Αποχαιρέτα την, την Μεγάλου Αλεξάνδρου που χάνεις: Η Λάρισα αλλάζει!

Του Ανδρέα Γουρμετάκη

ΥΠΗΡΞΕ η Μεγάλου Αλεξάνδρου ποτέ δρόμος διπλής κατεύθυνσης; Στη δεκαετία του ’60 ναι, λένε οι παλιοί… Άλλωστε, τότε η Λάρισα με πληθυσμό που δεν ξεπερνούσε τις 60.000 κατοίκους (το 1/3 περίπου του σημερινού πληθυσμού) δεν διέθετε μονοδρόμους, όλοι οι δρόμοι διπλής κατεύθυνσης ήταν…Πόσα μπορεί να ήταν τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν τότε στη θεσσαλική πρωτεύουσα; Ελάχιστα…Οπότε, ούτε παρκαρισμένα δεξιά κι αριστερά του δρόμου υπήρχαν, μια χαρά μπορούσαν να διασταυρώνονται δύο αυτοκίνητα στην Μεγάλου Αλεξάνδρου την εποχή που η έκφραση «κυκλοφοριακό πρόβλημα» δεν υπήρχε στην τοπική διάλεκτο…

ΤΟ «κυκλοφοριακό» εξ άλλου, ήταν άγνωστος τόπος ακόμη και στην Αθήνα την εποχή εκείνη, καθώς ελάχιστοι είχαν Ι.Χ. (αλλά και τηλέφωνο στο σπίτι)…Η καταναλωτική κοινωνία ξεπρόβαλε σιγά – σιγά με την αγορά ψυγείου αρχικά, ηλεκτρικής κουζίνας αργότερα, στερεοφωνικού συγκροτήματος στη συνέχεια και τηλεοπτικής συσκευής από την είσοδο στα σέβεντις και μετά, στο τέλος των οποίων αρχίσαμε να γνωρίζουμε και το «κυκλοφοριακό», όταν ο Λουίτζι Κομεντσίνι μας το σύστησε με την ταινία «το μεγάλο μποτιλιάρισμα» (L’ ingorgo, 1979), όπου ένα μεγάλο μποτιλιάρισμα αυτοκινήτων ήταν η αφορμή για να σατιρισθεί η ευημερούσα σιγά – σιγά κοινωνία που παραμέριζε τα αισθήματά της στο όνομα μιας τεχνικής υπεροχής που οδηγούσε στο άγχος και το αδιέξοδο…

ΤΗΝ  είδαμε στο θερινό «Βικτώρια» την ταινία, λίγο πριν η Κούμα (που φιλοξενούσε τρεις θερινούς κινηματογράφους τότε στον άξονά της: τη «Βικτώρια» στο ένα άκρο, τον «Ορφέα» στο άλλο, εκεί που σήμερα είναι τα “Αττικά Αρτοποιεία” και στη νοητή της προέκταση επί της κεντρικής πλατείας, το «Τιτάνια») γίνει ο πρώτος πεζόδρομος της Λάρισας και την ακολουθήσουν όσοι δρόμοι έμελλε ν’ αποτελέσουν μαζί της το δίκτυο πεζοδρόμων που άλλαξε προς το θεαματικά καλύτερο, την όψη του κεντρικού τομέα της πόλης. Ήταν ένα εγχείρημα της δημοτικής αρχής του αειμνήστου δημάρχου Αρ. Λαμπρούλη (πρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου, ο νυν δήμαρχος Απ. Καλογιάννης) που το υποδέχθηκε με μεγάλη επιφύλαξη αρχικά η τοπική κοινωνία, καθώς ζούσαμε την εποχή που τα αυτοκίνητα αυξάνονταν με ραγδαίους ρυθμούς και δεν μπορούσε να κατανοήσει σε τι θα εξυπηρετούσε η μείωση του οδικού δικτύου στο κέντρο της πόλης και κυρίως η απώλεια τόσων θέσεων πάρκινγκ…

ΟΙ πεζοδρομήσεις έδωσαν τη σημερινή μορφή στο κέντρο της Λάρισας στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και μετέτρεψαν τον εμπορικό τομέα κατά ένα μεγάλο ποσοστό σε ψυχαγωγικό, καθώς η μια μετά την άλλη οι καφετέριες έρχονταν να πάρουν τη θέση εμπορικών καταστημάτων… Σήμερα ως γνωστόν, αποτελούν τη «βαριά βιομηχανία» της πόλης, καθώς σύμφωνα με επίσημα στοιχεία αγγίζουν τις 600 και καθημερινά αυξάνονται με απίστευτους ρυθμούς…

ΤΟ ΙΔΙΟ άραγε, θα συμβεί και στους δρόμους ήπιας κυκλοφορίας που έρχονται από φέτος να συμπληρώσουν το δίκτυο των πεζοδρόμων; Η Μεγ. Αλεξάνδρου είναι η πρώτη που θα «δοκιμασθεί» καθώς το τμήμα της που εφάπτεται με την κεντρική πλατεία προσφέρεται για ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων, ενώ δέλεαρ αποτελούν κι οι ταράτσες των πολυκατοικιών στο ίδιο τμήμα, ιδίως μετά την επιτυχή πρώτη απόπειρα ν’ «απογειωθεί» η ψυχαγωγία στο κτίριο που βρίσκεται στη γωνία των οδών Κούμα και Μαρ. Αντύπα.

ΟΙ οδηγοί αυτοκινήτων που δυσανασχετούν καθώς «ασφυκτιούν» στην Κύπρου αφ’ ότου «έκλεισε» η Μεγ. Αλεξάνδρου, αναζητούν ήδη στην 28^ης Οκτωβρίου και στην Ανθίμου Γαζή εξόδους από το κέντρο που εξελίσσεται σ’ ένα τεράστιο αναψυκτήριο – μάρτυρα της «ζωντάνιας» και της ακλόνητης «εξωστρέφειας» της πόλης που συμπεριφέρεται λες και σνομπάρει την κρίση… Ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται από τον βαθμό αυτής της «εξωστρέφειας», αλλά ο Λαρισαίος που παρακολουθεί στωικά την εξέλιξη της πόλης αναρωτιέται: αν υποθέσουμε ότι το «αύριο» αυτής της πόλης είναι τουριστικό (ήδη κινέζοι τουρίστες διανυκτερεύουν στη Λάρισα πριν επισκεφθούν τα Μετέωρα, ενώ μεγάλος τουριστικός όμιλος που διακινεί τουρίστες από το τέως ανατολικό μπλοκ, εξεδήλωσε την περασμένη εβδομάδα, ενδιαφέρον για τη μίσθωση του «Αστόρια» κι ενός ακόμη ξενοδοχείου στη Λάρισα) και περνάει μέσα από το ψυχαγωγικό προφίλ της, αρκούν μόνον οι πεζόδρομοι για να το εξυπηρετήσουν;

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ βρίσκεται στην αξιοποίηση του Λόφου του Φρουρίου που με την ομορφιά του ήδη παραπέμπει στην Λάρισα του μέλλοντος και βέβαια στην αξιοποίηση του Αρχαίου Θεάτρου. Που δεν θα είναι βεβαίως, ποτέ αυτή που προδιαγράφεται μέσα από τα ευχολόγια των αρμοδίων, καθώς χρειάζεται να γκρεμιστεί η «μισή Λάρισα» για να είναι ουσιαστική: ως γνωστόν θέατρο χωρίς αξιόλογο περιβάλλοντα χώρο δεν είναι δυνατόν ούτε ν’ αναδειχθεί, ούτε να λειτουργήσει… Η απάντηση βρίσκεται και στην αξιοποίηση του Πηνειού, εκτός κι αν δεν αλλάξουν ποτέ οι συνήθειες των Λαρισαίων που κινούνται στη λογική του «to see and be seen»…

ΑΛΛΑ δεν είναι μόνον αυτά: η απόπειρα περαιτέρω εξωραϊσμού του κέντρου προϋποθέτει ελεγχόμενη ανάπτυξη της ψυχαγωγικής δραστηριότητας αφ’ ενός (υπάρχει π.χ. όριο στην κατάληψη ελεύθερων χώρων;) και μεταφορά δραστηριοτήτων που «νοθεύουν» τη γενική εικόνα, σε άλλες περιοχές… Όσο π.χ. στο επίκεντρο θα βρίσκεται το αθλίας αισθητικής τσιμεντοκατασκεύασμα στο οποίο λειτουργούν τα δικαστήρια της πόλης, ο κεντρικός τομέας θα υποφέρει όσοι πεζόδρομοι κι όσοι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας κι αν γίνουν! Κλούβες, διμοιρίες των ΜΑΤ, αστυνομικά αυτοκίνητα, Ι.Χ. δικαστικών μπαίνουν και βγαίνουν ανεξέλεγκτα στην Παπακυριαζή και διασταυρώνονται με μηχανάκια ντελιβεράδων και φορτοταξί που μεταφέρουν παγάκια, ποτά, αναψυκτικά και ό,τι κινεί την αγορά ψυχαγωγίας όχι απλώς τις ώρες που επιτρέπεται η κυκλοφορία τους αλλά κάθε στιγμή της ημέρας και της νύχτας…

ΠΟΛΕΙΣ πάντως, που μεγαλώνουν με τους ρυθμούς της Λάρισας και μετέτρεψαν τον κεντρικό  τους τομέα σε ψυχαγωγικό, αργά ή γρήγορα αναγκάστηκαν να μεταφέρουν υπηρεσίες που επιβαρύνουν το κέντρο σε άλλες περιοχές, δημιουργώντας ένα «δεύτερο κέντρο». Αν φανταστούμε π.χ. το Δικαστικό Μέγαρο να λειτουργεί στην συνοικία της Φιλιππούπολης, όπου η μεταφορά των Δημοσίων Οικονομικών Υπηρεσιών προδιαθέτει ήδη για τη δημιουργία αυτού του «δεύτερου κέντρου», θα έχουμε πιθανόν μια εικόνα της πόλης μερικά χρόνια μετά…

ΟΠΩΣ και νάχει, οι Λαρισαίοι που πρόλαβαν τη Μεγάλου Αλεξάνδρου ως δρόμο διπλής κυκλοφορίας ξέρουν ότι δεν χρειάζονται παρά λίγες δεκαετίες ίσως ακόμα για ν’ αλλάξει τελείως η εικόνα της πόλης… Αρκεί αυτή η αλλαγή να είναι προϊόν σχεδιασμού και όχι το άθροισμα των επιπτώσεων κάποιων αποσπασματικών παρεμβάσεων…