Ο γιατρός – συλλέκτης Νίκος Παπαθεοδώρου στο onlarissa.gr: «Θέλω όλη μου η συλλογή να μείνει στη Λάρισα…»

Συνέντευξη στον Λευτέρη Παπαστεργίου

Πρόκειται για μια από τις πλέον εμβληματικές, εν ζωή, προσωπικότητες της Λάρισας. Η προσφορά του στην πόλη είναι ανεκτίμητη, όπως και η συλλογή του. Ο γιατρός-συλλέκτης κ. Νίκος Παπαθεοδώρου είναι από μόνος του μια ζώσα πηγή της ιστορικής συνέχειας της Λάρισας.

Ένα πρωινό, στις αρχές της εβδομάδας, μου έκανε την τιμή και μου άνοιξε το σπίτι του για να μου δείξει μέρος της συλλογής του και να μου διηγηθεί την ιστορία του. Ήθελα να μάθω πως ξεκίνησε να ασχολείται με τη συλλογή έργων που αφορούν την ιστορία της πόλης. Τι ήταν αυτό που τον οδήγησε σε ένα καταπληκτικό αποτέλεσμα. Ήθελα να μάθω, με τα δικά του λόγια, την διαδρομή του ανθρώπου που έχει κερδίσει τον σεβασμό και την εκτίμηση όλων των Λαρισαίων που γνωρίζουν το όνομά του.

Η γυναίκα του, πολύ ευγενικά, με υποδέχεται στο σπιτικό τους, μας γεμίζει δυο κούπες καφέ σκέτο, και απομακρύνεται διακριτικά. Τα μάτια μου δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στη μορφή του συνομιλητή μου, καθώς πλήθος αντικειμένων που δεσπόζουν στο σπίτι, εξάπτουν την περιέργεια μου. Ο κ. Νίκος, ρουφάει μια γουλιά καφέ και ξεκινάει τη διήγησή του…

Γεννήθηκα το 1938. Ο πατέρας μου ήταν ιερέας. Η μητέρα μου ολιγογράμματη. Στο σπίτι μας υπήρχε μια βιβλιοθήκη. Έτσι καλλιεργήθηκε η αγάπη μου για το διάβασμα. Δεν είχαμε κάτι άλλο να κάνουμε εκείνη την εποχή. Διαβάζαμε συνεχώς. Ο πατέρας μου ήταν άνθρωπος αυστηρών αρχών. Δεν υπήρχε περίπτωση να μην καθίσουμε γύρω από το ίδιο τραπέζι για φαγητό, μεσημέρι και βράδυ. Ακόμα, και ως μαθητές Γυμνασίου, συνεχιζόταν η ίδια ακριβώς παράδοση. Θυμάμαι, στη γιορτή του, έψηνε ένα αρνί στον Αδάμο, και το μεσημέρι, υποχρεωτικώς, καθόμασταν όλοι γύρω από το τραπέζι. Αυτό συνέβη ακόμα και την περίοδο όπου ήμουνα φαντάρος και δεν μπορούσα να  πάρω άδεια για να έρθω στη Λάρισα. Μέσω των γνωριμιών του, ως ιερέας που λειτουργούσε και στο στράτευμα, ζήτησε από τον ίδιο του Στρατηγό τη χάρη αυτή, για να μπορέσουμε όλοι να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι…

Τα καλοκαίρια διαβάζαμε ακόμα περισσότερο. Εκτός των εκκλησιαστικών κειμένων που υπήρχαν στο σπίτι, πήγαινα στη δανειστική βιβλιοθήκη, τότε βρισκόταν στο υπόγειο του κτιρίου Μουσών, και διάβαζα συνεχώς λογοτεχνία. Αργότερα, στο Πανεπιστήμιο, καθώς και στο αγροτικό μου, το διάβασμα ήταν συνεχόμενο.

Όταν πήγα στη Γερμανία για να συνεχίσω τις σπουδές μου, το πρωί ήμουν στο νοσοκομείο και το απόγευμα παρακολουθούσα μαθήματα ταχείας εκμάθησης της Γερμανικής, σε μια αίθουσα με τη συμμετοχή ατόμων από ολόκληρο τον κόσμο. Ο καθηγητής μας εκεί, ήταν ελληνολάτρης, θαυμαστής της Βυζαντινής Τέχνης, του δημοτικού τραγουδιού. Πάντοτε, δια μέσω των ερωτήσεων του, αναδείκνυε την ελληνική μοναδικότητα, σε σημείο που να αισθάνομαι λίγο άσχημα, αφού εκείνος ήξερε πολύ περισσότερα πράγματα από μένα που ήμουν Έλληνας. Από τότε λοιπόν έπιασα τον εαυτό μου να θέλει να μάθει περισσότερα πράγματα…

Όταν λοιπόν γύρισα στη Λάρισα και άρχισα να εργάζομαι στην κλινική του Παπαστεργίου, που βρισκόταν στον αριθμό 34 της Παναγούλη, και έβγαζα ικανοποιητικά χρήματα, ξεκίνησα να μαζεύω τα πάντα που αφορούσαν την παλιά Λάρισα. Παρακολουθούσα τις δημοπρασίες που με ενδιέφεραν και άρχισα να συλλέγω αυτά που ήθελα. Σήμερα έχω σχεδόν όλα τα βιβλία που έχουν σχέση με τη Λάρισα. Διαθέτω όλα τα βιβλία του Κούμα στις πρώτες τους εκδόσεις. Το παλαιότερο βιβλίο της συλλογής μου, τα άπαντα του Γαληνού, είναι έκδοσης του 1523. Επίσης, πέραν των 7.000 περίπου βιβλίων, στη συλλογή μου υπάρχουν πάνω από 1000 χαρακτικά, στα οποία συμπεριλαμβάνονται όλες οι απεικονίσεις που έχω εντοπίσει και αφορούν την παλιά Λάρισα. Διαθέτω επίσης κάρτες, πάνω από 4.000 φωτογραφίες, έγγραφα και παλιά χειρόγραφα. Αυτό εδώ που βλέπεις τώρα είναι οι αυθεντικοί τίτλοι ιδιοκτησίας των ανακτόρων στη Λάρισα του 1881…

Ο συλλέκτης δεν πουλάει ποτέ. Ακόμα και στην περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο βρεθεί σε ανάγκη δεν πουλάει. Αυτοί που πουλάνε, δεν είναι συλλέκτες αλλά έμποροι τέχνης. Κάποτε, όταν δούλευα όλη μέρα, είχα έναν φίλο ταξιτζή, ο οποίος με περίμενε κάτω από το ιατρείο μου για να με πάει στην Αθήνα, να λάβω μέρος σε μια δημοπρασία που με ενδιέφερε για να αποκτήσω κάτι που ήθελα και να με γυρίσει πίσω. Όταν έχεις αποκτήσει τόσα πράγματα με κόπο, ιδρώτα και αίμα, δεν τα πουλάς.

Η συλλογή μου είναι η μεγαλύτερη στη Λάρισα και θέλω να την αφήσω ολόκληρη στην πόλη μου. Μέχρι σήμερα διαπίστωσα πως δεν υπάρχει και τόσο μεγάλο ενδιαφέρον. Έχω πατήσει τα 80 πλέον και νιώθω πως οι δυνάμεις μου με εγκαταλείπουν. Το μόνιμο άγχος μου πλέον είναι πως δεν έχω κανονίσει τι θα απογίνει η συλλογή μου…

Μέχρι να συνταξιοδοτηθώ μάζευα χωρίς να θυμάμαι καλά-καλά τι διαθέτω. Μόλις πήρα την σύνταξή μου, άρχισα να ταξινομώ το υλικό και, δεν στο κρύβω, πολλές φορές, εξεπλάγην και εγώ ο ίδιος! Τότε, την περίοδο εκείνη άρχισε και το συγγραφικό μου έργο. Με το διάβασμα ικανοποιείσαι προσωπικά, ενώ με το γράψιμο νιώθεις πως συμμετέχεις σε μια συλλογική αυτογνωσία, αφού δίνεις το δικαίωμα, μέσω των γραπτών σου, σε κάποιον τρίτο, να μοιραστεί τις σκέψεις και τους προβληματισμούς σου. Αυτή μου την επικοινωνία με τους συμπολίτες μου, μέσω της αρθρογραφίας και των βιβλίων μου, νιώθω πως είναι η δική μου προσφορά στη Λάρισα και στους πολίτες της.

Το παράπονό μου, το εσωτερικό μου παράπονο αν θέλεις, είναι πως έγινα γνωστός στη Λάρισα εξαιτίας των συλλογών μου και όχι λόγω του επιστημονικού μου έργου, για το οποίο είμαι περήφανος. Ξεγέννησα πάνω από 9.000 γυναίκες και υπάρχουν στιγμές, ακόμα και σήμερα, που με σταματάνε γυναίκες στον δρόμο, τις οποίες δεν θυμάμαι, και μου δείχνουν τα παιδιά τους και πόσο μεγάλωσαν και με ευχαριστούν για εκείνη την εποχή που τις βοήθησα να τα φέρουν στον κόσμο. Άλλωστε, αυτή η χαρά, ήταν που με οδήγησε στο να επιλέξω τη γυναικολογία. Ενώ είχα ξεκινήσει την χειρουργική, ήθελα κάτι που να με συνδέει με τη χαρά, με τη γέννηση, και όχι με τον θάνατο. Σήμερα λοιπόν, ακόμα και μετά τη σύνταξή μου, την εισπράττω αυτή τη χαρά…

Δεν θέλω να τον διακόψω. Προσπαθώ να ρωτήσω μόνο τα απαραίτητα, όπως αυτά προκύπτουν από την αφήγηση του και την προσωπικότητα που αποκαλύπτεται μπροστά μου. Τον ρωτάω αν πιστεύει στον Θεό.

«Πιστεύω πολύ στο Θεό, χωρίς να είμαι θρησκόληπτος. Την πρόνοια του Θεού στη ζωή μου την έχω βιώσει».

Μου λέει πολλά, ειδικά για το άγχος που του προκαλεί το μέλλον της συλλογής τους. Όπως μου δείχνει και πολλά, από τα σπάνια κομμάτια που διαθέτει. Φεύγοντας, κρατώ μια τσάντα με τα βιβλία του που μου χάρισε για μια ακόμη φορά, και σκέφτομαι πόσο όμορφο θα ήταν για τον κύριο Νίκο, να επιστρέψει εκεί όπου πέρασε τα καλοκαίρια του σαν έφηβος. Στο κτίριο Μουσών… Αφού το κτίριο αυτό έχει περάσει πλέον στην ιδιοκτησία του δήμου Λαρισαίων, να μια θαυμάσια ευκαιρία για να αξιοποιηθεί η πολύτιμη συλλογή Παπαθεοδώρου. Μια θαυμάσια ευκαιρία για την πόλη της Λάρισας. Γνωρίζω πως η δημοτική αρχή έχει δείξει ενδιαφέρον. Γνωρίζω επίσης, μετά από μια κουβέντα τριών ωρών με τον κύριο Νίκο, πως όλα μπορούν να γίνουν πολύ εύκολα.

Ο ήλιος του καλοκαιριού έχει αρχίσει και πυρώνει στα σοκάκια μια πόλης που έχει λατρέψει τις υψηλές θερμοκρασίες. Η πόρτα της οικίας Παπαθεοδώρου έχει κλείσει πίσω μου, ωστόσο στο μυαλό μου έχουν ανοίξει πόρτες πολλές…