ΛΑΡΙΣΑ

Ολοκλήρωση της εκτροπής του Αχελώου μέχρι το 2015 θέλει το ΤΕΕ

Σε σειρά επισημάνσεων και προτάσεων επί των Σχεδίων Διαχείρισης Υδατικών Πόρων Θεσσαλίας, στο πλαίσιο της 2ης φάσης της Διαβούλευσης, κατέληξε η Δ. Ε. του ΤΕΕ Κ&Δ Θεσσαλίας επεξεργαζόμενη τα συμπεράσματα από την πρόσφατη Ημερίδα που οργάνωσε στη Λάρισα.

Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης Διαβούλευσης και των νέων πρωτοβουλιών που θα πάρει το ΤΕΕ/ΤΚΔΘ στο προσεχές διάστημα, η συγκεκριμένη πρόταση δεν είναι στατική αλλά δυναμικά διαμορφούμενη θα αποτελέσει τελική απόφαση της Αντιπροσωπείας του Τμήματος.

Αναλυτικά, το ΤΕΕ επισημαίνει μεταξύ άλλων:

Το ζήτημα των «Υδατικών Πόρων» για τη Θεσσαλία αποτελεί ίσως, τον πλέον καίριο παράγοντα τόσο για την Περιβαλλοντική της διατήρηση μέσα από την αποφυγή της «ορατής πλέον και όχι απλά, επαπειλούμενης ερημοποίησης», όσο και για την αναπτυξιακή της πορεία στο μέλλον.

Τα Σχέδια Διαχείρισης αφορούν σε όλα τα σοβαρά ζητήματα της διαχείρισης των υδατικών πόρων της Θεσσαλίας και θα αποτελέσουν τον «οδικό χάρτη» λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης πολιτικών για το νερό.  Ταυτόχρονα, θα δρομολογήσουν  και θα επιταχύνουν (ή, θα «φρενάρουν» πιθανόν), τις εξελίξεις για σοβαρά αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά θέματα, σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας και του περιβάλλοντος για τις επόμενες δεκαετίες.

ΣΤΟΧΟΙ

Στην δύσκολη περίοδο που η χώρα διανύει, και είναι κρίσιμη για το μέλλον, επιτακτική ανάγκη είναι αφενός, η επίτευξη της «επάρκειας» και της μέγιστης δυνατής «αυτάρκειας» και αφετέρου, η μεγιστοποίηση αποτελέσματος και επίτευξη οικονομικής και κοινωνικής προστιθέμενης αξίας σε τομείς, όπως ο Πρωτογενής,  που αποτελούν «Συγκριτικά Πλεονεκτήματα» της Ελλάδας σε μία ΕΕ και μία παγκοσμιοποιημένη αγορά. Με την ίδια σημασία, η διαχείριση των υδάτων προωθεί στον τομέα της Ενέργειας τόσο την «επάρκεια» όσο και την κατά το δυνατόν «αυτονομία» της χώρας, σε συνδυασμό πάντα, και με την «κλίμακα οικονομίας» που προσφέρουν τα έργα αυτά. Ταυτόχρονα, μέσα από τα σχέδια διαχείρισης, βασικός πυλώνας τους θα πρέπει να είναι η προστασία του Περιβάλλοντος (επιφανειακά νερά, υπόγειοι υδροφορείς, κ.λ.π.) μέσα από αποτελεσματικό «σπονδυλωτό» «Ενιαίο Φορέα Διαχείρισης» και βέβαια, μέσα από βέλτιστες διαθέσιμες πρακτικές σχεδιασμού και υλοποίησης έργων και δράσεων.  Το νερό είναι «φυσικό αγαθό» αλλά, και «πόρος ανάπτυξης».

ΓΕΩΡΓΙΑ

Σε ότι αφορά το μέλλον της Γεωργίας και τις καλλιέργειες που θα πρέπει να στραφεί η Θεσσαλία, οι προτάσεις στις εισηγήσεις της ημερίδας του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ, είναι ότι πρώτος στόχος πρέπει να είναι η μετατροπή του αρνητικού ισοζυγίου εισαγωγών-εξαγωγών στον αγροτικό τομέα σε θετικό και σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από το είδος των καλλιεργειών που θα επικρατεί κάθε φορά στο μέλλον, μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη Γεωργίας, είναι η επάρκεια υδατικών πόρων. Τονίσθηκε επίσης η αναγκαιότητα στροφής σε επιφανειακά νερά και  η σημαντική μείωση της χρήσης υπόγειων νερών.

Από τις μελέτες των σχεδίων διαχείρισης για την τρέχουσα φάση έως το 2015, προκρίνονται για περαιτέρω συγκριτική αξιολόγηση αποκλειστικά και μόνο σενάρια, τα οποία δεν προβλέπουν αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων. Μακροπρόθεσμα όμως, οι προτάσεις που αναπτύχθηκαν από τις εισηγήσεις της ημερίδας του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ, καταλήγουν ότι είναι δεδομένη η ανάγκη χρήσης σημαντικών υδατικών πόρων στην μεγαλύτερη πεδιάδα της χώρας, για την προστασία του περιβάλλοντος, την κάλυψη διατροφικών αναγκών και την μείωση  εισαγωγών κτηνοτροφικών κ.α. προϊόντων. Σήμερα που ο πρωτογενής τομέας, έχει τις δυνατότητες να συμβάλλει στην αυτάρκεια διατροφικών προϊόντων, δημιουργώντας ταυτόχρονα  και προϋποθέσεις εξόδου από την κρίση, η απουσία πολιτικής είναι αισθητή και εμφανής.

Επισημάνθηκε ότι μακροπρόθεσμα ενδεχόμενη υλοποίηση σχεδίων σε λάθος κατεύθυνση, που δηλαδή δεν θα λαμβάνει υπόψη της τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις στην περιοχή μας, με ελλιπή σχεδιασμό, που θα αγνοούν την Θεσσαλική πραγματικότητα και τα σοβαρά προβλήματά της, αφ’ ενός δεν θα βοηθήσει το περιβάλλον, αφ’ ετέρου θα ακυρώσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της Θεσσαλίας.

Σε ότι αφορά την απασχόληση τα σχέδια διαχείρισης παρατηρούν ότι η (τυχόν) μείωση αρδευομένων εκτάσεων και η μετατροπή τους σε ξερικές, θα επιφέρει σοβαρότατη μείωση στην απασχόληση.

Όλα τα υδατικά έργα (ταμίευσης, μεταφοράς κ.λ.π. ) που κατασκευάσθηκαν ή βρίσκονται υπό κατασκευή, είναι απόλυτα αναγκαίο να υλοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν στην μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων της γεωργικής ανάπτυξης στην Θεσσαλία. Δεν πρέπει να γίνουν αποδεκτά σενάρια μη αξιοποίησης κατασκευασμένων ή ημιτελών έργων, που θα  έχουν ως συνέπεια την μετατροπή εκτάσεων σε ξερικές.

ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ

Τα σχέδια διαχείρισης εκτιμούν ότι σήμερα στις κύριες πεδινές εκτάσεις της Ανατολικής και Δυτικής Θεσσαλίας, στην ενδιάμεση λοφώδη περιοχή και στα καρστικά συστήματα της περιμέτρου αυτής αντλούνται περίπου  550‐580 hm³/έτος. Η μέση ετήσια ποσότητα υπερεκμετάλλευσης από τους υπόγειους υδροφορείς εκτιμήθηκε, σε ετήσια βάση, περίπου στα 120‐150 hm³. Αντίθετα στο θέμα αυτό, από τις εισηγήσεις της ημερίδας του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ, προκύπτει ότι οι ποσότητες νερού που αντλούνται κάθε χρόνο με τις γεωτρήσεις από υπόγεια νερά, προσεγγίζουν τα 800-900 hm3/έτος και  ότι τα αναπληρούμενα είναι μόλις 350-420 hm³/έτος. Η άποψη συνεπώς των μελετητών, ότι στη Θεσσαλία αντλούνται μόνο 550 hm³/έτος από υπόγεια νερά, θεωρείται ότι υποεκτιμά το πρόβλημα.

Σύμφωνα με τις εισηγήσεις αυτές, απαιτείται για περιβαλλοντικούς λόγους (προστασία υπόγειων νερών), η εξασφάλιση τουλάχιστον 300-400 hm³/έτος νερού και η μεταφορά τους στοχευμένα,  στις συγκεκριμένες προβληματικές περιοχές που είναι στο «κόκκινο», στην ευρύτερη περιοχή της Λ.Α.Π Πηνειού.

ΥΔΑΤΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΚΑΙ ΑΧΕΛΩΟΣ

Η Θεσσαλία είναι ένα από τα ελλειμματικά υδατικά διαμερίσματα της χώρας. Θα πρέπει να υπάρξει μία μεταστροφή  από την υπερεκμετάλλευση  των υπόγειων υδάτων σε αξιοποίηση  επιφανειακών νερών, με προοπτική την σταδιακή υποκατάσταση της στάθμης του υπόγειου υδροφορέα.

Οι διαθέσιμοι υδατικοί πόροι στην ευρύτερη λεκάνη του Πηνειού, αδυνατούν να καλύψουν τις απαιτήσεις της αρδευτικής ζήτησης με αποτέλεσμα να επικρατεί καθεστώς υπεραντλήσεων και υπερεκμετάλλευσης των υπόγειων υδάτων ενώ παράλληλα σημαντικό ποσοστό των αρδευόμενων εκτάσεων εγκαταλείπονται και μετατρέπονται σε ξερικές εκτάσεις.

Από την άλλη πλευρά, τα Σ.Δ. επισημαίνουν ότι οι υδατικοί πόροι της ευρύτερης λεκάνης του Αχελώου παρουσιάζουν περίσσεια σε σχέση με τις επιβαλλόμενες σε αυτούς ζητήσεις για όλες τις χρήσεις. Στη λεκάνη του Αχελώου η ικανοποίηση των αναγκών δεν εξαρτάται, από την διαθεσιμότητα των υδατικών πόρων αυτή καθ’ εαυτή, αλλά από παράγοντες όπως η επάρκεια των συστημάτων μεταφοράς και διανομής, η κατάσταση τεχνικής λειτουργίας τους, οι τρόποι διαχείρισής τους κλπ.

Τα σχέδια διαχείρισης εκτιμούν ότι τα έργα μεταφοράς νερού από Αχελώο που περιλαμβάνονται σε όλα τα σενάρια έχουν υψηλή οικονομική σκοπιμότητα, καθώς ο σχετικός συντελεστής υπερέχει κατά πολύ του κόστους ευκαιρίας των κεφαλαίων. Την υψηλότερη απόδοση έχει το σενάριο που περιλαμβάνει τα δρομολογημένα έργα  Θεσσαλίας και τα έργα μεταφοράς νερού από τον άνω ρου του Αχελώου, καθώς έχουν μικρό κόστος κατασκευής και λειτουργίας σχετικά με τις αυξημένες δυνατότητες γεωργικής προστιθέμενης αξίας που παρέχει.

Βασικό συμπέρασμα της ημερίδας, που τονίσθηκε από πολλούς ομιλητές, είναι ότι τα έργα που συνδέονται με την ταμίευση (Συκιά) και μεταφορά (Σήραγγα Πευκόφυτου) νερού από τον Αχελώο, πρέπει  άμεσα να  ολοκληρωθούν και να παραμείνουν στον τρέχοντα σχεδιασμό (έως το 2015). Το καλλίτερο σχέδιο στην περιοχή της Θεσσαλίας για την αντιμετώπιση της ξηρασίας, είναι η ολοκλήρωση της σήραγγας εκτροπής του Αχελώου, σε συνδυασμό με την λειτουργία ΥΗΕ στο Πευκόφυτο. Ακόμη και εάν θεωρητικά είχε επιλεγεί η μη χρησιμοποίηση νερών από τον Αχελώο για άρδευση, το έργο θα μπορούσε εναλλακτικά να χρησιμοποιηθεί είτε για ενέργεια είτε για αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών (ξηρασία-λειψυδρία), είτε για εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων, είτε για την ομαλή λειτουργία της Κάρλας.

Παράλληλα επισημάνθηκε ότι είναι αναγκαίο, την ίδια χρονική περίοδο, να ολοκληρωθούν οι προμελέτες και γενικά ο σχεδιασμός των έργων κατάντη του Πευκόφυτου με τα έργα μεταφοράς και διανομής νερού, ώστε σε επόμενη φάση αναθεώρησης των Σ.Δ, να εντάσσονται και να υλοποιούνται σταδιακά τα βασικά και τα δευτερεύοντα αρδευτικά δίκτυα. Εξάλλου   εύκολα  γίνεται αντιληπτό ότι ακόμη και εάν είχαν σήμερα ολοκληρωθεί τα έργα  (Συκιά & σήραγγα), δεν θα ήταν δυνατόν να αξιοποιηθεί αυτό το υδατικό δυναμικό προς όφελος της θεσσαλικής λεκάνης, ελλείψει των προϋποθέσεων που αναφέρθηκαν.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΡΓΑ

Σε ότι αφορά τα περιφερειακά έργα της θεσσαλικής λεκάνης, ομόθυμη υπήρξε η αίσθηση, ότι δεν είναι δυνατόν στον τρέχοντα σχεδιασμό έως το 2015, να συμπεριληφθούν έργα που δεν βρίσκονται σε εξέλιξη. Καθήκον συνεπώς όλων των εμπλεκομένων είναι  η ολοκλήρωση του σχεδιασμού και των  μελετών, οι αναγκαίες απαλλοτριώσεις, η εξασφάλιση χρηματοδότησης  και γενικά η «ωρίμανση» όσων έργων έχουν ήδη προγραμματισθεί.

Από ορισμένες εισηγήσεις της ημερίδας του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ, προκύπτει ότι  πρέπει να εξετασθεί η υλοποίηση όλων των οικονομικά αποδοτικών περιφερειακών έργων Θεσσαλίας, ανεξάρτητα από την εκτρεπόμενη ποσότητα από τον Αχελώο.

 ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η αναφορά στα έργα Συκιάς και Μεσοχώρας γίνεται αποκλειστικά από τη πλευρά της παραγωγής ενέργειας, ανεξάρτητα από το θέμα μεταφοράς νερού προς τη λεκάνη απορροής του Πηνειού. Προτείνεται η άμεση δρομολόγηση διαδικασιών  αποπεράτωσης και λειτουργίας των ΥΗΕ κατά μήκος του άνω ρου του Αχελώου με προφανή οφέλη την  οικονομικότητα και την καθαρή ενέργεια υψηλής αξίας και μακροζωία επένδυσης.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ

Τα Σ.Δ έως το 2015 καταλήγουν  ουσιαστικά να προτείνουν ένα συνδυασμό, αφενός μεταφοράς περιορισμένης ποσότητας νερού από τον Αχελώο (240 εκατ. μ³/έτος), αφετέρου ολοκλήρωση των υπό εκτέλεση έργων, προσδιορίζοντας ταυτόχρονα προϋποθέσεις χρήσης (εξοικονόμηση νερού, εκσυγχρονισμός αρδευτικών δικτύων, μέτρα, κ.οκ.).

Τα αποτελέσματα από τις συνδυαστικές αυτές προτάσεις, προσφέρουν – υπό προϋποθέσεις– την δυνατότητα να διατηρηθούν (κατά το δυνατό) οι ήδη αρδευόμενες εκτάσεις, χωρίς να οδηγούμαστε σε σενάρια μετατροπής και άλλων  εκτάσεων σε ξερικές.

ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Σε ότι αφορά τον φορέα διαχείρισης από τις εισηγήσεις της ημερίδας, εκτιμάται ότι δεν επαρκούν οι υφιστάμενες και αλληλοσυγκρουόμενες δομές της αποκεντρωμένης, της αιρετής Περιφέρειας και των «γερασμένων» ΤΟΕΒ.

Η δημιουργία σύγχρονου, αποτελεσματικού και λειτουργικού ενιαίου φορέα διαχείρισης υδατικών πόρων Θεσσαλίας, είναι επιτακτική ανάγκη. Στον φορέα αυτόν θα πρέπει να συμμετέχουν εκτός του κράτους και εκπρόσωποι από όλους τους χρήστες νερών (αυτοδιοίκηση, αγρότες, ενέργεια, κ.α.).

Πρέπει οριστικά να εκλείψει, η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων το διοικητικό «αλαλούμ» και η «θεσμική αναρχία» που παρατηρείται.

Τέλος, συμπερασματικά και με δεδομένο ότι η θεσμοθέτηση των Σ.Δ είναι δεσμευτική, κρίνεται απολύτως αναγκαίο να ενημερωθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι και κυρίως οι αγρότες για την όλη κατάσταση και τις προοπτικές.

Κανείς δεν επιτρέπεται να παραμένει αμετακίνητος σε απόψεις του παρελθόντος, αγνοών-τας την διαμορφωθείσα πραγματικότητα στην οικονομία, στην κοινωνία, στην εξέλιξη των έργων και στις ανάγκες της γεωργικής ανάπτυξης. Χρέος όλων είναι να αποφύγουμε την ακινησία των «μη αποφάσεων», που οδηγούν σε τέλμα.

Ακολουθήστε το onlarissa.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ελάτε στην ομάδα μας στο viber για να ενημερώνεστε πρώτοι για τις σημαντικότερες ειδήσεις