Μαρία Βακάλη

Γονείς και Πανελλήνιες: Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας!

Οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι επιφορτισμένες παραδοσιακά με ένα συναισθηματικό βάρος που κατακλύζει όλη την οικογένεια.Όσο πλησιάζουν οι ημέρες τόσο εντείνεται η αγωνία. Οι γονείς καλούνται να γίνουν «ψυχολόγοι» τού παιδιού τους, με βασικό στόχο την α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η τ ο υ ά γ χ ο υ ς. Άλλοτε με αυστηρότητα και άλλοτε με γλύκα επιχειρούν να αναστείλουν τις επεκτατικές τάσεις του αόρατου αυτού εχθρού, τού άγχους. Κι αυτό συμβαίνει έως ότου να εξαντληθούν τα δικά τους αποθέματα και να απογοητευτούν, αμφισβητώντας τελικά το εφικτό μιας λύσης.

Παρά το ότι έχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που ήμουν μαθήτρια, θυμάμαι τα διαχρονικά εύστοχα λόγια ενός πολυαγαπημένου καθηγητή των Μαθηματικών: «Κάθε πρόβλημα υποδεικνύει τη λύση του. Διαβάστε το προσεκτικά και ήρεμα. Μην βιάζεσθε!».

Προβάλλοντας τα λόγια αυτά στο θέμα του παρόντος άρθρου, ως «πρόβλημα» θα ορίζαμετην α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η τ ο υ ά γ χ ο υ ς. Ας «διαβάσουμε» λοιπόν το πρόβλημα προσεκτικά και ήρεμα, χωρίς βιασύνη.

Το άγχος είναι ένα συναίσθημα, δηλαδή μια ψυχική λειτουργία που έχει έδρα στον εγκέφαλο, καταλύτη ή/και ενισχυτή την κοινωνία και εκφραστή το σώμα. Το συναίσθημα αυτό είναι σύμφυτο τόσο με την ανθρώπινη όσο και με τη γονεϊκή φύση.

Είναι στη φύση του ανθρώπου να φοβάται τις αλλαγές. Να υιοθετεί μια αμυντική στάση απέναντι στις αλλαγές που δεν ελέγχει ή που δεν περιμένει να συμβούν. Η αλλαγή λοιπόν και το άγνωστο είναι οι πρώτες υποδόριες πηγές του άγχους. Κι αυτό ισχύει για όλους μας, μικρούς και μεγάλους. Οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι μια κατεξοχήν πορεία προς το άγνωστο (ακόμη και για τα παιδιά που συμμετέχουν σε αυτές για δεύτερη χρονιά). Δεκάδες οι απρόβλεπτες παράμετροι, όπως τα θέματα των εξετάσεων, η φυσική και ψυχολογική κατάσταση του μαθητή, η διακύμανση των βάσεων, η πόλη και το πανεπιστημιακό ίδρυμα εισαγωγής κ.ά., που παρασύρουν και τον πιο δομημένο ψυχισμό σε μια κατάσταση απλής αγωνίας έως και ανεξέλεγκτου πανικού.

Είναι στη φύση των γονέων και των κηδεμόνων να συμπεριφέρονται με ευσυνειδησία απέναντι στα παιδιά τους. Να ανησυχούν για το μέλλον τους και να αμφιβάλλουν για την ορθότητα, την αποτελεσματικότητα και τις συνέπειες των δικών τους ενεργειών στα παιδιά.Την περίοδο της προετοιμασίας για τις πανελλαδικές εξετάσεις, αυτάτα συναισθήματα είναι έντονα και αδιάλειπτα, αποτελούν την δεύτερη πηγή άγχους που συχνά εγκλωβίζει τους γονείς.

Καλούμαστε λοιπόν ναα ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ο υ μ ε ένα συναίσθημα που είναι βαθιά ριζωμένο μέσα μας όχι μόνον από την κοινωνία αλλά και από την ίδια μας τη φύση.Όμως, αντιμετωπίζεται ένα συναίσθημα; Μοιάζει αφελές να προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε ένα συναίσθημα, ενώ είναι αναγκαίο να το αναγνωρίσουμε και να το κατανοήσουμε. Κάτι που θα προσπαθήσουμε μαζί έχοντας ως υπόθεση εργασίας τις πανελλαδικές εξετάσεις.

Αυτά που ανησυχούν , που φοβίζουν ένα γονιό του οποίου το παιδί προετοιμάζεται για τις πανελλαδικές εξετάσεις είναι:

Α) Η οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Θα μπορέσει να στηρίξειοικονομικά τα όνειρα του παιδιού και τις ανάγκες που θα προκύψουν; π.χ. δεύτερη χρονιά φροντιστηρίων,εισαγωγή σε ίδρυμα άλλης πόλης, επιλογή ιδιωτικού πανεπιστημίου κ.α. .

Β) Η βιολογική κατάσταση του παιδιού. Από μια πιθανή λιποθυμία του ως και μια σοβαρή ψυχοσωματική εκδήλωση.

Γ) Η ψυχοσυναισθηματική κατάστασητου παιδιού. Από μια λιγοψυχία του, μέχρι μια παταγώδη συντριβή της εικόνας του που θα το παρασύρει στη θλίψη και στην παραίτηση.

Όσο μεγαλύτερηείναι η υπευθυνότητα των γονέων τόσο πιο απειλητικοί φαντάζουν αυτοί οι φόβοι που σε γενικές γραμμές κατηγοριοποιούνται σε εκείνους που αφορούν αμιγώς στους ίδιους και σε εκείνους που αφορούν στο παιδί. Οι πρώτοι, είναι πιο εύκολα αναγνωρίσιμοικαικάτω από ψύχραιμη εξέταση πιο ελέγξιμοι. Οι δεύτεροι, δημιουργούν στους γονείς την επιτακτική ανάγκη να προλάβουν μια δυσάρεστη για το παιδί τους αλλαγή.

Και ενώ στη φροντίδα της βιολογικής κατάστασης τα πράγματα μοιάζουν πιο απλά (μπόλικοι χυμοί και μια ισορροπημένη διατροφή των εφήβων μαθητών, ιατρικές εξετάσεις, βιταμίνες κ.α.),στην ψυχολογική υποστήριξη οι περισσότεροι γονείς παγιδεύονται από την ίδια τους την αγάπη και την ανησυχία.

Από κεκτημένη ταχύτητα και υπερβολική προστασία οι γονείς επιστρέφουν άθελα τους το οικογενειακό ρολόι 8 -10 χρόνιαπριν. Όταν ο έφηβος γιος/η έφηβη κόρη μαθήτευε στο Δημοτικό. Ταυτίζουν τις τότε μαθητικές ανησυχίες, τις τότε συναισθηματικές ανάγκες τού παιδιού τους με τις σημερινές. Θαρρεί κανείς πως ο χρόνος σταμάτησε πχ στη Δ’ δημοτικού και πως το παιδί τους δεν εξελίχθηκε στο ενδιάμεσο στάδιο. Δηλαδή το παιδί τους δεν ανέπτυξε τους δικούς του προσαρμοστικούς μηχανισμούς και τα δικά του αντισώματα. Δεν σφυρηλατεί σιγά σιγά τη δική του ταυτότητα. Δεν είναι άξιο εμπιστοσύνης. Είναι το ίδιο αδύναμο και απροστάτευτο όπωςήταν στα 9 του χρόνια και έχει την ίδια ανάγκη για καθοδήγηση. Και όταν ο/η έφηβος/η επαναστατήσει στην κυριαρχία, την αμφισβήτηση και τον ασφυκτικό έλεγχο που νιώθει να υφίσταται από τους γονείς του, τότε οι τελευταίοι προσπαθούν να τον/την κατανοήσουν με βάση το δικό τους χαρακτήρα. Ανασύρουν μνήμες από τη δική τους εφηβείακαι προσπαθούννα τις εφαρμόσουν στο παιδί τους. Αγνοώντας έτσι ότι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε εφήβου είναι η Ε π ι λ ο γ ή .Αρχίζοντας από την επιλογή του αντικειμένου των ταυτίσεων του μέχρι την επιλογή της σχολής, της πόλης, τού συντρόφου, του καπνίσματος, της πορείας του στο μέλλον!

Τόσο η σύγκριση όσο και η ταύτιση αποδεικνύονται αναποτελεσματικές μέθοδοι κατανόησης του/της εφήβου/ης. Συνήθως οδηγούν σε εκνευρισμό, λογομαχίες, συγγνώμες. Βαραίνουν το κλίμα, ενοχοποιούν τους γονείς και αποσυντονίζουν τους εφήβους.

Η βοήθεια των γονέων είναιαποτελεσματική όταν αποφασίσουν :

1. Να εγκαταλείψουν τις συγκρίσεις και τις ταυτίσεις.

2. Να ξεχωρίσουν τις δικές τους ανησυχίες από εκείνες του παιδιού τους, θέτοντας την απλή ερώτηση τόσο σε εκείνο όσο και στον εαυτό τους: «Τι σε/με ανησυχεί; Κατά σειράιεράρχησης;». Να σημειώσω εδώ ότι οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι ίσως το πρωτεύον ζήτημα που απασχολεί το μυαλουδάκι ενός εφήβου/μιας έφηβης. Δεν είναι όμως το μοναδικό.

3. Να διακρίνουν τις δικές τους συναισθηματικές ανάγκες από εκείνες του παιδιούτους. Μήπως τελικά οι γονείς χρειάζονται καταφύγιο και ενθάρρυνση; Ενώ οι έφηβοι μαθητές χρειάζονται σεβασμό και εμπιστοσύνη ;

4. Να εγκαταλείψουν το γνωστό λεξιλόγιο περί άγχους και ήρεμα να αναγκάσουν το παιδί τους να ακολουθήσει την ίδια διαδικασία.

5. Να διατηρούν την ψυχραιμία τους και να μην προβάλουν το ζήτημα των πανελλαδικών ως μείζον θέμα της οικογένειας.

6. Να μην ξεχνούν κάπου κάπου να απευθύνουν στο παιδί τους το ερώτημα: «εμείς τι μπορούμε να κάνουμε για εσένα;».

7. Να κατανοήσουν ότι το παιδί τους έχει δικαίωμα να διαχειρίζεται μόνο του τονχρόνοτου. Έχει δικαίωμα στα ανούσια διαλείμματα και στην απερισκεψία.Ιδίως όσο πλησιάζουν οι ημέρες των εξετάσεων που η αγωνία του εντείνεται.

8. Να εγκαταλείψουν τις παραδοσιακές τεχνικές εκβιασμού της φιλοτιμίας του παιδιού τους. Αναφέρομαι στο «ο πατέρας σου κι εγώ δουλεύουμε όλη τη μέρα για να έχεις τα φροντιστήρια σου…»,«δεν έχουμε χρήματα για δεύτερη χρονιά φροντιστηρίων», «έχουμε και άλλο παιδί ξέρεις!» και άλλα τέτοια εμπρηστικά σχόλια, τα οποία μπορεί να οδηγούν τον/την έφηβο/η ευθύς αμέσως στο γραφείο του αλλά παράλληλα τον/την οδηγούν και στην ενοχοποίηση, τη συντριβή, σε χαώδεις σκέψεις, στον αποσυντονισμό του/της, τη δειλία, τον ανεξέλεγκτο φόβο, στα όρια του πανικού.

Αντί επιλόγου :
Το άγχος και ειδικότερα το άγχος για τις πανελλαδικές εξετάσεις, είναι μια απολύτως φυσιολογική αντίδραση.Όποιος δεν ανησυχεί για το μέλλον του είναι αναίσθητος ή κρύβεται από τον εαυτό του. Οι πανελλαδικές εξετάσεις συμπυκνώνουν την πρώτη συστηματική προσπάθεια αυτονόμησης ενός/μιας εφήβου/ης. Απαιτεί σεβασμό και εμπιστοσύνη. Ψυχραιμία και περισυλλογή!

Κάθε επιτυχία από καρδιάς.

Μαρία B. Βακάλη.
Ψυχολόγος / Διαλεκτική Ψυχολογία
www.mariavakali.gr

Ακολουθήστε το onlarissa.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ελάτε στην ομάδα μας στο viber για να ενημερώνεστε πρώτοι για τις σημαντικότερες ειδήσεις
Ετικέτες