Black Friday και στη Λάρισα: Πόσο διαρκεί μία Παρασκευή;

Πόσο διαρκεί η Παρασκευή στην Ελλάδα; Όχι περισσότερο από 24ώρες είναι η απάντηση, αν πρόκειται για μια συνηθισμένη Παρασκευή …  Τόσο διαρκεί κι η Μεγάλη ένα εικοσιτετράωρο πριν το Πάσχα… Τα πράγματα  αλλάζουν όμως, αν πρόκειται  για την «μαύρη» Παρασκευή που μπήκε  το 2016 ξαφνικά στη ζωή μας…

Η «Black Friday» είναι μια long play Παρασκευή, που, όπως μας αφηγούνται τα διαφημιστικά spot που κατέκλυσαν τα ΜΜΕ από το τέλος της περασμένης εβδομάδας, μπορεί να ξεκινήσει από το βράδυ της Κυριακής ή και νωρίτερα… Να διαρκέσει τουτέστιν ένα ολόκληρο πενθήμερο!…Τουλάχιστον!…

Ήταν να μην αποφασίσει η Ψωροκώσταινα  να μπει στο ξενόφερτο καταναλωτικό party… Κι  αφού το έκανε, του δίνει πλέον και καταλαβαίνει: ξεχειλώνει το 24ωρο  σε εβδομάδα και λανσάρει τη δική της εκδοχή του Black Friday. Στον χώρο των ηλεκτρονικών  ειδών και της τεχνολογίας, τον χορό άνοιξε η Media Market , η οποία με δελτίο Τύπου προανήγγειλε ότι οι προσφορές της στα πλαίσια του Black Friday θα ξεκινούσαν από τη  Δεύτερα 19 Νοεμβρίου. Πριν προλάβει ν’ απολαύσει  τον αιφνιδιασμό των άλλων είδε τα Public και τον Κωτσόβολο να μπαίνουν στο παιχνίδι από το σαββατοκύριακο! Ήτανε θέμα χρόνου ν’ ακολουθήσουν κι άλλοι, αν δεν είχαν προηγηθεί… Στη Λάρισα η ΒΚ Καζάνας  ειδοποιούσε τους καταναλωτές το πρωί της Δευτέρας: «Μην περιμένετε την Παρασκευή. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση σας από σήμερα έχουμε τιμές Black Friday! Προλάβετε περιορισμένα τεμάχια»…

Τι σημαίνει το Black Friday  για τις αλυσίδες ηλεκτρικών ή τεχνολογίας; Ίσως και το 10%  του τζίρου της χρονιάς, λένε οι παράγοντες της αγοράς και το εντυπωσιακό οικονομικό μέγεθος έρχεται  να εξηγήσει το «ξεχείλωμα» της Παρασκευής: αν περιορίζαμε το black Friday  (όχι στο εργασιακό οκτάωρο, αλλά ακόμη και) στο 24ωρο μιας Παρασκευής, κάθε απόπειρα προσέγγισης θα ήταν κόλαση για τους πελάτες! Γνώστη γαρ η εικόνα της περυσινής κοσμοσυρροής, αλλά ακόμη πιο γνωστά τα λιντσαρίσματα στα αντίστοιχα καταστήματα του εξωτερικού με τις χιλιάδες των καταναλωτών να περιμένουν από τα ξημερώματα και να ποδοπατούνται με το που σηκώνονται τα ρολά… Παρ’όλα αυτά, στο εξωτερικό επιμένουν να μην «ξεχειλώνουν» την Παρασκευή, ώστε να μην  κακομαθαίνουν τους καταναλωτές  και να μη κανιβαλίζουν  τις συνηθισμένες  ημέρες λειτουργίας των καταστημάτων.

Παλιά  συνήθεια στο εξωτερικό η Black Friday  άλλωστε, δεν «καταναλώνεται» με τη βουλιμία του Έλληνα καταναλωτή που τη βιώνει φέτος για τρίτη φορά. Ξεκίνησε  το 1932 στις ΗΠΑ από τον πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούσβελτ. Πρωταρχικός στόχος για την καθιέρωσή της «Μαύρης Παρασκευής» ήταν η τόνωση της αγοράς, που ήδη από το 1929 με το ξέσπασμα του Μεγάλου Κραχ, ψυχορραγούσε. Η «Μαύρη Παρασκευή» είναι η τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου και ακολουθεί τη μεγάλη αμερικανική γιορτή, την “Ημέρα των Ευχαριστιών”, η οποία γιορτάζεται κάθε χρόνο την τέταρτη Πέμπτη του Νοεμβρίου, η ημέρα αυτή είναι η πρώτη εργάσιμη της εορταστικής σεζόν των καταστημάτων για τα Χριστούγεννα. Αυτός από μόνος του είναι έναν καλός λόγος, διαβάζουμε στο PROTAGON… Ωστόσο μάλλον ισχύει και ένας ακόμη.

Παραδοσιακά στις ΗΠΑ, την Ημέρα των Ευχαριστιών οι μεγαλουπόλεις ερημώνουν. Οι Βορειοαμερικανοί επιστρέφουν στα πατρικά τους σπίτια ή πηγαίνουν στα εξοχικά τους για να γιορτάσουν με τις οικογένειές τους την ημέρα που ευχαριστούν τον Θεό για τα αγαθά που τους χάρισε η νέα τους πατρίδα. Η γιορτή αυτή καθιερώθηκε τον 16ο αιώνα στον Καναδά και τον 17ο αιώνα στις ΗΠΑ ως φεστιβάλ σοδειάς, ως μια γιορτή δηλαδή, στην οποία οι αγρότες ευχαριστούσαν τον Θεό για τα καλά που τους χάρισε η γη τους – εξ ου και τα συντριπτικά γεύματα με τις γεμιστές γαλοπούλες, τις πατατοσαλάτες, τα καλαμπόκια, τα κάστανα, τα τσάνεϊ κτλ. Εννοείται πως οι περισσότεροι Βορειοαμερικανοί –όπως κάνουμε και στην Ελλάδα με τις ξέμπαρκες γιορτές μέσα στην εβδομάδα– είτε παρίσταναν τους άρρωστους για να μην δουλέψουν την επομένη της γιορτής, την Παρασκευή, ώστε να γιορτάσουν τετραήμερο μαζί με το Σαββατοκύριακο, είτε έπαιρναν επισήμως άδεια.

Έρημες πόλεις λοιπόν και αγορά σε βαθιά κρίση. Τι θα μπορούσε να τονώσει την τραγική κατάσταση; Μια ημέρα εξωπραγματικών εκπτώσεων. Τόσο εξωπραγματικών, που θα έκαναν τους ελάχιστους που παρέμειναν στις πόλεις (κυρίως για οικονομικούς λόγους) να βγουν στα καταστήματα και να ψωνίσουν αγαθά που σχεδόν τους χαρίζονται. Φυσικά το μέτρο λειτούργησε. Λειτούργησε διότι τους έκανε όλους χαρούμενους. Οι καταστηματάρχες άρχιζαν επιτέλους να βγάζουν τα πρώτα σπασμένα της χρονιάς. Όσοι ξέμεναν στις πόλεις, μελαγχολικοί λόγω αφραγκίας αλλά και μοναξιάς, ξέδιναν ψωνίζοντας σε αληθινές τιμές ευκαιρίας. Και η χριστουγεννιάτικη περίοδος για την αγορά άρχιζε με μερικά κέρδη. Γιατί όμως ονομάστηκε «Μαύρη» μια τόσο χαρούμενη Παρασκευή; Και εδώ οι λόγοι είναι δυο-τρεις. Πρώτον, διότι οι έμποροι στα τεφτέρια τους για πρώτη φορά σημείωναν με μαύρο μελάνι τα έσοδά τους. Το μαύρο μελάνι το χρησιμοποιούσαν για τα κέρδη. Από Ιανουάριο έως και Νοέμβριο κάθε χρονιά χρησιμοποιούσαν κόκκινο, διότι τόσο καιρό τους έπαιρνε να ισοφαρίσουν τα έσοδα με τα έξοδα.

Δεύτερον, διότι, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, τη «Μαύρη Παρασκευή» οι άδειοι δρόμοι των πόλεων μαύριζαν από τον κόσμο και τα αυτοκίνητα που κατευθύνονταν προς τα μαγαζιά για να ψωνίσουν. Τρίτον επειδή οι εργάτες και οι υπάλληλοι που παρέμειναν στις πόλεις για να δουλέψουν ζητούσαν όλοι άδεια για να πάνε στα καταστήματα και «μαύριζαν» τα απουσιολόγια. Το 1961, πάντως, έγινε μία προσπάθεια από εμπόρους της Φιλαδέλφειας να αλλάξουν την ονομασία, σε μία πιο ευοίωνη: αντί για «Μαύρη Παρασκευή» σε «Μεγάλη Παρασκευή». Δεν φτούρησε και ξεχάστηκε αμέσως.

Στην Ελλάδα η «Μαύρη Παρασκευή» φτούρησε τόσο… που θ’ αποτελέσει τον επίλογο της «Μαύρης Εβδομάδας» που ξεκίνησε  ήδη με την «Μαύρη Δευτέρα» και θα συνεχιστεί με «Μαύρη Τρίτη» , «Μαύρη Τετάρτη» και ούτω καθ’ εξής… Το «τέλος των μνημονίων» που διατυμπανίζεται από τα κυβερνητικά χείλη, βρίσκει το ιδανικότερο follow up…

Ανδρέας Γιουρμετάκης