Ο συγγραφέας του “Υπό Έλεγχο” Φρεντερίκ Σοντάγκ και ο σκηνοθέτης της παράστασης Θανάσης Χαλκιάς μιλούν στο onlarissa.gr

Πριν λίγες μέρες ο ιδρυτής του facebook Μαρκ Ζούργκεμπεργκ βρέθηκε απέναντι στο Αμερικάνικο Κογκρέσο για να απαντήσει στις ερωτήσεις του σώματος, αναφορικά με τις κατηγορίες για διαρροή προσωπικών δεδομένων εκατομμυρίων χρηστών και τη χειραγώγηση του κοινού στις Αμερικάνικες εκλογές. Ήταν πολλοί εκείνοι που έκαναν λόγο για την επιβεβαίωση της προφητείας του Τζόρτζ Όργουελ περί «μεγάλου Αδερφού» και η συζήτηση καλά κρατεί ακόμα, την ώρα που όλα δείχνουν πως αυτή ακριβώς η συζήτηση θα μας απασχολήσει για πολύ ακόμα.

Την ίδια ώρα, στη Λάρισα, στην Πειραματική Σκηνή του Θεσσαλικού Θεάτρου, μια σκηνή που δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην πόλη, ο Θανάσης Χαλκιάς σκηνοθετεί το έργο του Γάλλου συγγραφέα Φρεντερίκ Σοντάγκ «ΥΠΟ ΕΛΕΓΧΟ». Το έργο διαπραγματεύεται την επίδραση των σύγχρονων τεχνολογιών στην προσωπικότητα του ατόμου και στον ψυχολογικό έλεγχο που ασκούν στον άνθρωπο.  Πρόκειται για ένα έργο πολιτικό, που εστιάζει στις  εκλεπτυσμένες μορφές ελέγχου την εποχή του «Μεγάλου Αδελφού».

Λίγα εικοσιτετράωρα πριν την έλευση του Γάλλου συγγραφέα στη Λάρισα, -πρόκειται να έρθει την Κυριακή 22 Απριλίου για να παρακολουθήσει την παράσταση του έργου του στις 19:00 και να συζητήσει με το κοινό-, ο σκηνοθέτης Θανάσης Χαλκιάς και ο συγγραφέας απαντούν στις ερωτήσεις μας…

Συνέντευξη στον Λευτέρη Παπαστεργίου

Ας αρχίσουμε την κουβέντα μας, θα μας επιτρέψει ο κ. Χαλκιάς, με τον συγγραφέα Φρεντερίκ Σοντάγκ. Και πρώτα απ’ όλα από τον τίτλο του έργου. Υπό Έλεγχο. Παραπέμπει ξεκάθαρα σε καταστάσεις «Μεγάλου Αδερφού», ενός μακρινού δυστοπικού μέλλοντος κοκ. Πόσο μακριά είναι τελικά η πραγματικότητα από αυτού του είδους την επιστημονική φαντασία;

Καθόλου μακριά. Η πραγματικότητα που ζούμε είναι ήδη ένα είδος επιστημονικής φαντασίας, καθώς τα τελευταία είκοσι χρόνια η εξέλιξη είναι ραγδαία. Και έτσι, όταν σαν συγγραφέας θέλεις να γράψεις απλώς μια ιστορία που να περιγράφει την πραγματικότητα, έχεις την αίσθηση ότι η ιστορία που γράφεις είναι από μόνη της ιστορία επιστημονικής φαντασίας.

Υπάρχει ένα κλίμα αδιεξόδου και ένα κλίμα ματαίωσης, θα έλεγα, μέσα στο έργο. Οι ερωτευμένοι που παραιτούνται, η παγιδευμένη που δεν ελευθερώνεται κ.ο.κ. Και η κοπέλα στο τέλος μας αφήνει με την αμφιβολία αν τελικά θα πάρει τη ζωή στα χέρια της. Είναι μια, ας πούμε, δική σας απαισιόδοξη στάση απέναντι στα πράγματα ή αφήνοντάς τα μετέωρα επιθυμείτε να διεγείρετε τη φαντασία του αναγνώστη και του θεατή;

Το δυστοπικό μέλλον, στο οποίο τοποθετείται και το έργο, είναι πάντα κάτι πολύ σκοτεινό, και οι χαρακτήρες βρίσκονται πάντοτε κάτω από μία συνεχή απειλή. Αυτή η απαισιόδοξη οπτική είναι πράγματι ένας τρόπος για να διεγείρεις τη φαντασία των θεατών και να τους προτρέψεις να σκεφτούν τη δική τους ζωή.

Τέλος, πώς νιώθετε που το έργο σας έχει αρκετές φορές ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας σας; Σε τι πιστεύετε ότι οφείλεται αυτή η ευτυχής επικοινωνία;

Είμαι πολύ χαρούμενος που τα έργα μου έχουν μια τόσο ευρεία αποδοχή, γιατί κάθε φορά που γράφω ένα θεατρικό έργο, εύχομαι να μην το γράφω αποκλειστικά για το γαλλικό κοινό. Κάποια από τα θεατρικά μου έργα (όχι όλα), όπως το Υπό Έλεγχο, το George Kaplan και το Intrusion διαπραγματεύονται  πανανθρώπινα ζητήματα και χρησιμοποιούν ένα αφηγηματικό μοτίβο που αποτελεί πρόκληση τόσο για τους ηθοποιούς όσο και για τους σκηνοθέτες. Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που έχουν τόσο μεγάλη απήχηση σε όλον τον κόσμο.

Ποια είναι τα κοντινά σας σχέδια; Είστε εν μέσω κάποιας δουλειάς;

Μόλις ολοκλήρωσα την τριλογία μου (George Kaplan, Benjamin Walter, B. Traven) που αφορά σε τρεις αμφιλεγόμενες και μυστηριώδεις προσωπικότητες. Έτσι αυτή τη στιγμή χρειάζομαι λίγο χρόνο για να σκεφτώ την επόμενη δουλειά μου.

Κύριε Χαλκιά, σκηνοθετείται την παράσταση. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στο να διαλέξετε το συγκεκριμένο έργο; Τι είναι αυτό που θέλετε να πείτε εσείς προσωπικά με αυτό το έργο και, από την άλλη, τι αίσθηση θα θέλατε ο θεατής να έχει φεύγοντας;

Το διάλεξα γιατί είναι απίστευτα επίκαιρο και μας αφορά όλους. Σκεφτείτε ότι μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο ιδρυτής του Facebook, κατέθεσε στο Κογκρέσο των Η.Π.Α. για την υπόθεση των παράνομων παρακολουθήσεων και της συλλογής δεδομένων από το διαδίκτυο. Κι αυτό είναι μόνο ένα από τα ζητήματα που θίγει το έργο που είναι η στέρηση ελευθεριών, η χειραγώγηση των πολιτών, η τηλεοπτικοποίηση της ζωής και της πολιτικής, ο ρατσισμός, η λογοκρισία, η απομόνωση του ατόμου και τόσα άλλα συμπτώματα των σύγχρονων ψευδεπίγραφων δημοκρατιών. Αυτά ακριβώς θέλουμε να πούμε κι εμείς. Μακάρι να μείνουμε θεατές θεατρικών παραστάσεων και όχι θεατές της ζωής μας.

Παρακολουθώντας το έργο, βλέπει κανείς ότι έχετε χρησιμοποιήσει μια αισθητική κάπως κινηματογραφική, που την βλέπουμε συχνά σε έργα επιστημονικής φαντασίας. Για ποιο λόγο κάνατε αυτή την επιλογή;

Επέλεξα αυτή τη φόρμα για να πετύχω έναν βαθμό αποστασιοποίησης του θεατή ούτως ώστε να μπορέσει να αναπτύξει μία κριτική στάση απέναντι σ’ αυτό που βλέπει. Θεωρώ επίσης πως μ’ αυτόν τον τρόπο λειτουργεί καλύτερα το χιούμορ του έργου που ομολογώ πως είναι αρκετό.

Ποιο είναι το σκηνοθετικό όραμά σας; Τι σας οδήγησε να ασχοληθείτε με τη σκηνοθεσία, πέραν της ενασχόλησής σας με την υποκριτική;

Η λέξη «όραμα» ενέχει κάτι μεγαλεπήβολο κι έχει χρησιμοποιηθεί πολύ κι απ’ τους πολιτικούς (γέλια). Με ενδιαφέρουν τα προβλήματα της κοινωνίας και θεωρώ πως το θέατρο είναι ένα απ’ τα εγκυρότερα εργαστήρια της ανθρώπινης κατάστασης και σημαντικό εργαλείο της δημοκρατίας. Σκηνοθετώντας έχω περισσότερες δυνατότητες να κατευθύνω την ενέργειά μου προς αυτή την κατεύθυνση.