Όταν η κοιλίτσα δε γίνεται «μπόι»

«Αρχή και ρίζα παντός κακού η της γαστρός ηδονή», θα λέγαμε παραφράζοντας τον συγγραφέα των δειπνοσοφιστών εμείς οι διατροφολόγοι.

Αν και η παχυσαρκία γενικά έχει βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία, ειδικά το πάχος στην κοιλιά – η λεγόμενη κεντρική ή ανδρική παχυσαρκία -επιδρά «τοξικά» σε όλα τα όργανα και τα αγγεία.Σημασία, δηλαδή, δεν έχει μόνο το σωματικό βάρος και το ποσοστό λίπους του σώματος, αλλά και η κατανομή του λίπους.

«Αρχή και ρίζα παντός κακού η της γαστρός ηδονή», θα λέγαμε παραφράζοντας τον συγγραφέα των δειπνοσοφιστών εμείς οι διατροφολόγοι. Αν και η παχυσαρκία γενικά έχει βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία, ειδικά το πάχος στην κοιλιά – η λεγόμενη κεντρική ή ανδρική παχυσαρκία -επιδρά «τοξικά» σε όλα τα όργανα και τα αγγεία.Σημασία, δηλαδή, δεν έχει μόνο το σωματικό βάρος και το ποσοστό λίπους του σώματος, αλλά και η κατανομή του λίπους.

Γι’ αυτό και ο Δείκτης Μάζας Σώματος δεν αποτελεί πλέον ασφαλές κριτήριο, τουλάχιστον εάν δεν συνδυάζεται με την περίμετρο της μέσης. Η παθολογική σημασία της άθροισης λίπους στην κοιλιά παραμένει ακόμα και εάν το σωματικό βάρος εμφανίζεται φυσιολογικό, με Δείκτη Μάζας Σώματος κάτω από 25kg/ m.

Θεωρούμε ότι μια περίμετρος κάτω των98 εκ.στη γυναίκα και των102 εκ.στον άντρα, είναι μια υγιής και φυσιολογική κατάσταση. Δυστυχώς όμως, το μειονέκτημα της μεθόδου είναι ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε που οφείλεται μια αυξημένη περίμετρος στη κοιλιά. Πρόκειται για συσσώρευση λίπους κάτω από το δέρμα ή για συγκέντρωση λίπους μέσα στη κοιλιά, δηλαδή ανάμεσα στα σπλάχνα;.

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό, καλύπτεται 100% από την αξονική τομογραφία, όπου είναι δυνατή η ακριβής μέτρηση του λίπους μέσα και έξω από το κοιλιακό τοίχωμα. Βεβαίως η πρακτική αυτή, δεν συνίσταται για εξέταση ρουτίνας, καθότι θέτει σε μεγάλη ακτινοβολία τον ασθενή και έχει αυξημένο κόστος.

Ευτυχώς τελευταία έχουν αναπτυχθεί τεχνικές μέτρησης του σπλαχνικού λίπους με τη μέθοδο της βιοηλεκτρικής εμπεδησης οι οποίες δεν έχουν ούτε υψηλό κόστος, ούτε ανεπιθύμητες ενέργειες, για τον ασθενή.

Γιατί όμως πρέπει να μετράμε το σπλαχνικό λίπος;

Όπως έχει επανειλημμένως δειχθεί μέσα από έρευνες το σπλαχνικό λίπος είναι κυρίως η αιτία πολλών νοσημάτων σε αντίθεση με το λίπος που βρίσκεται κάτω από το δέρμα. Από την άλλη πλευρά ακόμη και η ίδια η μεγάλη κοιλιά δεν σημαίνει μεγάλη ποσότητα λίπους μέσα σ’αυτή καθαυτή, διότι μπορεί η συσσώρευση του λίπους να είναι κάτω από το δέρμα.

Αντίθετα μια μικρότερη κοιλιά μπορεί να υποκρύπτει μεγαλύτερη ποσότητα λίπους ανάμεσα στα σπλάχνα από ότι κάτω από το δέρμα. Σε αυτή τη δεύτερη περίπτωση ο ασθενής έχει μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία του από τον πρώτο. Είναι λοιπόν απαραίτητο να γνωρίζουμε την πλήρη εικόνα του κάθε ανθρώπου για να μπορέσουμε να τον συμβουλεύσουμε σωστά και να θέσουμε συγκεκριμένους στόχους.

Γιατί το κοιλιακό λίπος δημιουργεί περισσότερα προβλήματα υγείας;

Από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι τα λιποκύτταρα που βρίσκονται μέσα στη κοιλιά είναι διαφορετικά από αυτά που βρίσκονται κάτω από το δέρμα. Τα λιποκύτταρα της κοιλιάς μπορούν και εκκρίνουν κάποιες επιβλαβείς ουσίες, οι οποίες μπορούν να βλάψουν απευθείας τα αγγεία της καρδιάς και άλλα βασικά όργανα του σώματος.

Ποία είναι τα προβλήματα που δημιουργεί το σπλαχνικό λίπος;

Το σπλαχνικό λίπος δημιουργεί προβλήματα και λόγω του όγκου που καταλαμβάνει ανάμεσα στα σπλάχνα, αλλά και λόγω των βλαβερών ουσιών που εκκρίνει στο αίμα.. Λόγω του όγκου που καταλαμβάνει, δημιουργεί πίεση στο διάφραγμα, περιορίζει τη λειτουργία των πνευμόνων και προκαλεί συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Συνήθως, οι ασθενείς παραπονούνται για δύσπνοια, εύκολο λαχάνιασμα, αίσθημα βάρους στη κοιλιά, καούρες στο στομάχι και ξινίλες στον οισοφάγο. Το πιο σημαντικό πρόβλημα όμως είναι το σύνδρομο της άπνοιας κατά τη διάρκεια του ύπνου. Επιπροσθέτως, ένα ακόμη κοινό εύρημα αποτελεί η αντίσταση στην ινσουλίνη.

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που ελέγχει τον μεταβολισμό του σακχάρου και σε άτομα με σπλαχνική παχυσαρκία η ορμόνη αυτή δεν μπορεί να λειτουργήσει, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται Σακχαρώδης Διαβήτης. Επίσης επηρεάζεται και ο μεταβολισμός των λιπιδίων τα οποία δεν «καίγονται», όπως θα έπρεπε στο συκώτι με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται μέσα σε αυτό και να δίνεται η εικόνα της λιπώδους διήθησης του ήπατος.

Η χρόνια παραμονή του σπλαχνικού λίπους, μοιραία προκαλεί βλάβες και στα αγγεία. Αυτά γίνονται πιο σκληρά και αναπτύσσουν αθηρωματικές πλάκες με συνέπεια την αύξηση της αρτηριακής πίεσης, εκδήλωση καρδιαγγειακών επεισοδίων. Τέλος, η ύπαρξη ενδοκοιλιακού λίπους, σχετίζεται ακόμα και με την ανάπτυξη μορφών καρκίνου όπως αυτών του παχέος εντέρου, του ενδομητρίου και του μαστού.

Ποιες αιτίες προκαλούν συσσώρευση λίπους στη κοιλιά;

Η διαδικασία συσσώρευσης λίπους στη κοιλιά τόσο σε ποσότητα, όσο και σε ρυθμό είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι γονιδιακές καταβολές παίζουν σαφώς σημαντικό ρόλο. Οι νέοι άνθρωποι έχουν λιγότερο λίπος στη κοιλιά, ενώ όσο αυξάνεται η ηλικία το ποσό αυτό αυξάνεται. Επίσης η άντρες παρουσιάζουν μεγαλύτερες ποσότητες λίπους μέσα στη κοιλιά από ότι οι γυναίκες. Οι τελευταίες όμως μετά την εμμηνόπαυση φτάνουν τα ποσά σπλαχνικού λίπους των αντρών. Οι κυριότερες όμως αιτίες συγκέντρωσης του λίπους στη κοιλιά είναι η κακή διατροφή και έλλειψη άσκησης.

Η υπερθερμιδική διατροφή, με πολλά λιπαρά και η καθιστική ζωή είναι ένα εκρηκτικό μίγμα συμπεριφοράς που οδηγεί την υγεία όλων σε περιπέτειες, με πρώτη ένδειξη την συσσώρευση του λίπους ενδοκοιλιακά. Μάλιστα, έρευνες δείχνουν ότι η άσκηση από μόνη της μπορεί να μειώσει την ποσότητα του σπλαχνικού λίπους χωρίς να αλλάξει το σωματικό βάρος και χωρίς να κάνεις δίαιτα. Πιο σπάνιες είναι οι ορμονικές διαταραχές που προκαλούν σαν παρενέργεια τη συγκέντρωση λίπους ενδοκοιλιακά. όπως πχ το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Όλες αυτές οι καταστάσεις μεταβάλλουν τις ορμονικές ισορροπίες και εμποδίζεται ο σωστός μεταβολισμός των σακχάρων και των λιπαρών οξέων τα οποία συγκεντρώνονται μέσα στη κοιλιά.

3+1 όπλα κατά της «κοιλίτσας»

Άσκηση. Εάν αρχίσετε καθημερινή άσκηση μέτριας έντασης, θα διαπιστώσετε ότι η πρώτη περιοχή του σώματος που συρρικνώνεται είναι το στομάχι.

Βάρη. Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι η γυμναστική με βάρη είναι αποτελεσματική στην κοιλιακή χώρα.

Υγιεινή διατροφή. Αλλάξτε τις διατροφικές συνήθειές σας, διαβάζοντας προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων, αντικαθιστώντας τα κορεσμένα λίπη (ζωικά) με μονοακόρεστα (ελαιόλαδο), αυξάνοντας τις ποσότητες των σύνθετων υδατανθράκων (μαύρο ψωμί, φρούτα, λαχανικά) και μειώνοντας τους απλούς εξευγενισμένους (άσπρο ψωμί, άσπρα ζυμαρικά, άσπρο ρύζι κ.ά.). Εάν έχετε περιττά κιλά, μειώστε και τη συνολική ποσότητα των θερμίδων.

Tονώστε τους στομαχικούς μυς. Τα παραδοσιακά πους-απς δεν αποδίδουν ιδιαίτερα. Καλύτερα να κάνετε ειδικές ασκήσεις για τους κάτω κοιλιακούς μυς, τους εσωτερικούς κοιλιακούς μυς και τους μυς της πυέλου.

Γεωργία Κατσογριδάκη

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,

Μέλος Εταιρίας Παχυσαρκίας