γράφω για μένα. Για την δική μου ψυχή. Το γράψιμο είναι η ψυχοθεραπεία μου και δεν θα άλλαζε ποτέ τον τρόπο που γράφω, απλά και μόνο για να αρέσω στους αναγνώστες μου.

Αγαπημένοι σας συγγραφείς;

Οι ισπανόφωνοι! Με γοητεύει ο μαγικός ρεαλισμός της γραφής τους. Ακόμα και μια απλή τους πρόταση, μπορεί να με ταξιδέψει.

Ευχαριστώ για την κουβέντα

Εγώ ευχαριστώ!