Γραφείο κηδειών «η Ελλάς»

«Το καλοκαίρι του 2007 η Ελλάδα συγκλονίστηκε από μια σειρά καταστροφικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν στην Πάρνηθα, την Πελοπόννησο, και πολλές άλλες περιοχές, προκαλώντας, μετά από πολλές μέρες ανεξέλεγκτης δράσης, μια από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Η πύρινη λαίλαπα κατέκαψε περίπου 2,7 εκατομμύρια στρέμματα γης, 60.000 ζώα, 4.500 σπίτια ενώ 16.000 άτομα έμειναν άστεγα. Η ανείπωτη τραγωδία κορυφώθηκε με τον φρικτό θάνατο συνολικά 69 συνανθρώπων μας, ανάμεσά τους και 6 μικρών παιδιών.

Η τραγωδία του 2007 αποκάλυψε σε όλες της τις διαστάσεις την έλλειψη οργάνωσης, την ανευθυνότητα και την ανικανότητα του κρατικού μηχανισμού να λειτουργήσει συγκροτημένα για να αντιμετωπίσει απαιτητικές καταστάσεις. Το απόλυτο χάος. Τα πάντα αφημένα στην τύχη τους.

Πυροσβεστικά αεροπλάνα στέλνονταν για κατάσβεση, όχι με βάση κάποιο σχέδιο αλλά εν είδει ρουσφετιού, με πολιτικούς  και άλλους κρατικούς αξιωματούχους να ικανοποιούν αιτήματα φίλων και γνωστών. Ακόμα και παρεμβάσεις μέσω της τηλεόρασης γίνονταν προκειμένου να αποσταλούν αεροπλάνα στις διάφορες εστίες φωτιάς!

…

Αυτό που ακολούθησε ωστόσο στην Πελοπόννησο λίγες εβδομάδες μετά τη φωτιά στην Πάρνηθα ξεπερνά κάθε προηγούμενο. Πέραν πάσης αμφιβολίας οι πυρκαγιές που έπληξαν την Ελλάδα τον Αύγουστο του 2007 ήταν μια ακραία κατάσταση. Το κρίσιμο τετραήμερο του Αυγούστου η Πυροσβεστική Υπηρεσία έπρεπε να διαχειριστεί μια πραγματική κόλαση με 319 πύρινα μέτωπα σε όλη τη χώρα. Όμως στην Πελοπόννησο ο έλεγχος χάθηκε εντελώς. Ο κρατικός μηχανισμός παρέλυσε.

Κανένας από τους υπευθύνους δεν ήξερε τι ακριβώς συμβαίνει, δεν γνώριζε τι έπρεπε να γίνει και, το κυριότερο, δεν είχε ξεκάθαρα την ευθύνη. Το απόλυτο χάος. «Δεν υπήρχε κανένα κέντρο να έχει άμεση λήψη αποφάσεων, να διαχέονται αυτές οι αποφάσεις στους αρμοδίους και να παράγουν έργο». Ο Συντονιστής του Περιφερειακού Κέντρου προσπαθούσε απεγνωσμένα να επικοινωνήσει μέσω ασυρμάτου με τον αξιωματικό από την Αθήνα αλλά «δεν μου απαντούσε. Δεν μου μιλούσε. Ήταν υποτιμητικό να κουβεντιάσει με το συντονιστικό κέντρο του νομού μας».

Ο Δήμαρχος Πύργου προσπαθούσε επίμονα να επικοινωνήσει με κάποιον υπεύθυνο στον κρατικό μηχανισμό για να αποσταλούν πυροσβεστικές δυνάμεις προκειμένου να αντιμετωπιστεί η φωτιά που απειλούσε το χωριό Βαρβάσαινα, 10 χιλιόμετρα από την Ολυμπία, μάταια όμως… Η ώρα περνούσε και ο Δήμαρχος αποφάσισε να επικοινωνήσει με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και να κάνει δημόσια, μέσω τηλεόρασης, έκκληση για βοήθεια. Αμέσως μετά την τηλεοπτική εμφάνιση του Δημάρχου, τηλεφώνησαν από το γραφείο του Πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή και δήλωσαν στον εμβρόντητο Δήμαρχο ότι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός παρακολουθεί τις εξελίξεις και αναλαμβάνει (!) την ευθύνη για τη Βαρβάσαινα.

Όταν το μέτωπο της φωτιάς πλησίαζε με ταχύτητα την Αρχαία Ολυμπία, παράγοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ζητούσαν επίμονα την αποστολή εναέριων μέσων για την κατάσβεση της φωτιάς, αλλά ο Υπαρχηγός της Πυροσβεστικής τους καθησύχαζε. Μόνο όταν η φωτιά έκαιγε σε απευθείας μετάδοση τον Κρόνιο Λόφο και απειλούσε τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας, αεροπλάνα, ελικόπτερα και προσωπικό έσπευσαν από παντού να σβήσουν τη φωτιά. Το πανάκριβο σύστημα πυρασφάλειας που είχε εγκατασταθεί στον αρχαιολογικό χώρο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 δεν λειτούργησε. Το σύστημα παρουσίασε βλάβη, καθώς κάποια όργανα δεν είχαν αλλαχθεί από την κατασκευή του συστήματος.

…

Ο πανικός στην Πελοπόννησο έγινε ανεξέλεγκτος όταν μαθεύτηκε πως υπήρχαν νεκροί. Οι «υπεύθυνοι» δεν ήξεραν κατά που να κάνουν. Τρομοκρατημένοι, και υπό την πίεση της αγωνίας του κόσμου για τη ζωή και την περιουσία του, οι αρμόδιοι προχώρησαν σε μια εξαιρετική άστοχη απόφαση: να στείλουν από ένα πυροσβεστικό όχημα σε κάθε χωριό και οικισμό με στόχο να μην καούν άλλοι άνθρωποι… Η απόφαση μπορεί να ικανοποίησε το λαϊκό αίσθημα, ωστόσο είχε μια πολύ σοβαρή επίπτωση: η μεγάλη διασπορά των πυροσβεστικών μέσων είχε ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν επαρκείς δυνάμεις εκεί που θα έπρεπε, στα μέτωπα της φωτιάς, για να κατασβήσουν τις φωτιές. Έτσι τα διάφορα μέτωπα αναπτύχθηκαν σχεδόν ανενόχλητα και επεκτάθηκαν… Χωρίς υπερβολή καιγόταν ολόκληρη η Πελοπόννησος και πλέον ήταν αδύνατο να ελεγχθεί η κατάσταση, όσα αεροπλάνα και όσες πυροσβεστικές δυνάμεις και αν είχε η χώρα. Το παιχνίδι είχε χαθεί. Η αποκορύφωση του μεγάλου δράματος σφραγίστηκε με τη θυσία 69 συνανθρώπων μας που βρήκαν τραγικό θάνατο στις φλόγες, μεταξύ των οποίων 6 παιδιά ηλικίας 5 έως 15 ετών. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που κάηκαν χάθηκαν εξαιτίας μίας ακόμα εγκληματικά ανεύθυνης απόφασης των υπευθύνων. Πάνω στον πανικό και το χάος που επικρατούσε, όταν έγινε γνωστό ότι οι άνθρωποι είχαν καεί, δόθηκε εντολή για εκκένωση οικισμών. Κάπως έτσι, στα ορεινά της Ηλείας, λίγο έξω από το χωριό Αρτέμιδα, 26 άτομα εγκλωβίστηκαν σε μια διασταύρωση και κάηκαν ζωντανοί.

…

Οι νεκροί και το μέγεθος της καταστροφής προκάλεσαν βαθιά θλίψη, οργή και αγανάκτηση σε όλη τη χώρα. Όπως είχε συμβεί και άλλες φορές στο παρελθόν, η κυβέρνηση έτρεξε να κρυφτεί στο γνώριμο και ασφαλές καταφύγιο της μετάθεσης των ευθυνών και στις θεωρίες συνομωσίας. Οι ανεπάρκειες, η έλλειψη οργάνωσης και συντονισμού, οι κακές επιλογές και τα αδιανόητα λάθη κρύφτηκαν πίσω από τον «Στρατηγό Άνεμο που έχει τον πρώτο ρόλο σε όλες τις επιχειρήσεις, όπως δήλωσε ο αρμόδιος υπουργός Δημόσιας Τάξης Βύρων Πολύδωρας. Ο Πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής σε διάγγελμά του στα τέλη Αυγούστου, υπαινίχθηκε οργανωμένο σχέδιο επίθεσης εναντίον της χώρας: «Νιώθω βαθιά οδύνη για τους νεκρούς μας. Νιώθω πόνο, βαθύ πόνο για τη μάνα που χάθηκε αγκαλιάζοντας τα παιδιά της. Νιώθω οργή. Νιώθω την ίδια οργή που διακατέχει και εσάς. Τόσες πολλές εστίες φωτιάς την ίδια ώρα σε τόσα μέρη της χώρας δεν μπορεί να είναι συμπτώσεις».

Μετά το σύνθημα του πρωθυπουργού, η συνωμοσιολογία έλαβε τεράστιες διαστάσεις και υιοθετήθηκε ως επίσημη κυβερνητική πολιτική. Ο Βύρων Πολύδωρας έκανε λόγο για «ασύμμετρη απειλή που δέχεται η χώρα», ενώ ο δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας Κακλαμάνης έκανε λόγο για μια «νέα μορφή τρομοκρατίας». Στις έρευνες για τα αίτια των πυρκαγιών και την αντιμετώπιση της «επίθεσης εναντίον της χώρας» συμμετείχαν η Αντιτρομοκρατική και η ΕΥΠ… Σύμφωνα με δημοσκόπηση στο τέλος Αυγούστου, το 67% των ψηφοφόρων υιοθετούσαν την άποψη ότι οι πυρκαγιές συνιστούν «οργανωμένο σχέδιο κατά της χώρας».

…

Η πλέον φονική πυρκαγιά του 2007, η οποία προκάλεσε τον θάνατο συνολικά 36 ατόμων στην Αρτέμιδα, ξεκίνησε από το σπίτι μιας γυναίκας που ετοίμαζε φαγητό για τα εγγόνια της. Άγνωστο πως, το σπίτι πήρε φωτιά, η οποία πολύ γρήγορα, εξαιτίας των ισχυρότατων ανέμων, έλαβε πολύ μεγάλες διαστάσεις. Η ειρωνεία είναι πως πολύ κοντά στο σπίτι από όπου ξεκίνησε η καταστροφική πυρκαγιά βρισκόταν ένα πυροφυλάκιο, αλλά ο πυροφύλακας δεν ήταν, αδικαιολογήτως, στη θέση του.

Σχεδόν το σύνολο των πυρκαγιών του 2007 προκλήθηκε είτε από ανθρώπινα λάθη είτε από άλλα τυχαία αίτια (τσιγάρα, σκουπίδια, πυλώνες ΔΕΗ κ.α.) ενώ δεν υπήρξε καμιά φωτιά που να αποδειχθεί ότι ήταν στο πλαίσιο κάποιας… ασύμμετρης απειλής.

…

«Οι κραυγές των μικρών παιδιών δεν θα ξεχαστούν» σημείωνε μια συγγενής των θυμάτων στην πυρκαγιά της Αρτέμιδας…

Τα όσα μόλις διαβάσατε αναφέρονται στο βιβλίο του δημοσιογράφου Γιάννη Παπαδογιάννη «Από το μεγάλο πάρτι στη χρεοκοπία», Εκδόσεις Παπαδόπουλος, και αποτελούν πραγματική γροθιά στο στομάχι. Όχι μόνο γιατί θυμάται κανείς, με πόνο, τις συγκλονιστικές εκείνες στιγμές που καιγόταν η Πελοπόννησος. Αλλά γιατί, έντεκα ολόκληρα χρόνια μετά, αυτό που κατόρθωσε το ελληνικό κράτος είναι οι 67 αθώοι που κάηκαν τότε, να γίνουν διπλάσιοι σήμερα. Η αγκαλιά των θυμάτων της Αρτέμιδας, μετατράπηκε σε αγκαλιά στο Μάτι της Αττικής. Και οι κραυγές των παιδιών που δεν θα ξεχνιόντουσαν, ήρθαν σαν Ερινύες να στοιχειώσουν, για μια ακόμη φορά την βόλεψή μας.

Οι βασικές ομοιότητες, όπως εύκολα συμπεραίνει κάποιος, διαβάζοντας την έρευνα του Παπαδογιάννη, ανάμεσα στο τότε και στο σήμερα είναι συγκλονιστικές. Είναι σα να στέκεται το κράτος μπροστά σε έναν καθρέφτη και να βλέπει τη ζωή του να περνά από μπροστά του.

Διαβάζοντας κανείς ότι συμβαίνει καθημερινά, και κάνοντας την αναδρομή στο παρελθόν, συμπεραίνει με ευκολία το γιατί η χώρα έχει μετατραπεί σε γραφείο κηδειών. Μια χώρα ικανή μόνο για να θάβει τους νεκρούς της. Κι αυτό, όχι με μεγάλη ευκολία, γιατί πρώτα πρέπει να τους βρει και να τους αναγνωρίσει…

Λευτέρης Παπαστεργίου