ΛΑΡΙΣΑΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ

Αχιλλέας Γραβάνης: “Κακίζω τους Έλληνες πολίτες που δεν ενδιαφέρονται για την χώρα παρά μόνο για τον εαυτό τους …”

Συνέντευξη στον Λευτέρη Παπαστεργίου

Το ραντεβού μας είναι στη Λάρισα. Από δω που ξεκίνησε παλεύοντας τη φτώχεια, για να καταλήξει ως ένας από τους διαπρεπέστερους επιστήμονες στον κόσμο. Ο Αχιλλέας Γραβάνης, Καθηγητής Φαρμακολογίας, στην Ιατρική Σχολή του Παν/μιου Κρήτης και Ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, μοιράζει τον χρόνο του στην Κρήτη, στο Harvard, στην έρευνα και στην καινοτομία. Ωστόσο, έχει ένα ακόμα, ιδιαίτερο, χαρακτηριστικό: αν και καθηγητής, δεν διστάζει να αρθρογραφεί. Να αρθρογραφεί με κρότο, παρεμβαίνοντας στα δημόσια πράγματα της χώρας. Με αφετηρία τον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς, δεν διστάζει να μου εξομολογηθεί σήμερα πως είναι «φιλελεύθερος από άποψη». Δεν διστάζει να μου μιλήσει για τις «ονειρώξεις της αριστεράς» και να χαρακτηρίσει τους κυβερνώντες ως «τυχοδιώκτες εξουσιαστές και πολιτικούς απατεώνες». Μου απαντάει στο ερώτημα γιατί οι καθηγητές στη χώρα μας δεν μιλάνε δημόσια, για ποιον λόγο τα πανεπιστήμια θα πρέπει να συνδεθούν με την αγορά και την εξωστρέφεια, κατακεραυνώνοντας όσους στερούνε από τα παιδιά μας το δικαίωμα της επιλογής στη μόρφωση. Από τη μια οι επιστημονικές του έρευνες στο πεδίο «εγκέφαλος on-a-chip’ και η συμμετοχή του στην spinoff εταιρία βιοτεχνολογίας Bionature και από την άλλη ο… Κυριάκος Μητσοτάκης!

Μοιράζετε τον χρόνο σας σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, ωστόσο πάντα επιστρέφετε στη Λάρισα…

Πάντα επιστρέφω. Εδώ είναι οι άνθρωποι μου, εδώ είναι ο τόπος μου. Πάντα βρίσκω τον χρόνο για να έρχομαι στην πόλη μου. Εδώ γεννήθηκα, εδώ μεγάλωσα, εδώ είναι οι αναμνήσεις και οι δικοί μου άνθρωποι. Να, εδώ πιο κάτω, βρίσκεται το πατρικό μου σπίτι…

Τόση ώρα που σας ακούω να μου περιγράφετε το μέρος στο οποίο μεγαλώσατε και ονειρευτήκατε τη ζωή σας στο μέλλον, κάνω μια σκέψη την οποία θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας. Εμείς, όπου κι αν πάμε, όπου κι αν βρεθούμε, ότι κι αν αποφασίσουμε να κάνουμε στη ζωή μας, πάντα θα μπορούμε να γυρνάμε στην αγκαλιά του μέρους που αποτελεί την χωροταξική μας, γενέθλια ταυτότητα. Υπάρχουν όμως στις μέρες μας τόσοι πολλοί μετανάστες που δεν θα έχουν, ενδεχομένως, ποτέ αυτή τη δυνατότητα, και οι οποίοι μάλιστα βρίσκονται, χωρίς να το θέλουν, σε μέρη που δεν τους αγκαλιάζουν…

Ναι. Ακριβώς αυτό συμβαίνει. Και γι’ αυτό είμαι από εκείνους που έχουν υποστηρίξει δημόσια πως η χώρα μας, με τεράστιο πρόβλημα αυτή τη στιγμή στο δημογραφικό της και στο ασφαλιστικό της, θα έπρεπε, με μια συγκροτημένη εθνική στρατηγική, να επιλέξει με αυστηρά κριτήρια εκείνους τους μετανάστες που θα μπορούσαν να ενταχθούν στον κοινωνικό μας ιστό και να βοηθήσουν, αισθανόμενοι πως αυτός είναι πλέον ο τόπος τους, και στα δυο αυτά τεράστια εθνικά ζητήματα. Βλέπω, στην Κρήτη όπου ζω και εργάζομαι στο Πανεπιστήμιο, παιδιά μεταναστών από την Αλβανία δεύτερης γενιάς, τα οποία αγαπούν την Ελλάδα, την θεωρούν πατρίδα τους και δεν μπορούν καν να διανοηθούν πως θα επιστρέψουν κάποτε στην Αλβανία. Αυτό που πιστεύω είναι πως η Ελλάδα θα πρέπει να γίνει ένα κράτος κοσμοπολίτικο. Η κοινωνία μας θα πρέπει να είναι μια κοινωνία ανοιχτή. Το έχει ανάγκη ως συνθήκη επιβίωσης σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

Με αφορμή αυτό που μου επισημαίνετε οφείλω να κάνω την εξής παρατήρηση: είστε από τους ανθρώπους εκείνους της εκπαιδευτικής κοινότητας, που όχι μόνο παρεμβαίνουν δημόσια, αλλά υποστηρίζουν και απόψεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «ενοχλητικές». Γιατί το κάνετε; Και, επιπλέον, γιατί δεν μιλάει η ακαδημαϊκή κοινότητα;

Έτσι ήταν πάντα. Οι καθηγητές αλλά και γενικότερα, ο κόσμος της διανόησης, είναι συχνά άφωνος, πιθανά τρομαγμένος και πιθανότατα επιτηδευμένος. Δεν θέλουν να χαλάσουν τη σχέση τους με το κράτος γιατί φοβούνται πως θα χάσουν προσωπικά προνόμια. Φοράνε τον τεχνοκρατικό τους μανδύα, ενώ η ευθύνη τους είναι να μιλάνε, ειδικά όταν η χώρα μας βρίσκεται στα τέσσερα, όπως λέει και ο «φίλος» μας. Αυτό είναι το καθήκον και η υποχρέωση μας ως εκπαιδευτικοί, ως διανοούμενοι. Να βοηθήσουμε την χώρα μας και την οικονομία. Άλλωστε η ανταγωνιστική οικονομία στις μέρες μας, είναι η οικονομία της γνώσης.

Διάβαζα πριν έρθω να σας συναντήσω, μιας που αναφέρεστε στην οικονομία της γνώσης, τα πρόσφατα ερευνητικά σας αντικείμενα, και σταμάτησα στον τίτλο μιας από τις πρόσφατες διαλέξεις σας: «Εγκέφαλος on-a-chip: θεραπευτικές και βιοηθικές προκλήσεις». Τι ακριβώς αφορά;

Τα νέα φάρμακα αναπτύσσονται και μελετώνται με την χρήση πειραματόζωων και κατόπιν δοκιμάζονται στον Άνθρωπο. Δυστυχώς στην περίπτωση των νοσημάτων του ανθρώπινου εγκεφάλου και λόγω της πολυπλοκότητας του, τα πειραματόζωα δεν αναπαριστούν με επιτυχία την λειτουργία του και η συντριπτική πλειοψηφία των αποτελεσματικών φαρμάκων στο πειραματόζωα δεν αποδεικνύονται αποτελεσματικά στον Άνθρωπο. Η απώλεια χρόνου για την εύρεση νέων φαρμάκων (σημαντικού για τους ασθενείς με επικίνδυνες νευροεκφυλιστικές ασθένειες), ανθρώπινης προσπάθειας και χρημάτων είναι τεράστια. Επιπλέον πολλές μελέτες για την ανακάλυψη των παθολογικών μηχανισμών και των αιτιών των ασθενειών του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι ανεπιτυχείς στα πειραματόζωα. Δυστυχώς η εύρεση ανθρώπινου εγκεφαλικού ιστού για τις μελέτες αυτές είναι εξαιρετικά δυσχερής σε αντίθεση με αλλά όργανα του ανθρώπινου σώματος. Η εκρηκτική πρόοδος της νευροβιολογίας των επαγόμενων νευρικών βλαστικών κυττάρων ανθρώπινης προέλευσης (iPSCs ) από άλλους ανθρώπινους ιστούς (δέρμα, αίμα κλπ.) και της επιστήμης των νέων υλικών με την εφαρμογή της νανοβιοτεχνολογίας, της βιοπληροφορικής, της εμβιομηχανικής των ανθρωπίνων ιστών μας έχει δώσει τεχνολογικά προωθημένες νέες δυνατότητες για την ανάπτυξη τρισδιάστατων καλλιεργειών ανθρώπινου νευρικού ιστού σε ικριώματα διαφόρων υλικών (πλαστικό, πυρίτιο, κολλαγόνο κλπ). Τα τρισδιάστατα αυτά ικριώματα (chips) μιμούνται την δομή και κάποιες λειτουργίες του ζώντος ανθρώπινου εγκεφάλου και αποτελούν τα νέα πλέον ‘πειραματόζωα’ ανθρώπινης προέλευσης για τον έλεγχο της δραστικότητας νέων φαρμάκων απευθείας σε ανθρώπινο εγκεφαλικό ιστό. Δίνουν την δυνατότητα να αναπτύσσονται ειδικά για κάθε ασθένεια chips (Αλζχαιμερ on-a-chip, Πάρκινσον on-a-chip, Πολλαπλή Σκλήρυνση on-a-chip, κλπ.). Τα νευρωνικά chips ανθρώπινου ιστού είναι εξαιρετικά χρήσιμα για την μελέτη των αιτιών των νευροεκφυλιστικών νόσων και την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών νέων φαρμάκων για τον Άνθρωπο. Επίσης, η ίδια τεχνολογία παρέχει την δυνατότητα για την ανάπτυξη νευροεμφυτευμάτων με στόχο την αντικατάσταση του πάσχοντος νευρικού ιστού με υγιή, φυσιολογικό που αναμένεται να έχει αδιανόητες σήμερα εφαρμογές στην αναγεννητική ιατρική του εγκεφάλου. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος on-a-chip θα αλλάξει ριζικά την θεραπευτική των νευροεκφυλιστικών νοσημάτων και του εγκεφαλικού τραύματος. Η βιοηθική διάσταση της δυνατότητας εφαρμογής της νέας αυτής τεχνολογίας στην ανάπτυξη ανθρώπινου εγκεφαλικού ιστού εκτός του ανθρώπινου σώματος αλλά και η μεταμόσχευση του στον ζώντα ανθρώπινο εγκέφαλο δεν έχει ακόμη διαφανεί. Οι πιθανές επιδράσεις στην συμπεριφορά αλλά και η ανάπτυξη προγραμματισμένων/κατευθυνόμενων συμπεριφορών του Ανθρώπου χρήζουν ιδιαίτερης μελέτης και προβληματισμού.

Πραγματικά εντυπωσιακά πράγματα. Η επιστήμη κάνει άλματα. Το ζείτε καθημερινά και συμμετέχετε στην επανάσταση αυτή. Ωστόσο, όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε ένα απογοητευτικό περιβάλλον, και αναφέρομαι στην κατάσταση που επικρατεί στα ελληνικά πανεπιστήμια και όχι μόνο. Αναρωτιέμαι λοιπόν, δεν στεναχωριέστε;

Όχι! Παθιάζομαι και γι’ αυτό παρεμβαίνω και γράφω. Δεν έχω κανέναν σκελετό στην ντουλάπα μου, κάνω αυτό που αισθάνομαι ως καθήκον απέναντι στην χώρα μου. Τρεις φορές μου πρότειναν να αναλάβω την διοίκηση του ΕΟΦ και αρνήθηκα, επειδή απλά είναι ένα αντικείμενο που δεν γνωρίζω. Αυτή τη εποχή η έρευνα και οι επιστημονικές μας πατέντες σε 130 χώρες σχετικές με νέα φάρμακα κατά των νευροεκφυλιστικών νόσων είναι σε διαδικασία να δοκιμαστούν στον άνθρωπο. Για τον σκοπό αυτό έχουμε ιδρύσει μια spin-off εταιρεία, στην οποία συμμετέχει και το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, αλλά και φοιτητές μας, την Bionature, η οποία συνδέει την επιστημονική έρευνα με την αγορά. Εάν όλα πάνε καλά ισως σε δυο χρόνια να παραιτηθώ από το Πανεπιστήμιο και να ασχοληθώ με την εταιρεία για να αναπτύξουμε νέες θεραπείες κατά της Νευροεκφυλισης. Να αναπτύξουμε, νέα, καινοτόμα προϊόντα, υψηλής προστιθέμενης αξίας. Αυτό έχει ανάγκη η χώρα μας. Δες το παράδειγμα της Φιλανδίας και της ΝΟΚΙΑ. Μελέτησε το. Η αλλαγή συνειδητοποιείται από τον άνθρωπο μέσω των ποιοτικών αλλαγών στη ζωή του. Αυτό σχετίζεται άμεσα με την εκπαίδευση. Θα σου πω κάτι. Είμαι άμισθος επισκέπτης καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Κύπρου. Όταν πήγα εκεί για πρώτη φορά, μπαίνοντας στο αμφιθέατρο, είχα την εντύπωση πως θα συναντήσω Έλληνες, στην πλειοψηφία τους φοιτητές, οι οποίοι είχαν αποτύχει στις εξετάσεις που έδωσαν στην χώρα μας και κατέφυγαν εκεί. Κι όμως! Εκεί είδα φοιτητές απ’ όλες τις χώρες του κόσμου. Αποτέλεσμα; Μόνο η Ιατρική Σχολή του εν λόγω Πανεπιστημίου έχει έσοδα περίπου 20 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο!

Κι εδώ δεν μπορούμε ακόμα να συμφωνήσουμε για το αν θα επιτρέψουμε την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων…

Η γνώση είναι, πρωτίστως, εσωτερική υπόθεση του καθενός. Η σχέση σου με τα «μέσα σου». Η γνώση, επίσης, είναι παγκόσμια δραστηριότητα. Αποτελεί λοιπόν κρίμα για την Ελλάδα, που τόσα έδωσε στον παγκόσμιο πολιτισμό, να είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που δεν δίνει το δικαίωμα επιλογής σπουδών στα παιδιά της. Η, δε, μεγαλύτερη υποκρισία, είναι των αριστερών «ινστρουχτόρων» οι οποίοι, διαχρονικά, κατακεραυνώνουν την ιδιωτική εκπαίδευση, την ίδια στιγμή που στέλνουν τα δικά τους παιδιά σε ιδιωτικά σχολεία και πανεπιστήμια!

Η «επίθεση» σας στην αριστερά είναι ολομέτωπη. Κατ’ αρχήν, δηλώνετε ακόμα αριστερός;

Όχι, δεν εξακολουθώ να δηλώνω αριστερός. Είμαι φιλελεύθερος από επιλογή. Πιστεύω σε μια ελεύθερη οικονομία και κοινωνία, με ένα κράτος κέρβερο, ως προς τον έλεγχο της, και με δημοσίους υπαλλήλους-μορφωμένα στελέχη καλά αμειβόμενους, στον αριθμό που χρειάζονται. Το κράτος οφείλει μα εγγυάται την εκπαίδευση και την υγεία για όλους, την διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας και τη δικαιοσύνη. Δικαιοσύνη για όλους τους πολίτες της χώρας, δίχως εξαιρέσεις. Πιστεύω επίσης πως η μεγαλύτερη χαρά της ζωής, είναι η χαρά της δημιουργίας. Η ευθύνη ημών των αριστερών ήταν πως θεωρούσαμε τον δημιουργία του πλούτου και τη διανομή του, ως αμαρτία.

Εσείς ένας άνθρωπος που ξεκινήσατε από τον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς, δηλώνετε σήμερα φιλελεύθερος, την ώρα που στην Ελλάδα έχουμε μια αριστερή κυβέρνηση…

Οι σημερινοί κυβερνώντες δεν έχουν καμία σχέση με τις ιδέες της ανανεωτικής αριστεράς. Σαλτάρισαν στην εξουσία λόγω των πεπραγμένων των προηγούμενων κυβερνήσεων και επειδή χαρακτηρίζονται από προσωπικά και πολιτικά ανεκπλήρωτα, συμπεριφέρονται με τον τρόπο που βλέπουμε. Πρόκειται για τυχοδιώκτες εξουσιαστές και πολιτικούς απατεώνες.

Ωστόσο δεν κατέλαβαν την εξουσία πραξικοπηματικά…

Φυσικά. Σου είπα ήδη πως το αποτυχημένο πολιτικό σύστημα τους έδωσε την ευκαιρία αυτή. Σήμερα, τους κανακεύει όλη η συντήρηση της ελληνικής κοινωνίας: οι γνωστοί οικονομικοί ολιγάρχες και οι λούμπεν, οι συντεχνίες του δημοσίου που λυμαίνονται τον κόπο των δημιουργικών Ελλήνων, οι επιτηδευμένοι θρησκόληπτοι. Πουλάνε αριστερό έρωτα και κοιμούνται με τους ακροδεξιούς. Δεν τους κακίζω, αυτοί είναι. Μικροαπατεώνες της οδού Αθηνάς. Κακίζω τους Έλληνες πολίτες που έχουν γραμμένη την χώρα εκεί που ξέρετε, το μόνο που τους νοιάζει είναι να βολεύονται, βάζοντας ενέχυρο τα παιδιά τους. Με τις ευλογίες της παντός καιρού αριστερής και κεντροαριστερής ‘διανόησης’ βέβαια.

Τι βιώνουμε λοιπόν, πολιτικά, σήμερα;

Το έχω γράψει δημόσια: η κοινωνία της Αριστεράς του Καμμένου παραιτημένη, απαθής πλέον, γεύεται τους καρπούς των αριστερών της ονειρώξεων. Εκτόνωσε όλη της την επαναστατικότητα στις πλατείες για να φέρει στα πράγματα την Αριστερά του Καμμένου και τώρα αποκαμωμένη ζει την πορεία της προς την αταξική κοινωνία της φτώχειας. Τιμώρησε τους συντηρητικούς πολιτικούς των «Σαμαροβενιζέλων» αντικαθιστώντας τους με αυτούς των αριστερών «Τσιπροκαμμένων». Διασφάλισε το διαχρονικό της όνειρο να ζήσει κι αυτή την πραγματικότητα της κομμουνιστικής φτώχειας, του κράτους πατερούλη που όλα τα δίνει έτοιμα, δίχως κόπο και αγωνίες. Μα αυτό δεν ήταν τελικά το απώτατο όνειρό της, να βάλει δηλαδή όλα της τα παιδιά στο Δημόσιο; Αυτή η αριστερή πολιτική δεν ήταν η κυρίαρχη σε όλα τα κόμματα της Μεταπολίτευσης; Δεξιός και αριστερός κρατισμός; Είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του ελεύθερου κόσμου που έχει ακόμη ένα δυνατό Κομμουνιστικό Κόμμα; Η φλόγα του κομμουνισμού σιγοκαίει μόνο στην Ελλάδα. Μία ιστορική κοινωνία που πορεύεται φιλάρεσκα κόντρα στην Ιστορία και τα διδάγματά της.

Λύση υπάρχει;

Η λύση είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Η τελευταία λύση της χώρας. Ή θα πετύχει και μαζί του θα πετύχει και η χώρα ή θα πάμε στον γκρεμό.

Μένετε στη διαπίστωση απλά ή θα στηρίξετε;

Θα τον στηρίξω όσο μπορώ.

Αλήθεια, πείτε μου κάτι. Ένας άνθρωπος με την δική σας φιλοσοφία και έχοντας πάρει την απόφαση που μου είπατε μόλις, πως αισθάνεται όταν ακούσει τον πολύ έξυπνο Μάκη Βορίδη να λέει ότι με τα όσα κάνει ο Τσίπρας θα καταργηθούν τα Χριστούγεννα;!

Ο Βορίδης είναι ένας όντως έξυπνος άνθρωπος. Σε ένα μεγάλο κόμμα, με τις δεδομένες αρτηριοσκληρώσεις, αυτά ίσως και να είναι αναμενόμενα. Ωστόσο αποτελούν λεπτομέρειες μπροστά στον εθνικό σκοπό που είναι η διάσωση της χωρας, μια αληθινά αναπτυξιακή προοπτική της μέσω της σκληρής εργασίας, την δημιουργικότητας.

Δεν φοβάστε μήπως απογοητευτείτε;

Καμία μάχη δεν μπορεί να είναι χαμένη εκ των προτέρων. Εμπιστεύομαι τον Μητσοτάκη και επέτρεψε μου να ξέρω κάποια πράγματα παραπάνω. Επίσης θα ήθελα να σου πω το εξής. Ο επιστήμονας είναι ο άνθρωπος που διαχειρίζεται καθημερινά την αποτυχία του. Αυτό είναι το ρίσκο της επιστήμης. Η επιτυχία έρχεται μετά από την γνώση πολλών αποτυχημένων προσπαθειών. Έχω την αίσθηση ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει μάθει από τις προηγούμενες.

Θα μου δώσετε μια συμβουλή για το τι θα πρέπει να μάθω στα παιδιά μου;

Το καλύτερο πράγμα που έχεις να μάθεις στα παιδιά σου είναι να μην φοβούνται τη ζωή. Να την βλέπουν με τρόπο δημιουργικό σαν την μεγαλύτερη πρόκληση και όχι σαν ευκαιρία βολέματος. Και κάτι άλλο. Να κάνουν αυτό που πραγματικά αγαπούν τα ίδια και όχι το περιβάλλον τους. Μόνο έτσι θα πετύχουν και θα είναι πραγματικά ευτυχισμένα.

Σας ευχαριστώ πολύ για αυτή την κουβέντα.

Εγώ ευχαριστώ

Ακολουθήστε το onlarissa.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ελάτε στην ομάδα μας στο viber για να ενημερώνεστε πρώτοι για τις σημαντικότερες ειδήσεις