ΛΑΡΙΣΑΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ

Οδοιπορικό του onlarissa.gr στο Μοναστήρι των… «θαυμάτων», στην Ανατολή Αγιάς

Ρεπορτάζ: Λευτέρης Παπαστεργίου 

Απόστολος Παπαδόπουλος

Ανηφορίζοντας τις πλαγιές του Κισσάβου, το μάτι του ταξιδιώτη αιχμαλωτίζεται με εικόνες από τον κάμπο της Λάρισας, που σαν μαγικό χαλί απλώνεται, κατακίτρινο, στο βάθος του ορίζοντα. «Όσο οι αισθήσεις ενεργοποιούνται, τόσο το μυαλό λειτουργεί ακανόνιστα. Ή, μήπως, όχι…», σκέφτομαι, την ώρα που ένα κοπάδι από αγριοκάτσικα, εγκλωβίζει το αμάξι, σε ταχύτητες… σημειωτόν.

Το ραντεβού μας στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, στην Ανατολή Αγιας, δεν είναι καθορισμένο σε ακριβή ώρα. Οι μοναχές γνωρίζουν πως θα πάμε. «Όσο πιο νωρίς, τόσο καλύτερα», έχουν πει στον Απόστολο, που έχει αναλάβει τα διαδικαστικά των επαφών και τώρα τραβάει φωτογραφίες με φόντο τον Κίσσαβο. Δεν έχω επισκεφτεί ποτέ ξανά ένα μοναστήρι. Προσπαθώ να βάλω στο μυαλό μου μια σειρά, εξαιτίας των σκέψεων και των αποριών που φυτρώνουν μέσα του διάσπαρτες, σαν τα χαμομήλια της άνοιξης στα βουνά.

Το Μοναστήρι, στα 1100 μέτρα περίπου,  ψηλά στον Κίσσαβο, δεν είναι ένα Μοναστήρι συνηθισμένο. «Υπάρχουν, όμως, και συνηθισμένα μοναστήρια;», αναρωτιέμαι, καθώς, παίρνω ανοιχτά τις τελευταίες στροφές, μετά την Ανατολή, φτάνοντας κοντά στο σημείο του προορισμού μας. Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου είναι ένα πολυεθνικό μοναστήρι με 35 μοναχές από 12 διαφορετικές χώρες του πλανήτη! Κι αν αυτό μπορεί να φαντάζει από μόνο του «περίεργο» για κάποιους ή «εντυπωσιακό» για κάποιους άλλους, τα θαυμαστά έργα των καλογριών που ζουν και αναπνέουν στους χώρους της Μονής, είναι πραγματικά άξιο θαυμασμού.

Έχουν οργανώσει τη δική τους παραγωγή. Από τους σπόρους και την πρωτότυπη καλλιέργεια τους, στο δικό τους τυροκομείο, με σημαντικές διακρίσεις στα τυροκομικά τους προϊόντα. Εκτρέφουν τα δικά τους ζώα, παράγουν τα δικό τους μέλι, φτιάχνουν το δικό τους σαπούνι, μαζεύουν τα δικά τους βότανα, και πωλούν οικολογικά, γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Φροντίζουν τα ζώα και τη γη, με την ίδια πίστη που φροντίζουν την ψυχή τους… «Με το ίδιο πάθος και τον ίδιο έρωτα», μου λέει κάποια στιγμή η ηγουμένη της Μονής γερόντισσα Θεοδέκτη, η οποία και μας υποδέχεται στο Αρχονταρίκι της Μονής, αφού προηγουμένως έχουμε διασχίσει την απόσταση από την πρώτη είσοδο του μοναστηριού, μέχρι εκεί. «Δεν είναι υπέροχα εδώ;»

Η αλήθεια είναι πως δεν φανταζόμουν ποτέ πως θα μπορούσα να μιλήσω για τον έρωτα με την ηγουμένη μιας Μονής. Όπως, αλήθεια είναι, πως δεν φανταζόμουν ποτέ, πως θα συναντούσα, μέσα σε ένα μοναστήρι, μια τόσο δραστήρια κοινότητα ανθρώπων, που δεν σταματάνε να δουλεύουν, ο καθένας στο πόστο του, από το πρωί μέχρι το βράδυ.

Μια μοναχή μας σερβίρει ένα ποτήρι κρύο νερό, μας ψήνει από έναν σκέτο ελληνικό καφέ και μας τρατάρει ένα γλυκό του κουταλιού και δυο κουλουράκια, όλα φτιαγμένα από τα χέρια τους. Το τηλέφωνο της Ηγουμένης δεν σταματάει να χτυπά. Από κάποιον κάτοικο της περιοχής που ζητά τη συμβουλή και την ευχή της, μέχρι επισκέπτες που θέλουν να οργανώσουν μια εκδρομή στη Μονή. Κάποια στιγμή απαντά στα Γερμανικά. Προσπαθώ να «κλέψω» λίγο από τη συνομιλία της. Την ρωτώ, πόσες γλώσσες μιλάει. «Τέσσερις», μου απαντά, πάντα χαμογελώντας. «Τέσσερις, αλλά μπορώ να καταλάβω κι άλλες…». Δεν θέλει να μιλάει για τον εαυτό της. «Με ενδιαφέρει πολύ, αφού ήρθατε, να σας δείξω το παλιό μας μοναστήρι και τι έχουμε καταφέρει να πετύχουμε εκεί…», λέει με υπερηφάνεια και τα μάτια της γυαλίζουν. Σύμφωνα με την ιστορία της Μονής, το εν λόγω μοναστήρι ιδρύθηκε από τον οσιομάρτυρα Άγιο Δαμιανό τον εν Κισσάβω, περί το 1550 μ.Χ. ο οποίος οργάνωσε κοινοβιακή μοναστική αδελφότητα, και παράλληλα ασκήτευσε σε παρακείμενη χαράδρα. Το Μοναστήρι λειτούργησε μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά κατόπιν ερημώθηκε. «Η αναστύλωση της Παλαιάς Μονής είναι έργο και θέλημα ζωής», μου λέει η Ηγουμένη, καθώς η κουβέντα ξεκινάει από την ιστορία του μοναστηριού.

«Σήμερα φιλοξενούμε 100-150 νέους ολόκληρο τον χρόνο, και τους δείχνουμε, ανάμεσα σε άλλα, πώς να είναι αυτάρκεις με την παραγωγή της δικής τους τροφής… Στον χώρο του μοναστηριού έχουμε διοργανώσει μουσικές συναυλίες με τη συμμετοχή εξαιρετικών μουσικών συνόλων… Δεν είμαστε της φιγούρας. Είμαστε της ουσίας…», μου λέει η γερόντισσα Θεοδέκτη και συνεχίζει, «οι άνθρωποι που έρχονται στο μοναστήρι μας από το εξωτερικό, ψάχνουν να γεμίσουν πνευματικά τη ζωή τους. Εδώ, στη Μονή, είμαστε σαν τα πρωτοχριστιανικά μοναστήρια. Παράγουμε, πουλάμε και ζούμε… Όλα τα προϊόντα που βγάζουμε τα πουλάμε σε οικογιορτές και πανηγύρια ως πολύ ποιοτικά και όχι ως ανταγωνιστικά, ενώ το κέρδος επιστρέφει πίσω στη Μονή και χρηματοδοτεί εκ νέου τις δράσεις μας. Αυτή η επαφή με τον κόσμο είναι πολύ σημαντική για μας γιατί μας γεμίζει δύναμη να συνεχίσουμε… Έχουμε παρακολουθήσει αμέτρητα σεμινάρια, ενδιαφερόμενες για το αποτέλεσμα της δουλειάς μας. Σεμινάρια, αναζητώντας την τεχνογνωσία, στην μελισσοκομία, την κηπουρική, την ανθοκομία, την σαπωνοποιία. Τρεις αδερφές έχουν δίπλωμα κρεοκοπτικής. Μπορούμε να λειτουργήσουμε και κρεοπωλείο εδώ μέσα, αν θέλουμε! Η κτηνοτροφική μας μονάδα είναι απολύτως ελεγμένη και σύγχρονη, όπως και το τυροκομείο μας. Η φέτα και η γραβιέρα μας έχουν λάβει βραβεία. Κι όλα αυτά με μια κάθετη διαχείριση και με σύνεση, όπως ακριβώς πρέπει να γίνεται και στη ζωή μας.

Αυτή είναι και η απάντηση στην κρίση; Αυτό χρειάζεται η ζωή;

«Ξεκάθαρα! Στην Ελλάδα δυστυχώς απέτυχαν πολλοί συνεταιρισμοί επειδή έγιναν πολλά λάθη μεταξύ των συνεταιριζόμενων, επίσης έχει παρεξηγηθεί η έννοια «επιχείρηση». Πολλοί όταν την ακούν τους έρχεται στο μυαλό κάποιος πλούσιος εργοστασιάρχης ενώ το νόημά της είναι απλά κάτι που γίνεται με τα χέρια… Ναι. Η ζωή χρειάζεται μια συνετή διαχείριση σε όλα. Ήταν, αυτή, η εντολή του Θεού, όταν μας εξόρισε από τον Παράδεισο. Με τα χέρια μας και τις δυνάμεις μας να αντιμετωπίσουμε τη ζωή. Ατομικά και ομαδικά…», μου απαντάει, και τη διακόπτω:

Ατομικά ή ομαδικά;

«Θα έπρεπε να ξεκινάει από το ατομικό και να περνάει στο ομαδικό. Δυστυχώς όμως, στις μέρες μας, το ομαδικό έχει ηττηθεί. Έχει αποτύχει.

Για ποιον λόγο έχει αποτύχει;

(Χαμογελάει) Σκέφτομαι… Θέλω να σας πω τι σκέφτομαι όταν ταξιδεύω με το τρένο, για να καταλάβετε.

Παρακαλώ…

Βλέπω, λοιπόν, ταξιδεύοντας με τον τρένο, τόσα βαγόνια παρατημένα στις γραμμές… Σκέφτηκα, να πάρω μερικά από αυτά, να τα φτιάξουμε, και να τα διαθέσουμε σε οικογένειες που δεν έχουν οικονομικούς πόρους, για να κάνουν τις διακοπές τους εδώ, μαζί μας. Θα μένουν εκεί, και θα μας βοηθάνε στις δουλειές της γης… Έκανα τις σχετικές αιτήσεις, αλλά, δυστυχώς, δεν μπόρεσα να βρω άκρη…

Ο άνθρωπος, γιατί έχει κλονιστεί στις μέρες μας;

Επειδή εγκατέλειψε τα Μεσογειακά πρότυπα και τις δοκιμασμένες αξίες. Τα ξεπουλήσαμε όλα. Εγκαταλείφθηκε η δομή της παραδοσιακής οικογένειας, και, ουσιαστικά, αποδομήθηκε η ζωή του.

Και η εκκλησία; Ο ρόλος της; Πιστεύει ο άνθρωπος ή η αποδόμηση της ζωής του, όπως την περιγράφετε, οδηγεί και σε απομάκρυνση από την εκκλησία;

Ο άνθρωπος πιστεύει. Ίσως όμως δεν έμαθε πώς να δομήσει τη σχέση του με την εκκλησία. Αυτό που συνέβη στην Ελλάδα είναι ότι περάσαμε ένα μεγάλο διάστημα επί Τουρκοκρατίας που δεν μπόρεσε να μορφωθεί ο κλήρος, και δεν εννοώ γραμματική μόρφωση, αλλά το να πάρει τη μορφή που πρέπει ώστε να λειτουργεί ως το πρωτοκύτταρο της κοινωνίας.

Γι’ αυτό δεν ευθύνεται και η εκκλησία;

Σίγουρα έχει την ευθύνη που της αναλογεί. Ένα κύτταρο θα έπρεπε να είναι η εκκλησία, κοντά, δίπλα στον άνθρωπο. Όπου υπάρχουν δραστήριοι ιερείς, το βλέπουμε αυτό. Ξέρετε πόσοι άνθρωπο έρχονται στη Μονή, εδώ, για να μας πούνε τον πόνο τους, για να κάνουν κατάθεση ψυχής; Ξέρετε πόσα νέα, και όχι μόνο, ζευγάρια έρχονται για να σώσουν τον γάμο τους, ρωτώντας να μάθουν τεχνικές υπομονής;

Δεν ήξερα πως υπάρχουν τέτοιες «τεχνικές»

Υπάρχουν, ναι. Ωστόσο, η μεγαλύτερη είναι ο έρωτας!

Τι είναι ο έρωτας;

Η κινητήριος δύναμη για όλα. Αν δεν ερωτευτείς στην ζωή, δεν μπορείς να καταφέρεις τίποτα. Και ξέρετε; Ο ανέραστος ο άνθρωπος φαίνεται!

Σας ακούω τόση ώρα να μιλάτε και, αλήθεια, σκέφτομαι γιατί επιλέξατε αυτόν τον δρόμο…

Η επιλογή μου να γίνω μοναχή ήταν εξαιτίας του έρωτά μου γι’ αυτό! Η πραγματικότητα σου δίνει τη δυνατότητα να ανανεώνεις τον έρωτα, αν φυσικά, την διαχειριστείς με τον τρόπο που πρέπει. Πρώτα, είναι οι αισθήσεις που σε φέρνουν κοντά σε αυτό που σε ελκύει. Μετά όμως είναι η ψυχή και η δουλειά που οφείλεις να κάνεις για να γίνει όλο αυτό η ζωή σου.

Γίνεται να είσαι μοναχός και να μιλάς για έντονη ζωή;

Μα, φυσικά! Ο μοναχισμός είναι «φουλ» ζωής! Αν έξω, ο άνθρωπος ζει μια φορά, στο μοναστήρι ζει χίλιες! Ο μοναχός δεν θέλει το κοσμικό φρόνημα, όχι τον κόσμο. Επιπλέον, κανείς μοναχός δεν σκέφτεται ποτέ την δική του, μοναδική, σωτηρία. Κανείς μοναχός δεν σκέφτεται να σωθεί μόνος του.

Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί που θα σας έλεγε ότι ήθελε να γίνει μοναχός ή μοναχή.

«Θα του χτυπούσα τις καμπάνες» λέει χωρίς δεύτερη σκέψη, και συνεχίζει: «εννοώ πως θα του έδειχνα την πραγματικότητα ώστε η απόφαση που θα πάρει να είναι 100% σίγουρη. Θέλω με λίγα λόγια να δω έρωτα στα μάτια του. Ξέρετε, η έννοια του έρωτα έχει παρεξηγηθεί στις μέρες μας, καθώς έχει ταυτιστεί με τον σαρκικό. Έρωτας χρειάζεται στο κάθε τι που κάνει ο καθένας, είτε στο να γίνει μοναχή όπως εγώ, είτε φωτογράφος, είτε δημοσιογράφος, οι ανέραστοι άνθρωποι δεν θα προκόψουν ποτέ στη ζωή τους».

Πως μπορέσατε να «σκοτώσετε» την σεξουαλική επιθυμία;

Η σεξουαλική επιθυμία δεν «σκοτώνεται» ποτέ. Αν συμβεί κάτι τέτοιο είναι σα να σκοτώνεις τον ίδιο τον άνθρωπο. Απλά την μεταμορφώνεις. Είναι σα να έχεις μια ζυγαριά, η οποία σιγά-σιγά, αρχίζει να γέρνει προς την μια πλευρά κατ’ επιλογή.

Η κουβέντα με την Ηγουμένη Θεοδέκτη, μπορεί να κρατήσει για ώρες. Της ζητάω να μας οδηγήσει στην παλιά μονή για να δούμε από κοντά τις αναστυλώσεις και τις αποκαλύψεις. Μας οδηγεί εκεί με χαρά και με πάθος. Μου μιλάει γι’ αυτό. «Τίποτα δεν μπορείς να πετύχεις στη ζωή, αν δεν το κάνεις με πάθος», μου λέει.

«Κάποιοι λένε πως πάθος ίσον λάθος», της επισημαίνω, γελώντας.

«Δεν είναι έτσι. Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί…», μου απαντά και αρχίζει να μας δείχνει τις αγιογραφίες που αποκαλύφθηκαν μέσα από τα χαλάσματα της Μονής, η οποία πλέον, στέκει στα πόδια της. Το μάτι της «παίζει» συνεχώς, τραβώντας εικόνες. Από τη μια μας εξηγεί την ιστορία μιας εκ των αγιογραφιών που απεικονίζουν την ζωή του Αγίου και από την άλλη μας δείχνει τον ορίζοντα, εξιστορώντας μας τα δύσκολα χρόνια του εμφυλίου και τη στάση του Μοναστηριού.

Κι όταν έρχεται η ώρα να μας συνοδέψει στις φάρμες και στις καλλιέργειες της μονής, εκεί που τα ζώα ξεκουράζονται και οι μοναχές μοχθούν το πρόσωπό της λάμπει. Μπορεί να μας μιλήσει για την δικτύωση του Μοναστηριού στο facebook και τα μαθήματα της αγγλικής γλώσσας που παραδίδει μοναχή σε μαθητές απ’ όλο τον κόσμο, με οδηγό τα κείμενα της Αγίας Γραφής ή να μας συστήσει στην μοναχό από την Αγγλία ή από τις ΗΠΑ για να μας πουν τις δικές τους εντυπώσεις. Νομίζω πως μπορεί να μας μιλήσει για τα πάντα…

Όταν στο τέλος έρχεται η ώρα να ζητήσουμε ευγενικά την ευλογία και να αποχωριστούμε, δεν ξεχνάει να μας «παραπονεθεί»: δείτε λίγο τον δρόμο… Δεν έχει άδικο. Οι υποδομές είναι μάλλον ξεχασμένη υπόθεση, είτε για το δήμο, είτε για την Περιφέρεια. Ο δρόμος σε πολλά σημεία του είναι άσχημος και επικίνδυνος. Επίσης τα χαντάκια δεν είναι καθαρισμένα. Σκέφτομαι πως, αφού η φορολογία του μοναστηριού είναι κανονικότατη, και αποδίδουν στο κράτος ένα σωρό χρήματα, γιατί δεν δικαιούνται την προστασία του; Σκέφτομαι ακόμα, πως είναι δυνατόν, βγαίνοντας από τον κοινόβιο χώρο, να αντιλαμβάνεσαι, κατευθείαν, πως επιστρέφεις σε μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα. Σκέφτομαι πολλά…

Αν ο δρόμος σας φέρει στην Ανατολή Αγιάς, επισκεφτείτε το μοναστήρι των βραβείων και της εξωστρέφειας και ζητήστε να μιλήσετε με την Ηγουμένη του. Είμαι σίγουρος πως θα έχετε, κι εσείς, να διηγηθείτε τόσα, και να σκεφτείτε, ακόμη περισσότερα…

Ακολουθήστε το onlarissa.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ελάτε στην ομάδα μας στο viber για να ενημερώνεστε πρώτοι για τις σημαντικότερες ειδήσεις