ΥΓΕΙΑ - ΖΩΗ

Η συμβολή της χρόνιας αερόβιας άσκησης στη βελτίωση ποιότητας ζωής των νεφροπαθών

Ο περασμένος αιώνας χαρακτηρίσθηκε ως η σημαντικότερη περίοδος στην ιστορία της ανθρωπότητας, σε επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα.

Μάλιστα ο άνθρωπος στην συνεχή προσπάθειά του για να υπερνικήσει, το εφήμερο, τον χρόνο και το θάνατο, κέρδισε πολλές μάχες, χωρίς βεβαίως να μπορέσει να κερδίσει και τον πόλεμο.

Ανάμεσα στις νίκες αυτές ξεχωριστή θέση κατέχει και η δυνατότητα υποκατάστασης της λειτουργίας ενός ζωτικού οργάνου όπως είναι οι νεφροί.  Η ρηξικέλευθη αυτή ανακάλυψη έσωσε εκατομμύρια νοσούντες ανά τον κόσμο από βέβαιο θάνατο, και όπως είναι αντιληπτό, βελτίωσε και την ποιότητας ζωής τους ανακουφίζοντας τους από τις παρενέργειες της ουραιμίας.

Οι νεφροπαθείς εντάσσονται στα ΑμΕΑ ή άτομα με ειδικά προσόντα, ή πολίτες με αναπηρία, και ο όρος αυτός περιλαμβάνει μία τεράστια γκάμα ατόμων με χρόνια σωματική ή πνευματική μειονεξία.

Παρόλα αυτά η βασική διαφορά των νεφροπαθών, σε σχέση με τις περισσότερες κατηγορίες ΑμΕΑ είναι ότι, ο νεφροπαθής πρέπει πρώτα να καταφέρει να διατηρηθεί στη ζωή και στη συνέχεια, παράλληλα, να προσπαθήσει για επίπεδο ζωής και ποιότητα ζωής. Χαρακτηριστικό είναι ότι άτομα άλλων κατηγοριών ΑμΕΑ, μπορεί για όλη τους τη ζωή να μην χρειασθεί να πάρουν κανενός είδους φαρμακευτική αγωγή και στα νοσοκομεία να περνάνε μόνο απ’ έξω!

Βεβαίως δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να μπούμε στη διαδικασία να θεωρήσουμε ένα είδος αναπηρίας, χειρότερο ή καλύτερη από το άλλο.

Μετά από το δύσκολο σκόπελο της υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας εστιάστηκε στη βελτίωση της καθημερινότητας του αρρώστου, σαν προσωπικότητα και συγκεκριμένα στην ικανότητα του να ικανοποιεί απαιτήσεις συμβατικές ή συνεπαγόμενες.

Εάν θα θέλαμε να δώσουμε τον ορισμό της ποιότητας ζωής του νεφροπαθή, χωρίς παραπομπές, η προσωπική μου εμπειρία μαρτυρεί ότι, ποιότητα ζωής για τον νεφροπαθή, είναι η δυνατότητα που προσφέρεται στο άτομο, με τις μεθόδους υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, να συνεχίσει τον προηγούμενο τρόπο ζωής του, με τις ίδιες συνήθειες, ανάγκες, απαιτήσεις και ενδιαφέροντα, ή να μπορεί γενικά να συμμετέχει σε βασικά κοινωνικά αγαθά και δραστηριότητες που δίνουν νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του.

Ενδεικτικά αναφέρω, την συνέχιση της εργασίας του, την διατήρηση ή τη δημιουργία οικογένειας, την παρακολούθηση της εκπαίδευσης, την πρόσβαση σε διακοπές και τα hobbies, όπως επίσης και τη συμμετοχή του στην σωματική άσκηση και σε αθλητικές δραστηριότητες.

Όσον αφορά δε τα ηλικιωμένα άτομα, η εξασφάλιση της αυτοεξυπηρέτησης τους είναι άκρως σημαντική για τη διατήρηση της αξιοπρέπειας τους.

Ποιος όμως είναι ο ρόλος και η θέση της γυμναστικής και του αθλητισμού, στη ζωή ενός αιμοκαθαιρόμενου ή ενός μεταμοσχευμένου;

Με γνώμονα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια σχεδιάστηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (ΤΕΦΑΑ & Ιατρική) και το Κέντρο Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας (ΚΕΤΕΑΘ) ένα πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα ώστε να διευκρινιστούν οι περιοριστικοί παράγοντες αλλά και να δοκιμαστούν νέες προσεγγίσεις στην αύξηση της διάρκειας και της ποιότητας της ζωής των νεφροπαθών.

Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν συνολικά 103 αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς, ενώ από τα αποτελέσματα της μελέτη αυτής συγγράφηκαν 20 άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, βραβεύτηκαν 2 φορές σε ελληνικά και 3 φορές σε παγκόσμια συνέδρια.  Το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε το 2006 και ολοκληρώθηκε το 2011.

Στην πολυετή μελέτη όπως αναφέρει ο κ. Σακκάς, κλινικός εργοφυσιολόγος και συντονιστής του προγράμματος, δοκιμάστηκε η συνεισφορά της θεραπευτικής άσκησης σαν μονοθεραπεία αλλά και ο συνδυασμός της με φαρμακευτική αγωγή, στην επίδραση που θα μπορούσε να έχει στην ποιότητα ζωής και στην επαναφορά των ασθενών αυτών στους φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ευεργετικές ικανότητες της θεραπευτικής άσκησης η οποία λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της αιμοκάθαρσης ξεκινούν από την πρώτη κιόλας μέρα, βελτιώνοντας σημαντικά τους δείκτες «κάθαρσης» και προσφέροντας στους ασθενείς μια πιο ποιοτική αιμοκάθαρση και φυσικά, αυξάνονται γεωμετρικά ανάλογα με τους μήνες «προπόνησης».

Βρέθηκε ότι σχεδόν αμέσως μετά τους πρώτους 4 μήνες θεραπευτικής άσκησης βελτιώνονται σημαντικά η δύναμη και η αντοχή των κάτω άκρων (μύες των ποδιών), μειώνεται η ανησυχία των ποδιών και κατά τη διάρκεια της αιμοκάθαρσης αλλά και κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ όταν το πρόγραμμα άσκησης συνεχιστεί για πάνω από 6 μήνες τότε παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στην καρδιοαναπνευστική αντοχή, στην ποιότητα του ύπνου, στα επίπεδα υπνηλίας και κατάθλιψης, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνονται σημαντικά όλοι οι δείκτες που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής.

Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα όμως της μελέτης αυτής είναι ότι με τη χρόνια άσκηση, μειώνεται κατά 20% η πιθανότητα ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη σε σχέση με τους νεφροπαθείς που δεν συμμετείχαν στο πρόγραμμα θεραπευτικής άσκησης. Τα άτομα που συμμετείχαν στο οργανωμένο πρόγραμμα άσκησης είχαν καλύτερες τιμές ινσουλίνης και σακχάρου στο αίμα, καθώς και καλύτερη καμπύλη σακχάρου σε σχέση με τους νεφροπαθείς που δεν συμμετείχαν στο πρόγραμμα.

Ένα ακόμα σημαντικό πλεονέκτημα της μελέτης αυτής ήταν η συνδυαστική θεραπεία της άσκησης και της φαρμακευτικής αγωγής ως μέσου επαύξησης των ευεργετικών συνεπειών της άσκησης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συνδυαστική αγωγή της εξάμηνης άσκησης και της χορήγησης ντοπαμινεργικών αγωνιστών είχαν τα μέγιστα αποτελέσματα όσον αφορά τους δείκτες ευρωστίας και ποιότητας ζωής.

Σημαντικά επίσης βελτιώθηκαν η ποιότητα και η ποσότητα του ύπνου των ασθενών που έλαβαν τη συνδυαστική αγωγή. Το πιο σημαντικό όμως «κλινικό» εύρημα που αφορά άμεσα την υγεία και την επιβίωση των ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ήταν η εντυπωσιακή βελτίωση όλων των καρδιολογικών δεικτών όπως μετρήθηκαν με το σύστημα της υπερηχογραφίας.

Οι ασθενείς που ασκήθηκαν κατά τη διάρκεια της αιμοκάθαρσης για περισσότερους από 6 μήνες βελτίωσαν κατά 50% όλους τους δείκτες καρδιακής λειτουργίας, μειώνοντας έτσι σημαντικά την κύρια αιτία θνησιμότητας στους νεφροπαθείς που είναι η καρδιακή ανεπάρκεια.

Αξίζει να επισημανθεί ότι οι ασθενείς κατά τη διάρκεια της αιμοδιύλησης έκαναν ποδήλατο, ειδικά τροποποιημένο προκειμένου να προσαρμόζεται στις κλίνες του νοσοκομείου.

Με την ολοκλήρωση της πενταετούς αυτής μελέτης, οργανώθηκε τον Φεβρουάριο που μας πέρασε μια εκδήλωση ενημέρωσης και βράβευσης των νεφροπαθών της Θεσσαλίας.

Στόχος της εκδήλωσης ήταν η επαγρύπνηση των ίδιων των ασθενών για τα οφέλη της άσκησης, η ενημέρωση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού για τις δυνατότητες πραγματοποίησης τέτοιων προγραμμάτων θεραπευτικής άσκησης, καθώς επίσης και η ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για τα επιτεύγματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Κέντρου Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας (ΚΕΤΕΑΘ).

Ολοκληρώνοντας τις σκέψεις μου, θα ήθελα να επισημάνω ότι η ζωή του νεφροπαθή είναι μια διαρκής άσκηση και ένας συνεχής αγώνας. Παρεκκλίσεις, αδιαφορία ή επιπολαιότητα, δυστυχώς έχουν πολύ σοβαρά κόστη σε όλα τα επίπεδα.

Ο σωματικά δραστήριος νεφροπαθής ωστόσο με συναίσθηση της ποιότητας ζωής που απολαμβάνει, αυτοδεσμεύεται να αναδείξει δια της άσκηση, αυτό το «προνόμιο» που του προσφέρει η επιστήμη και η τεχνολογία.

Ευσεβής πόθος αποτελεί επίσης  η προσδοκία από τις επιστημονικές κοινότητες του χώρου της Νεφρολογίας, γιατρούς και νοσηλευτές, να αναγνωρίσουν την αξία και την σημασία του αθλητισμού για τους νεφροπαθείς και να συνεργασθούν με τους αθλητικούς φορείς, για την ένταξη της άσκησης στη ζωή του νεφροπαθή.

Είναι απαραίτητο να δώσουμε νέα εναύσματα και παρότρυνση στους ασθενείς μας. Τέλος, θα πρέπει να τεθεί υπό σκέψη η αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίζεται όλη αυτή η προσπάθεια από όλες τις φαρμακευτικές εταιρείες του χώρου και ιδιαίτερα τις εταιρείες μηχανημάτων και φίλτρων Τεχνητού Νεφρού, οι οποίες κερδίζουν γενναία ποσά ετήσια από τη θεραπεία των αρρώστων.

Ασφαλώς υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις για να επιβεβαιώνουν τον κανόνα, αλλά σε γενικές γραμμές θα πρέπει και αυτές να είναι αρωγοί  στις οποίες πρωτοβουλίες προς αυτή τη κατεύθυνση.

Γράφει η Γεωργία Κατσογριδάκη Μ.Sc., Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Ακολουθήστε το onlarissa.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ελάτε στην ομάδα μας στο viber για να ενημερώνεστε πρώτοι για τις σημαντικότερες ειδήσεις